Συζητώντας με τον φίλο και συνεργάτη στο www.ogdoo.gr Κώστα Μπαλαχούτη, ο Στέλιος Καζαντζίδης θυμάται:
Ερ: Η πρώτη σας ηχογράφηση γίνεται με το τραγούδι “Για μπάνιο πάω” του Απόστολου Καλδάρα, που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1952. Το τραγούδι αυτό δεν είχε, από εμπορικής πλευράς, καμία τύχη.
Απ: Ήταν ένα τραγούδι έξω απ’ τα νερά μου. Λίγο μποέμικο… Δεν ταίριαζε στο ύφος μου.
Ερ: Σύντομα όμως μετά την αποτυχία του πρώτου σας τραγουδιού, κάνατε πάταγο με τις θρυλικές “Βαλίτσες”, σε μουσική του Γιάννη Παπαϊωάννου και στίχους Κώστα Μάνεση.
Απ: Πρέπει να ξέρεις ότι το ντεμπούτο μου στη δισκογραφία ήταν να γίνει με αυτό το τραγούδι. Μάλιστα είχαμε κάνει και πρόβες. Ό, τι καλύτερο ήταν σε αυτή τη δουλειά, αν έχω κάτι να θυμάμαι από αυτό το επάγγελμα, είναι ο συγχωρεμένος Γιάννης Παπαϊωάννου, ο οποίος, ή εγώ του έμοιαζα ή αυτός μου έμοιαζε. Ήμασταν και οι δυο πρόσφυγες και ήταν ψυχούλα, πόναγε τον συνάνθρωπό του και μου συμπαραστάθηκε. Αλλά ο Καλδάρας είχε οξυδέρκεια, κατείχε τη βυζαντινή μουσική και είχε δύναμη στην Columbia. Ήταν “πονηρός” Θεσσαλός, πρέπει να έβλεπε στη φωνή μου κάτι το ξεχωριστό, να φανταζόταν κατά κάποιο τρόπο την πορεία που θα ακολουθούσα και γι’ αυτό ήθελε να πάρει εκείνος την “πρωτιά”». (1)
Το «Για μπάνιο πάω» αν και δεν ήταν ένα μεγάλο τραγούδι, συγκριτικά τουλάχιστον με άλλα τραγούδια του δημιουργού του «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», ήταν ένα κομμάτι με ευχάριστη μουσική και στίχους, που σε συνδυασμό με την μάλλον μάγκικη ερμηνεία του Καζαντζίδη (με πολλά στοιχεία από τον Πρόδρομο Τσαουσάκη εκείνη την εποχή), τη χορωδία των μουσικών στο ρεφρέν και δεδομένης της εποχής που κυκλοφόρησε, καταμεσής του καλοκαιριού, είχε όλες τις προϋποθέσεις για να γίνει σουξέ.
Παρόλα αυτά λένε πως «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται»… Κι αν αυτό δεν επαληθεύθηκε, όσον αφορά την αποδοχή που είχαν από το κοινό τα τραγούδια που είπε μετέπειτα ο Καζαντζίδης, σε σχέση με το πρώτο, σίγουρα ισχύει όσον αφορά τη σχέση του με τις εταιρείες. Μετά την παταγώδη αποτυχία του «Για μπάνιο πάω», η εταιρεία του τον έβαλε σε «καραντίνα» θεωρώντας τον αποκλειστικά υπεύθυνο. Μόνο με τη δυναμική παρέμβαση του Γιάννη Παπαϊωάννου, ο Καζαντζίδης μπόρεσε να ξαναηχογραφήσει και σιγά, σιγά να κατακτήσει τη θέση που όλοι γνωρίζουμε στο μουσικό στερέωμα.
Σ’ αυτή την πρώτη ηχογράφηση έχει αναφερθεί και ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης, δεκάδες τραγούδια του οποίου ερμήνευσε στη συνέχεια ο Καζαντζίδης.
