- Στις 30 Οκτωβρίου κρίσιμη απόφαση από τα δικαστήρια της Λαμίας για τις εκτάσεις της Μακρυρράχης.
- Οι εκτάσεις που καλύπτουν οι επικείμενες εγκαταστάσεις που έχουν λάβει άδεια στον Δήμο Δομοκού, ισοδυναμούν με τα ¾ της έκτασης των πόλεων των Αθηνών, του Πειραιά και των προαστίων.
- Δύο χρόνια μετά από την κακοκαιρία Daniel, αγρότες και κτηνοτρόφοι αντί για αποζημιώσεις βλέπουν να «ξεφυτρώνουν» στη γη τους φωτοβολταϊκά πάρκα.
- Η οικονομική τους καταστροφή τους καθιστά ευάλωτους σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που εξαγοράζουν μεγάλες εκτάσεις για δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων, ακόμη και δίπλα σε κατοικημένες περιοχές.
- Πώς η εταιρεία «αξιοποιεί» το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ κατά των αγροτών και των κτηνοτρόφων.
- Ό,τι έχει απομείνει από τον πρωτογενή τομέα στην αγροτική καλλιέργεια και την κτηνοτροφία, «σαρώνεται» κυριολεκτικά από την «ανάπτυξη» των φωτοβολταϊκών, την ώρα που τα διατροφικά αποθέματα της χώρας έχουν περιοριστεί στις 13 ημέρες.
Του Πάρι Καρβουνόπουλου
Στις 30 Οκτωβρίου, στα δικαστήρια της Λαμίας, θα εκδικαστεί μια πολύ σημαντική υπόθεση. Επιχειρηματικός όμιλος (ΧΡΥΣΟΣ ΗΛΙΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ), ζητά να ακυρωθούν τα ασφαλιστικά μέτρα που κέρδισαν αγρότες και κτηνοτρόφοι του Δομοκού, με τα οποία σταμάτησαν οι εργασίες εγκατάστασης φωτοβολταϊκού πάρκου σε έκταση 1.600 στρεμμάτων. Η απόφαση του δικαστηρίου θα κρίνει το μέλλον αγροτών και κτηνοτρόφων -που πλέον δεν είναι και πολλοί- στην περιοχή και όχι μόνο.
Τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη μία σειρά κινητοποιήσεων που αυτές τις ημέρες κορυφώνονται στις αίθουσες των δικαστηρίων, στα δικηγορικά γραφεία και στις αίθουσες συνελεύσεων των κατοίκων του χωριού της Μακρυρράχης, στον Δομοκό.
Το θέμα αφορά στην αποτροπή της επικείμενης εγκατάστασης ενός φωτοβολταϊκού πάρκου, ισχύος 106,92MW, σε έκταση περίπου 1.600 στρεμμάτων βορειοανατολικά του οικισμού Μακρυρράχη στις θέσεις «ΠΡΟΣΗΛΙΑ», «ΦΟΥΡΝΟΙ» και «ΝΤΡΑΜΟΥΧΑΝΗ» – σε απόσταση μόλις 600μ. από το όριο των τελευταίων σπιτιών του οικισμού.
Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι του χωριού, αιφνιδιάστηκαν όταν πριν μερικούς μήνες είδαν μπουλντόζες να μπαίνουν στην έκταση από την οποία εξαρτάται η επιβίωσή τους.
Ο Δήμος Δομοκού με τον Δήμο Φαρσάλων είναι οι δήμοι που συγκεντρώνουν οριακά την μεγαλύτερη δραστηριότητα αδειοδότησης εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών πάρκων στην Ελλάδα. Οι εκτάσεις που καλύπτουν οι επικείμενες εγκαταστάσεις που έχουν λάβει άδεια στον Δήμο Δομοκού, ισοδυναμούν με τα ¾ της έκτασης των πόλεων των Αθηνών, του Πειραιά και των προαστίων. Αν προσθέσουμε και του Δήμου Φαρσάλων, τότε η έκταση είναι μεγαλύτερη του ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος της Αττικής.
