Πυροσβεστική Ακαδημία: Αναβάθμιση σε ανώτατη σχολή με υβριδικά χαρακτηριστικά πανεπιστημίου και στρατιωτικής σχολής

 Με τίτλο «”Ενεργή μάχη”: Ολοκληρωμένη αναμόρφωση του συστήματος πρόληψης, ετοιμότητας και απόκρισης έναντι δασικών πυρκαγιών και λοιπών φυσικών, τεχνολογικών ή ανθρωπογενών καταστροφών», παρουσιάστηκε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον αρμόδιο υπουργό, Γιάννη Κεφαλογιάννη, το νομοσχέδιο για τη θέση «μια βαθιά θεσμική και επιχειρησιακή τομή στον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα προλαμβάνει, αντιμετωπίζει και μαθαίνει από τις φυσικές καταστροφές».

«Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, με την κλιματική κρίση να εντείνει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων φαινομένων, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην πρώτη γραμμή της Πολιτικής Προστασίας. Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας φιλοδοξεί να αναπροσαρμόσει συνολικά το ισχύον μοντέλο, εισάγοντας νέους μηχανισμούς, εργαλεία και κανόνες με έμφαση στην πρόληψη, τον συντονισμό και τη θεσμική μάθηση», υπογραμμίζεται σε σχετική ανακοίνωση.

Παράλληλα επισημαίνεται ότι «για δεκαετίες, η χώρα λειτουργούσε με ένα μοντέλο εκ των υστέρων αντιμετώπισης των καταστροφών, όπου η επιχειρησιακή δράση ξεκινούσε όταν το φαινόμενο είχε ήδη εκδηλωθεί». Όπως τονίζεται από το υπουργείο, με το νέο πλαίσιο, «θεμελιώνεται μια διαφορετική φιλοσοφία: η φωτιά αντιμετωπίζεται πριν την εκδήλωσή της, με προκαθορισμένους κανόνες ανάληψης επιχειρησιακής δράσης με στόχο τον περιορισμό των ζημιών πριν αυτές καταστούν μη αναστρέψιμες».

Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:

-Ένα συνεκτικό δίκτυο συντονιστικών κέντρων και κανόνων εμπλοκής

Όπως έγινε γνωστό από την Πολιτική Προστασία, σε κάθε Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση θα λειτουργεί Επιχειρησιακό Κέντρο Συμβάντων, πλήρως διασυνδεδεμένο με το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.Δ.Ι.Κ.). Η διάρθρωση αυτή, όπως υπογραμμίζεται, εξασφαλίζει ενιαία επιχειρησιακή εικόνα σε πραγματικό χρόνο, από το τοπικό έως το εθνικό επίπεδο, επιτρέποντας ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα, εισάγονται τυποποιημένα πρωτόκολλα διοίκησης και επιχειρησιακής ανταπόκρισης, κατά τα πρότυπα του διεθνώς αναγνωρισμένου Incident Command System (ICS). «Με τους νέους Κανόνες Εμπλοκής, κάθε στέλεχος γνωρίζει εκ των προτέρων ποιος δίνει εντολές και ποια είναι η διαδικασία κινητοποίησης, στοιχείο κρίσιμο για την αποφυγή σύγχυσης τις πρώτες ώρες μιας κρίσης», σημειώνει το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

-Υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια

Εισάγονται υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια της χώρας. Τα σχέδια αυτά αποκτούν ουσιαστικό χαρακτήρα και περιλαμβάνουν χαρτογράφηση κρίσιμων περιοχών, καταγραφή σημείων αυξημένου κινδύνου, πρόβλεψη οδών διαφυγής, καθορισμό σημείων υδροληψίας, καταλόγους διαθέσιμων μηχανημάτων έργου, τεχνικών μέσων και συνεργείων άμεσης καθαρισμού.

Παράλληλα, θεσπίζεται η υποχρέωση επικαιροποίησης των Περιφερειακών και των Τοπικών Σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών από τις περιφέρειες και τους δήμους ανά 2 έτη.

-Προδιαγεγραμμένη καύση: ένα νέο εργαλείο πρόληψης

Όπως σημειώνεται από το υπουργείο, για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο θεσμοθετείται ρητά η προδιαγεγραμμένη (ελεγχόμενη) καύση ως εργαλείο πρόληψης. Υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με επιστημονικό σχεδιασμό, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα μπορούν να προβαίνουν σε προγραμματισμένες καύσεις μικρής κλίμακας ώστε να μειώνεται η συσσωρευμένη καύσιμη ύλη στα δάση πριν την αντιπυρική περίοδο, πρακτική που εφαρμόζεται ήδη σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου ως μέρος της στρατηγικής δασοπροστασίας (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία).

-Σύσταση Ειδικής Επιτροπής Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου

Συστήνεται Ειδική Επιτροπή Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου, στελεχωμένη με εξειδικευμένους υδρολόγους και επιστήμονες, η οποία θα αξιολογεί όχι μόνο τα μετεωρολογικά δεδομένα, αλλά και την ευαλωτότητα κάθε περιοχής, τον κορεσμό του εδάφους, τη συμπεριφορά των ρεμάτων και τις τοπικές υποδομές.

