Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου, άνοιξε κυριολεκτικά το κουτί της Πανδώρας. Από έναν πόλεμο περιχαρακωμένο σε μια χώρα, αν και στην καρδιά της Ευρώπης, εξελίσσεται σε σπίθα που πυροδοτεί μια σειρά κρίσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο φόβος της ενεργειακής ανεπάρκειας, μετά και την απόφαση της Ευρώπης να απεξαρτηθεί το συντομότερο από το ρωσικό αέριο, ίσως αποδειχθεί μικρός μπροστά στον κίνδυνο γενικευμένης επισιτιστικής κρίσης που θα πλήξει αναπτυσσόμενες αλλά και ανεπτυγμένες χώρες και στις 5 Ηπείρους.
Η διακοπή των εξαγωγών της Ουκρανίας μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης ώθησε τον δείκτη τιμών τροφίμων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), στο υψηλότερο σημείο του τον Μάρτιο του 2022, από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή των στοιχείων το 1990.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι η τελευταία εξέλιξη σε μια αυξανόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση, που διαδραματιζόταν μέχρι τώρα σε άλλα σημεία του πλανήτη, απ’ όπου δεν ήταν ορατή στις πλούσιες σε αγαθά χώρες της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
Όμως τώρα η εικόνα αλλάζει και η έλλειψη τροφής και βασικών προϊόντων πλήττει όλους.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, που παρουσιάζει το Reuters, τους τελευταίους μήνες έχει αυξηθεί η τιμή:
- σιτηρών κατά 47,1%,
- ελαίων κατά 137,5%,
- γαλακτοκομικών κατά 47,1%,
- κρέατος κατά 21,9%
- ζάχαρης κατά 21,8%.
Αυτό έχει ωθήσει τις τιμές των προιόντων σε μια αύξηση της τάξης του 58,5% σε παγκόσμιο επίπεδο.
Κι ενώ η παγκόσμια ζήτηση μετά την πανδημία, οι ακραίες καιρικές συνθήκες, η μείωση των αποθεμάτων τροφίμων, οι υψηλές τιμές ενέργειας, τα προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού και οι περιορισμοί στις εξαγωγές επιβαρύνουν την αγορά τροφίμων εδώ και δύο χρόνια, η εισβολή της Ρωσίας στον περίφημο σιτοβολώνα του κόσμου, αύξησε δραματικά τα ποσοστά πληθωρισμού των τροφίμων σε όλο τον κόσμο.
Στην Ευρώπη, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για τα τρόφιμα έχει αυξηθεί απότομα σε όλες τις μεγαλύτερες οικονομίες της ηπείρου, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε πάνω από 14 ποσοστιαίες μονάδες από τον Ιανουάριο του 2020.
Στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες χώρες, η μεταβολή του δείκτη είναι ακόμη πιο δραματική, αφήνοντας τους καταναλωτές να αντιμετωπίζουν πολύ υψηλότερες τιμές σε βασικά τρόφιμα.
Το πιο ακραίο παράδειγμα πληθωρισμού των τροφίμων καταγράφεται στο Λίβανο, μια χώρα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές τροφίμων, όπου το μεγαλύτερο μέρος του σιταριού του εισάγεται από την Ουκρανία. Η χώρα είδε τον δείκτη τιμών να αυξάνεται περισσότερο από 3.000 ποσοστιαίες μονάδες από την αρχή του 2020.
Η αύξηση των τιμών στα βασικά είδη διατροφής έχει ήδη πυροδοτήσει διαμαρτυρίες σε χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Αργεντινής, της Ινδονησίας ενώ στο Ιράν, οι διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους όταν οι τιμές προϊόντων πρώτης ανάγκης με βάση το αλεύρι αυξήθηκαν έως και 300%.
Στον «αέρα» οι εξαγωγές σιτηρών
Ο πόλεμος έχει διαταράξει τις παγκόσμιες εξαγωγές γεωργικών προϊόντων από τη Ρωσία και την Ουκρανία, δύο βασικές εξαγωγικές μονάδες παραγωγής σιτηρών που αντιπροσώπευαν το 24% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού με βάση την εμπορική αξία. Επιπλέον εξάγουν το 57% του ηλιελαίου και το 14% του καλαμποκιού από το 2016 έως το 2020, σύμφωνα με στοιχεία από ΟΗΕ Comtrade.
Στους 8 μήνες πριν από την εισβολή, 51 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι σιτηρών πέρασαν από τα επτά λιμάνια της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (WFP).
Μετά την εισβολή, μεγάλο μέρος του τρέχοντος εξαγωγικού αποθέματος σιτηρών της Ουκρανίας έχει εγκλωβιστεί στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα, λόγω ζημιών στη σιδηροδρομική υποδομή, των κλειστών λιμανιών και των ρωσικών αποκλεισμών στη Μαύρη Θάλασσα. Παράλληλα, εκατομμύρια τόνοι σιτηρών έχουν καεί ή «κλαπεί» από τη Ρωσία ενώ δεν θα υπάρχει επαρκής διαθέσιμος χώρος αποθήκευσης όταν έρθει η συγκομιδή του 2022, σύμφωνα με το WFP.
Το έλλειμμα θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για πολλές χώρες που βασίζονταν στην Ουκρανία και τη Ρωσία για το ήμισυ των εισαγωγών σιταριού τους από το 2016 έως το 2020, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, η οποία πρόσφατα έκανε συμφωνία με την Ινδία για να αντικαταστήσει μέρος του 80% του σιταριού της με εισαγωγές που προέρχονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία.