Η αδειοδότηση ενός τέτοιου αριθμού εγκαταστάσεων ΑΠΕ στην περιοχή θέτει ερωτήματα, αρχικά ως προς τη χρησιμότητα λειτουργίας τους, καθώς το υφιστάμενο δίκτυο της ΔΕΔΗΕ δεν έχει την απαιτούμενη δυναμική για να υποστηρίξει τις εγκαταστάσεις. Στην περιοχή δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες υποδομές που δικαιολογούν τέτοιου μεγέθους εγκαταστάσεις.
Στην περίπτωση του ενός από τα δύο φωτοβολταϊκά πάρκα που πρόκειται να εγκατασταθούν στην Μακρυρράχη, ισχύος 106,92MW σε μία έκταση 1600 στρεμμάτων, αθροιστικά τα μεγέθη που συγκεντρώνονται, αγγίζουν την ισχύ της παραγωγής της Πτολεμαΐδας. Ποιον θα εξυπηρετούν, όμως, καθώς δεν υφίσταται καμία βιομηχανία στην περιοχή, ούτε κάποια δραστηριότητα σε άμεση επαφή -πλην του Βόλου 120 χλμ. βορειοανατολικά. Επίσης δεν υπάρχει κάποιος σχεδιασμός για τη μορφή που θα έχουν αυτές οι εγκαταστάσεις και τις επιπτώσεις τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.
Στην περίπτωση της Μακρυρράχης, θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό πάρκο έκτασης 1.600 στρεμμάτων, ιδιοκτησίας της ΧΡΥΣΟΣ ΗΛΙΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, στο νότιο τμήμα της λοφοσειράς που βρίσκεται βορειοανατολικά του οικισμού στις θέσεις «ΝΤΡΑΜΟΥΧΑΝΗ», «ΠΡΟΣΗΛΙΑ», «ΦΟΥΡΝΟΙ».
Ο οικισμός της Μακρυρράχης έχει έκταση περίπου 730 στρέμματα, άρα η εγκατάσταση είναι υπερδιπλάσια του οικισμού. Η εγκατάσταση θα είναι σε λιγότερο από 600 μέτρα από το τελευταίο σπίτι του οικισμού.
Η έκταση όπου θα καταλαμβάνει η εγκατάσταση ανήκει στο μεγαλύτερο μέρος στον Συνεταιρισμό Μακρυρράχης, ο οποίος βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με τον Δήμο, καθώς ο δεύτερος αμφισβητεί τα δικαιώματα του Συνεταιρισμού.
Η έκταση αυτή αποτελεί μέρος του κτήματος/τσιφλίκι που αγόρασαν οι κάτοικοι του οικισμού στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο Συνεταιρισμός έχει στα χέρια του πολλές δικαστικές αποφάσεις καθώς και πληθώρα στοιχείων τα οποία αποδεικνύουν ότι οι χορτολιβαδικές εκτάσεις ανήκουν στους κατοίκους του χωριού. Ο Συνεταιρισμός νέμεται τις εκτάσεις αυτές για 100 περίπου χρόνια χωρίς να ενοχληθεί ποτέ από κανέναν.
Η στάση Περιφέρειας και δήμου
Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος και η δημοτική αρχή, για δύο πλέον θητείες έδωσε το πράσινο φως σε αυτού του είδους τις αδειοδοτήσεις χωρίς να δώσει ουσιαστικές απαντήσεις με αναλύσεις και παρουσιάσεις σχετικά με την κλίμακα αυτών των εγκαταστάσεων. Υπήρχε μόνον το δόγμα: είναι η ανάπτυξη για τον τόπο.
Η περιοχή επλήγη από την κακοκαιρία «Daniel» και από άλλα έντονα καιρικά φαινόμενα. Αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή καλλιεργειών, καταστροφή ποιμνιοστασίων, εγκαταστάσεων κτηνοτροφικών μονάδων με αποθήκες τροφίμων, καταστροφή πολυετών καλλιεργειών και υποδομών.