«…Το τραγούδι αυτό “Για μπάνιο πάω”, δεν ταίριαζε καθόλου στη φωνή και το ύφος του Καζαντζίδη. Ήταν επόμενο να μην “πάει” καλά… Πάντως, αμέσως μόλις άκουσα την φωνή του κατάλαβα ότι επρόκειτο για κάτι το εξαιρετικό». (1)
Ενώ ο στιχουργός Κώστας Βίρβος, σταθερός συνεργάτης κι αυτός του Καζαντζίδη, αναρωτιέται τι θα γινότανε, αν ο Στέλιος δεν είχε πει το «Για μπάνιο πάω»:
«…To πρώτο του τραγούδι ήτανε του Καλδάρα: “Καλέ κοπέλα, καλέ κοπέλα, για μπάνιο πάω κι αν θέλεις έλα”. Ένα όμορφο τραγούδι που παραλίγο εξαιτίας του να χαθεί ο Καζαντζίδης. Αυτό το τραγούδι είναι ζήτημα αν κάλυψε τα έξοδά του. Εάν όμως δεν έλεγε το τραγούδι αυτό του Καλδάρα, θα υπήρχε σήμερα Καζαντζίδης; Όχι ότι δεν έχει φωνή, προς Θεού, αλλά θα του δινόταν η ευκαιρία να ξανατραγουδήσει; Τότε τα έξοδα ενός τραγουδιού καλύπτονταν άμα πούλαγες 300 δίσκους, γιατί δεν είχαμε ούτε διαφήμιση, ούτε ραδιόφωνο, ούτε τίποτα. Τα τραγούδια αυτοδιαφημιζότανε. Μόλις ένας συνθέτης έβγαζε έναν καινούργιο δίσκο τον πήγαινε κατευθείαν στου “Μάριου”, όπου υπήρχε ένα τζουκ-μποξ και το παίζανε. Άμα άρεσε στους συνθέτες και στα μπουζούκια που παίζανε στα κέντρα, το παίρνανε, το παίζανε και φαινόταν αν το τραγούδι θα έπιανε (…) Ας έρθουμε όμως πάλι στον Καζαντζίδη. Ευτυχώς το δεύτερο τραγούδι που είπε, “Οι βαλίτσες” του Γιάννη Παπαϊωάννου σε στίχους Μάνεση, ήταν ένα μεγάλο τραγούδι. Χάλασε ο κόσμος. Μετά ακολούθησε “Το δειλινό”. Κι ύστερα κάθε τραγούδι που έλεγε γινότανε επιτυχία. Αυτό ήταν και η χαριστική βολή για τον φίλο μου τον Πρόδρομο Τσαουσάκη». (2)
Μπορεί η πρώτη συνεργασία Καλδάρα και Καζαντζίδη να στέφθηκε με αποτυχία. Η συνέχεια όμως επεφύλασσε στα κατοπινά χρόνια τεράστιες επιτυχίες και τίτλους τραγουδιών με μεγάλο «ειδικό βάρος», όπως: «Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει» («Όποια και να ’σαι»), «Εγώ ποτέ δεν αγαπώ», «Αν είναι η αγάπη έγκλημα», «Ας παν στην ευχή τα παλιά», «Στο τραπέζι που τα πίνω», η επανεκτέλεση του «Γυάλινου κόσμου», που ήταν και το τελευταίο της συνεργασίας τους το 1972 και πολλά ακόμα. Συζητώντας με τον Παναγιώτη Κουνάδη, ο Απόστολος Καλδάρας θυμάται τη γνωριμία του με το Στέλιο Καζαντζίδη:
«Τον Καζαντζίδη τον γνώρισα όταν πήγα μια μέρα στου συγχωρεμένου του Χρυσίνη του Στέλιου το σπίτι. Δεν θυμάμαι τι ήταν να συζητήσουμε, ποιο θέμα και βλέπω τον συγχωρεμένο τον Τσάντα, τον Μπάμπη τον Βασιλειάδη και τον Στέλιο Καζαντζίδη. Τρεις. Λέω, “ο κύριος ποιος είναι”; Μου λέει ο Χρυσίνης, είναι ένας καλός τραγουδιστής ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ακόμα ήταν άγνωστος, δεν είχε βγάλει καμιά πλάκα. Ήταν πριν το ’52. Εγώ τον πρωτοέβαλα στο δίσκο. Θυμάμαι τον έβλεπα, το παιδί αυτό, τον Καζαντζίδη που συνόδευε τον Χρυσίνη, πιάνοντάς τον από το χέρι, να τον πάει σε διάφορα μέρη, στο κέντρο, στο σπίτι, εδώ κι εκεί. Συνοδός του Χρυσίνη, γιατί ήταν τυφλός. Τον έβλεπα τακτικά αλλά δεν ήξερα ποιος είναι. Έξι μήνες περίπου. Κι όταν σηκώθηκα να φύγω από του Χρυσίνη έρχεται να με συνοδέψει ο Καζαντζίδης έξω. “Γεια σας” λέει στους άλλους κι έρχεται έξω και μου πιάνει την κουβέντα. Θυμάμαι τότε, γιατί εν τω μεταξύ εκείνη την ημέρα παίρνω την κιθάρα και του λέω: “Δε μας λες ένα τραγουδάκι να σ’ ακούσω κι εγώ”. “Αμέ”, μου λέει. “Εντάξει”. Δεν θυμάμαι ποιο μου είπε, νομίζω ένα του Τσαουσάκη. Και τον πρώτο δίσκο που του ’βαλα εγώ λες και άκουγες τον Τσαουσάκη βελτιωμένο τεχνικά».