Η πλημμυρική απειλή έχει διαφορετική δυναμική από τις δασικές πυρκαγιές και απαιτεί εξειδικευμένη επιστημονική προσέγγιση σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, η νέα Επιτροπή λειτουργεί ως μόνιμος επιστημονικός πυλώνας πρόγνωσης, αξιολόγησης και καθοδήγησης, ενισχύοντας τη λήψη προληπτικών μέτρων πριν την εκδήλωση του φαινομένου και όχι εκ των υστέρων. «Δεν υποκαθιστά τον Εθνικό Μηχανισμό, αλλά τον τροφοδοτεί με τεκμηριωμένη γνώση, μειώνοντας τον κίνδυνο αιφνιδιασμού και αστοχίας αποφάσεων», τονίζει το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

-Σύσταση Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων για την ενίσχυση του εθελοντισμού

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον εθελοντισμό, με τη δημιουργία Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων. Πολίτες και επιχειρήσεις που διαθέτουν κρίσιμο εξοπλισμό, όπως υδροφόρες, μηχανήματα έργου, drones ή γεννήτριες, θα μπορούν να δηλώνουν διαθεσιμότητα και να αξιοποιούνται άμεσα. Παράλληλα, οι εθελοντές πυροσβέστες αποκτούν τη δυνατότητα να επιχειρούν εκτός της τοπικής τους αρμοδιότητας, όπου κι αν βρίσκονται.

-Μηχανισμός άντλησης διδαγμάτων

Το νομοσχέδιο, όπως τονίζεται από την Πολιτική Προστασία, ενισχύει τον μηχανισμό άντλησης διδαγμάτων από τις κρίσεις. Συστήνεται ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή για την αξιολόγηση μεγάλων πυρκαγιών άνω των 100.000 στρεμμάτων, ενώ καθιερώνεται ετήσια δημόσια έκθεση για την αντιπυρική περίοδο, με συγκεκριμένους και μετρήσιμους δείκτες.

-Αναβάθμιση της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού Πυροσβεστικού Σώματος

Αναβαθμίζεται η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.) με νέα οργανωτική δομή, πιστοποιημένους πραγματογνώμονες και τη σύσταση 36 ειδικών Ανακριτικών Κλιμακίων Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Α.Κ.Α.Ε.Ε.), εξοπλισμένα με εξειδικευμένο προσωπικό και συνεργαζόμενα στενά με άλλες αρχές (ΕΛ.ΑΣ., Λιμενικό Σώμα, Ένοπλες Δυνάμεις, Europol κ.ά.).

-Αναβάθμιση της Πυροσβεστικής Ακαδημίας

Παράλληλα, η Πυροσβεστική Ακαδημία αναβαθμίζεται θεσμικά, με την πρόβλεψη δέσμης διατάξεων,που την καθιστούν ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα με υβριδικά χαρακτηριστικά πανεπιστημίου και στρατιωτικής σχολής. Οι Σχολές Αξιωματικών και Πυροσβεστών θα αποκτήσουν μόνιμα μέλη Δ.Ε.Π., θα αποκτήσουν δυνατότητα συνεργασίας με ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό και θα μπορούν να διοργανώνουν προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών. Αναφορικά με τα στελέχη της μεσαίας κλίμακας, η Σχολή Αρχιπυροσβεστών αναμένεται να επαναλειτουργήσει μετά από 15 χρόνια.

Όπως επισημαίνεται από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, με τις εν λόγω ρυθμίσεις, η Πυροσβεστική Ακαδημία μετατρέπεται σε φορέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τη διεξαγωγή προγραμμάτων πρώτου, δευτέρου (μεταπτυχιακά) και τρίτου (διδακτορικά) κύκλου σπουδών, καθώς και την προώθηση της έρευνας στους τομείς της πυρασφάλειας, της πολιτικής προστασίας και των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης.

Καθορίζεται, επίσης, ότι η Ακαδημία θα λειτουργεί ως μονοτμηματική ανώτατη σχολή, η οποία ευθυγραμμίζεται με τα πρότυπα οργάνωσης και λειτουργίας των ελληνικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.).

-Εναέρια μέσα

Με την ενίσχυση του ιδιόκτητου στόλου εναέριων μέσων μέσω του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», προβλέπεται η εκπαίδευση αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος ως πιλότων και μηχανικών. Όπως επισημαίνεται από την Πολιτική Προστασία, η αύξηση του αριθμού των πτητικών μέσων του Π.Σ., οι παραλαβές του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», η ένταξη όλο και περισσότερων drones «καθιστούν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας Διεύθυνσης στο Αρχηγείο για τα διοικητικά, οργανωτικά, διαχειριστικά και υποστηρικτικά θέματα που ανακύπτουν, καθώς και την λειτουργική και οργανωτική αναβάθμιση της Υ.Ε.Μ.Π.Σ. που θα λειτουργεί ως «Σμηναρχία» της Διεύθυνσης Εναερίων Μέσων του Αρχηγείου Π.Σ., έχουσα την αρμοδιότητα για το επιχειρησιακό σκέλος της αξιοποίησης επανδρωμένων και μη επανδρωμένων μέσων».

-Δυνατότητα σύστασης νέων Πυροσβεστικών Φυλακίων σε απομακρυσμένα και μικρά νησιά

Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τη νησιωτική χώρα, με τη δυνατότητα σύστασης νέων Πυροσβεστικών Φυλακίων σε απομακρυσμένα και μικρά νησιά. Με απόφαση του Αρχηγού του Π.Σ., θα μπορούν να δημιουργούνται μικρά μόνιμα κλιμάκια πυροσβεστών σε απομακρυσμένα ή μικρά νησιά, με καθορισμένη περιοχή ευθύνης και επαρκή εξοπλισμό, έτσι ώστε οι τοπικές κοινωνίες να έχουν άμεση πυροσβεστική κάλυψη, σε συμμόρφωση και με την συνταγματική αρχή της νησιωτικότητας που επιτάσσει ειδική μέριμνα για τα νησιά.