Η κυβέρνηση δεν αποζημίωσε όλους τους αγρότες και δεν αποκατέστησε έστω και τις υποτυπώδεις υποδομές. Αποζημιώθηκαν κυρίως για το ζωικό κεφάλαιο και όσοι είχαν ασφαλισμένες και νόμιμες τις εγκαταστάσεις τους. Παρόλο που είναι γνωστό χρόνια ότι οι κτηνοτρόφοι και οι αγρότες που πληρούν τα «ασφαλιστικά κριτήρια» είναι μόλις στο 10% και έχουν τις σχετικές οικοδομικές άδειες για τα κτίρια που στεγάζουν το ποίμνιό τους ή αποθηκεύουν τις ζωοτροφές και τα μηχανήματά τους. Πόσο μάλλον να αποζημιωθούν κιόλας με τα κριτήρια που έθεσε η κυβέρνηση. Η κατηγορία των αγροτών που είχαν πολυετείς καλλιέργειες ζημιώθηκαν εξίσου, με ολόκληρους αμπελώνες να θάβονται κάτω από την λάσπη (π.χ. όπως ο αμπελώνας της Βαρδαλής) και οι αποζημιώσεις είναι πενιχρές και κατανέμονται σε δόσεις. Ακόμη και εκεί που θα έπρεπε αμέσως να δημιουργηθεί ένας σχεδιασμός διαδημοτικός για την ανάκαμψη της περιοχής και της οικονομίας μέσα από τον αναπτυξιακό νόμο, το ΕΣΠΑ ή την δημιουργία κινήτρων για επενδύσεις, εστίασαν στην κλασική πολιτική του ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν και οι εγκαταστάσεις των φωτοβολταϊκών πάρκων είναι ευκαιρία.
Και πράγματι, με τα χρέη πολλών δημοτών να είναι σε βαθμό πλειστηριασμού, τόσο ως προς τις τράπεζες αλλά και ως προς τα ταμεία ασφάλισης και εφορίας, πραγματοποιήθηκαν «διαβουλεύσεις» από μεσίτες και εκπροσώπους των εταιρειών παρόχων ενέργειας.
Σε έναν οικισμό που υπάγεται στον δήμο Φαρσάλων, τη Σκοπιά, τους υποσχέθηκαν ότι εάν παραχωρήσουν τόσο την ιδιόκτητη γη τους, όσο και την κοινοτική -δηλαδή να συναινέσουν- θα αγόραζαν ή θα ενοικίαζαν σε μία καλή τιμή τα χωράφια τους και θα είχαν ένα ετήσιο μικρό εισόδημα από τις εγκαταστάσεις και έτσι με αυτόν τον τρόπο θα ξεχρέωναν τις ασφαλιστικές εισφορές τους, το χρέος στην εφορία και θα ρύθμιζαν τα χρέη τους στις τράπεζες.
Η ανικανότητα του κρατικού μηχανισμού και της τοπικής αυτοδιοίκησης εξαναγκάζει τον δημότη να δώσει γη και ύδωρ σε κάποιες εταιρείες ενεργειακών παροχών, ως αποτέλεσμα «θεμάτων» που η πολιτεία είχε ως προβληματικές τα μεταπολεμικά χρόνια. Ακόμη και άνθρωποι οι οποίοι δεν ήθελαν να διαθέσουν την ιδιοκτησία τους ή να επιτρέψουν την εγκατάσταση σε κοινοτική γη, εκ των πραγμάτων αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να δεχτούν.