Το «Για μπάνιο πάω» ηχογραφήθηκε και από την Αθηναϊκή Κομπανία στο δίσκο «Ο παίζων» το 1993. Η πρώτη εκτέλεση με τον Καζαντζίδη ξαναβγήκε στο φως 33 ολόκληρα χρόνια μετά, το 1985, σε μια εξαιρετική συλλογή τραγουδιών με τίτλο «Στέλιος Καζαντζίδης – Για πάντα – Ιστορικές ηχογραφήσεις Νο 1». Στο εσώφυλλο αυτού του δίσκου ο Απόστολος Καλδάρας και πάλι, σημειώνει:
«Πολλά γράψανε και είπανε κατά καιρούς για το φαινόμενο τούτο που ακούει στο όνομα Στ. Καζαντζίδης. Άλλα, που αφορούσαν στον άνθρωπο και άλλα στον τραγουδιστή. Καλά και άσχημα. Καθένας ανάλογα με τη σκοπιά που έβλεπε τα πράγματα. Εγώ εδώ δεν εκφέρω γνώμη για την πρώτη του ιδιότητα, ως ανθρώπου δηλαδή, διότι εξάλλου δεν είναι το αντικείμενό μου και ούτε με αφορά, αλλά για τη δεύτερη του, την ιδιότητα του τραγουδιστή.
Οι νεώτεροι βέβαια το αγνοούν, αλλά οι παλιότεροι οπωσδήποτε θυμούνται ότι την εποχή εκείνη και συγκεκριμένα στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα (1950) την εποχή δηλαδή που το Λαϊκό τραγούδι (το ρεμπέτικο εννοώ) μεσουρανούσε και παρ’ όλο του ότι πολλοί εξαιρετικοί τραγουδιστές διαγράφανε την τροχιά τους, ένας νέος τραγουδιστής ήρθε να ταρακουνήσει ακόμα περισσότερο τα νερά που κάθε άλλο παρά λιμνάζανε στο χώρο του λαϊκού τραγουδιού. Και αυτό έχει αξία. Αυτός ήτανε ο Στέλιος Καζαντζίδης.
Τώρα για τις ικανότητές του ως ερμηνευτού δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πω τίποτε περισσότερο, διότι ο ενστερνισμός και μάλιστα σε τέτοιο μέγεθος εκ μέρους του κοινού τα λέει όλα και θα ήταν περιττό να αρχίσω να πλέκω εγκώμιο.
Θεώρησα απλώς χρέος μου να χαράξω δυο λόγια πιο πολύ γιατί ήμουν ο πρώτος που διέγνωσα την αξία του, γι’ αυτό και του εμπιστεύτηκα και τον πρώτο δίσκο της καριέρας του άσχετα από το αποτέλεσμα που είχε από άποψη απήχησης και εμπορικότητας. Το θεώρησα, επαναλαμβάνω, χρέος μου διότι αυτή η εξαίσια φωνή θα μπορούσε να μην είχε βγει ποτέ στην επιφάνεια αν δεν βρισκόμουν εγώ στο δρόμο του.
Και αυτό διότι κατά πως είχε πει τότε, θυμάμαι, σε ανύποπτο χρόνο “αν δεν βρισκόσουν εσύ κ. Καλδάρα στο δρόμο μου ίσως να μην ξεκολλούσα ποτέ από την υφαντουργία” (όπου εργαζότανε)».
Απόστολος Καλδάρας (3)
Πηγές:
1: Κώστας Μπαλαχούτης «Στέλιος Καζαντζίδης – Κι όσο υπάρχεις θα υπάρχω» («Ατραπός» 2003)
2: Κώστας Βίρβος «Μια ζωή τραγούδια – Αυτοβιογραφία» («Ντέφι» 1985)
3: Σημείωμα του Απόστολου Καλδάρα στο δίσκο «Στέλιος Καζαντζίδης – Για πάντα – Ιστορικές ηχογραφήσεις Νο 1» (ΕΜΙ 1985)
4: Από συνεντεύξεις του Καλδάρα στον Παναγιώτη Κουνάδη στην εκπομπή «Μεσημέρι και τέταρτο» στο 4ο πρόγραμμα της ΕΡΑ, το Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 1989, μέρος των οποίων συμπεριλήφθηκε στο περιοδικό «Ντέφι» (τεύχος Νο 17, Νοέμβρης – Δεκέμβρης 1991) και αναδημοσιεύθηκε στο βιβλίο του Κώστα Μπαλαχούτη «Στέλιος Καζαντζίδης – Η ζωή του όλη» που κυκλοφόρησε μαζί με την κασετίνα με 5 cd και ένα dvd (Minos-Emi 2007)
Video: Ο Στέλιος Καζαντζίδης συζητά με τον Παύλο Τσίμα στην εκπομπή «Μετρό» του ΣΚΑΙ το 1993 (Αρχείο Θανάση Γιώγλου)