Ενημέρωση, συμμετοχή και διαβούλευση με την τοπική κοινωνία
Από το 2020, παρατηρείται μία ολόκληρη διαδικασία να λαμβάνει χώρα εν αγνοία των κατοίκων, με συναντήσεις, πρόσωπα-κλειδιά και υποτιθέμενες ανακοινώσεις για διαβουλεύσεις και Δ.Σ. που εξαγόραζαν ψήφους της αντιπολίτευσης. Επιπλέον, μεσίτες εξαγόραζαν τις ιδιοκτησίες απελπισμένων οικονομικά κατοίκων για χάρη των εταιρειών και ο δήμος παραχωρούσε τη λεγόμενη ιδιοκτησία των κοινοτήτων -συνήθως μη καλλιεργήσιμες εκτάσεις- για τις υπερκατασκευές των φωτοβολταϊκών πάρκων.
Οι «διαδικασίες διαβούλευσης» έγιναν κατόπιν ανακοίνωσης που όρισε ο δήμος, αλλά δεν προσήλθε κανείς. Οι κάτοικοι αντέδρασαν και συνεχίζουν να αντιδρούν.
Στην περίπτωση του Δήμου Δομοκού μέρος (η πλειονότητα) των κατοίκων πρωτίστως, δεν είχε την παραμικρή ιδέα για την πραγματική έκταση των εγκαταστάσεων και η συντριπτική πλειοψηφία δεν γνώριζε καν την διαδικασία που αυτά δημοσιεύονται και γίνονται οι σχετικές διαβουλεύσεις. Πόσο μάλλον από ανθρώπους που δεν κατοικούν πλέον εκεί και κάποια στιγμή έμαθαν τα γεγονότα σαν κεραυνός εν αιθρία.
Η έκταση αυτού του έργου δεν ήταν ευρέως γνωστή. Η πλειοψηφία των κατοίκων και των εν τη καταγωγή Μακρυρραχιωτών δεν γνώριζε αυτή την διαδικασία από το 2020. Η περίοδος των διενεργειών σχετικά με την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού πάρκου, έγινε την περίοδο του Covid-19 με τα μεγάλα σε διάρκεια lockdown. Συγκεκριμένα η αίτηση προς την αρχαιολογική υπηρεσία έγινε στις 11/03/2020, ημερομηνία της έναρξης του lockdown.
Απαντητικό έγγραφο του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φθιώτιδος και Ευρυτανίας προς την «Εγνατία Γκρουπ Ι.Κ.Ε.», όπου σημειώνεται η 11η Μαρτίου 2020 ως ημερομηνία της αίτησης της εταιρείας.
Όταν εργαζόμενοι της εταιρείας αρχικώς προσέγγισαν ανεπίσημα κατοίκους του χωριού στο καφενείο, η άμεση απάντηση ήταν αρνητική. Η γενική στάση των κατοίκων είναι ενάντια στην εγκατάσταση. Η κινητοποίηση περίπου 450 ανθρώπων σε αυτό το θέμα υποδεικνύει ότι κάποιοι λειτουργούσαν με μία σειρά από συνέργειες χωρίς την γνώση των κατοίκων και των εν την καταγωγή Μακρυρραχιωτών.
Όταν άρχισε να γίνεται λίγο έως πολύ γνωστό, κανείς αρχικά δεν φανταζόταν το μέγεθος της εγκατάστασης και υπήρχαν φωνές που προσπαθούσαν να «καθησυχάσουν» τον κόσμο λέγοντας ότι αυτοί που φωνάζουν είναι απλά γραφικοί και εντάσσονται σε μειοψηφικό κοινοβουλευτικό χώρο. Ωστόσο αυτοί που προσπαθούσαν να «καθησυχάσουν» το πλήθος (κυρίως τους εν τη καταγωγή Μακρυρραχιώτες που επισκέπτονταν τους θερινούς μήνες τον οικισμό) στα καφενεία και τις ψησταριές του χωριού ήταν συνήθως «μεσίτες γαιών» των εταιρειών παρόχων ενέργειας ή φίλοι προσκείμενοι του δημάρχου.
Παρόλα αυτά έγιναν κινητοποιήσεις και μαζεύτηκαν υπογραφές από τους συλλόγους.
Η προβληματική διαδικασία αδειοδότησης των ΑΠΕ
Τα τελευταία χρόνια, από τη περίοδο της μακράς καραντίνας, έχουν εκπονηθεί σχέδια με μελέτες εγκαταστάσεων ΑΠΕ πανελλαδικά. Οι εγκαταστάσεις των ΑΠΕ εγείρουν ερωτήματα καθώς τοποθετούνται σε μεγάλες εκτάσεις και περιοχές της ελληνικής υπαίθρου χωρίς εν ολίγοις να έχουν τον «πράσινο» χαρακτήρα που θα έπρεπε να έχουν, με απουσία σχεδιασμού και πραγματικής συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών. Εκδίδονται από κάποιες αρχές, γνωμοδοτούν κάποιες άλλες και τέλος ψηφίζονται από τοπικές αυτοδιοικήσεις με πρόσχημα την «ανάπτυξη» σε περιοχές που όπως φαίνεται εγκαταλείπονται, όχι τυχαία.
Στις 19/6/2025 εκδόθηκε η απόφαση 375/2025 των ασφαλιστικών μέτρων όπου δικαιώνει τον συνεταιρισμό, τους κατοίκους και τους κτηνοτρόφους του χωριού. Γίνεται εκτενής αναφορά στο περιβάλλον, στο ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού της περιφέρειας που έχει καταστρατηγηθεί, στον δόλο του Δήμου, στη συνολική αποτύπωση όλων των φωτοβολταϊκών συστημάτων στον Δήμο Δομοκού, στην προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, στην οπτική όχληση, σε οδηγίες της ΕΕ περί προστασίας δασών, στο ιδιοκτησιακό αλλά και στις παραλείψεις των υπηρεσιακών παραγόντων. Δίνει το δικαίωμα στους διαδίκους να προβούν μέσα σε 60 ημέρες σε αίτηση θεραπείας στα τακτικά δικαστήρια και απαγορεύει την πραγματοποίηση εργασιών. Η εταιρεία έχει ζητήσει την ακύρωση των ασφαλιστικών μέτρων και η υπόθεση θα εκδικαστεί στις 30 Οκτωβρίου.
Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο ένα χωριό. Η καταστροφή της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής στην Ελλάδα, απειλεί άμεσα τη χώρα. Η αγροτική παραγωγή αποτελεί πλέον, μόλις το 3.5% του ΑΕΠ, με φθίνουσα πορεία. Ειδικοί λένε δημόσια ότι τα διατροφικά αποθέματα της χώρας σε μια ενδεχόμενη κρίση είναι μόλις 13 ημέρες.
«Αξιοποίηση» του σκανδάλου ΟΠΕΚΕΠΕ
Η εταιρεία και οι υποστηρικτές της «αξιοποιούν» ακόμη και το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ για να κερδίσουν. Μετά από τις αποκαλύψεις για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, έγινε έρευνα σε βάρος πρώην προέδρου του συνεταιρισμού, για μίσθωση έκτασης σε μη αγρότες. Ο συγκεκριμένος αγρότης πράγματι καταδικάστηκε το καλοκαίρι.
Η δικαστής εκεί αποφάνθηκε ότι αφενός ο κατηγορούμενος είναι ένοχος (και δικαίως) αλλά λόγω ηλικίας δεν θα φυλακιστεί, απλά θα πληρώσει κάποιο πρόστιμο και θα είναι σε κατ΄ οίκον περιορισμό.
Οι κάτοικοι που μάχονται για να μην γίνει το φωτοβολταϊκό πάρκο ανησυχούν για την εκμετάλλευση αυτής της απόφασης καθώς η δικαστής χωρίς να γνωρίζει τι συμβαίνει με την περιοχή και τον συνεταιρισμό, δεν αναγνωρίζει ότι η ευρύτερη περιοχή της Μακρυρράχης ανήκει στον Αναγκαστικό Συνεταιρισμό Μακρυρράχης, αλλά στο ελληνικό δημόσιο. Κι αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού πάρκου.
