Ο κοντινότερος εξελιγμένος εξωγήινος πολιτισμός βρίσκεται σύμφωνα με τους ερευνητές 33 χιλιάδες έτη φωτός μακριά.
Η ύπαρξη νοήμονος εξωγήινης ζωής και δη ενός προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού κεντρίζει τη ανθρώπινη φαντασία και η επιστημονική κοινότητα αναζητά τα ίχνη ενός τέτοιου πολιτισμού με τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα που διαθέτουμε κυρίως αναζητώντας διαστημικά σήματα που μπορεί να προέρχονται από προηγμένους εξωγήινους. Μια νέα μελέτη αναφέρει ότι ο κοντινότερος στη Γη τέτοιου είδους πολιτισμός ίσως βρίσκεται 33,000 έτη φωτός μακριά στην άλλη άκρη του γαλαξία μας.
Σειρά μελετών τα προηγούμενα χρόνια έχει υποδείξει την ύπαρξη ενός τεράστιου αριθμού μικρού σε μέγεθος βραχωδών πλανητών στο γαλαξία μας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Γη αποτελεί ένα υπόδειγμα φιλικότητας στην παρουσία και εξέλιξη της ζωής άρα οι πιθανότητες να έχει αναπτυχθεί νοήμον ζωή στο Σύμπαν οι περισσότερες πιθανότητες είναι να έχει συμβεί αυτό σε πλανήτες με τα χαρακτηριστικά του πλανήτη μας.
Οι ερευνητές που παρουσίασαν τη μελέτη τους στο συνέδριο EPSC–DPS2025 στο Ελσίνκι εκτιμούν ότι δεν είναι τόσο εύκολο όσο πιστεύουμε να εντοπιστούν πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη δηλαδή με ενεργό τεκτονισμό πλακών και ατμόσφαιρα πλούσια σε άζωτο και οξυγόνο, με τη σωστή ισορροπία οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα.
Με βάση αυτή την παραδοχή οι ερευνητές Μανουέλ Σερφ και Χέλμουτ Λάμερ του Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών στο Γκρατς λένε ότι για να συνυπάρξει ένας πολιτισμός με αναλογίες παρόμοιες με αυτές των ανθρώπων θα πρέπει να έχει επιβιώσει για τουλάχιστον 280,000 χρόνια ίσως και για εκατομμύρια. «Οι εξωγήινες νοημοσύνες — οι λεγόμενες ETIs — στο γαλαξία μας είναι πιθανότατα πολύ σπάνιες» λέει ο Σερφ.
Η ισορροπία του διοξειδίου του άνθρακα
Όσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα διαθέτει η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη, τόσο περισσότερο μπορεί να συντηρεί τη βιόσφαιρά του και τη φωτοσύνθεση, καθώς και να αποτρέπει τη διαρροή της ατμόσφαιρας στο Διάστημα. Όμως, η ισορροπία είναι εύθραυστη: πολύ διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να προκαλέσει φαινόμενο θερμοκηπίου ή να καταστήσει την ατμόσφαιρα τοξική για τη ζωή.
Ο τεκτονισμός των πλακών ρυθμίζει την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα μέσω του κύκλου άνθρακα-πυριτικού, γι’ αυτό και ένας κατοικήσιμος πλανήτης χρειάζεται ενεργό τεκτονισμό. Ωστόσο, σταδιακά το διοξείδιο του άνθρακα παγιδεύεται στα πετρώματα και δεν ανακυκλώνεται.
«Κάποια στιγμή τόσο πολύ διοξείδιο του άνθρακα θα έχει αφαιρεθεί από την ατμόσφαιρα ώστε η φωτοσύνθεση θα σταματήσει να λειτουργεί. Για τη Γη αυτό αναμένεται να συμβεί σε περίπου 200 εκατομμύρια έως 1 δισεκατομμύριο χρόνια» λέει ο Σερφ.
Η ατμόσφαιρα της Γης αποτελείται κυρίως από άζωτο (78%) και οξυγόνο (21%), με ίχνη διοξειδίου του άνθρακα (0,042%). Οι ερευνητές εξετάζουν πώς θα λειτουργούσε μια ατμόσφαιρα με 10% διοξείδιο του άνθρακα — που θα μπορούσε να διατηρήσει βιόσφαιρα για 4,2 δισεκατομμύρια χρόνια — ή με 1% διοξείδιο του άνθρακα που θα τη διατηρούσε για έως 3,1 δισεκατομμύρια χρόνια.
Τέτοιοι κόσμοι θα χρειάζονταν τουλάχιστον 18% οξυγόνο. Εκτός από την ανάγκη για αναπνοή σύνθετων οργανισμών, μελέτες δείχνουν ότι κάτω από αυτό το ποσοστό δεν υπάρχει αρκετό ελεύθερο οξυγόνο για καύση στην ατμόσφαιρα. Χωρίς φωτιά η τήξη μετάλλων και κατ’ επέκταση η ανάπτυξη τεχνολογικού πολιτισμού θα ήταν αδύνατη.
Από τις βιόσφαιρες στους πολιτισμούς
Οι Σερφ και Λάμερ συνέκριναν τη διάρκεια ζωής τέτοιων βιόσφαιρών με τον χρόνο που χρειάστηκε στη Γη για να εξελιχθεί τεχνολογική ζωή (4,5 δισεκατομμύρια χρόνια) και με τη διάρκεια ζωής ενός τεχνολογικού είδους. Όσο περισσότερο επιβιώνει ένα είδος, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να συνυπάρχει χρονικά με τον άνθρωπο.
Συνδυάζοντας όλους αυτούς τους παράγοντες, κατέληξαν ότι ένας τεχνολογικός πολιτισμός σε πλανήτη με 10% διοξείδιο του άνθρακα θα πρέπει να επιβιώσει τουλάχιστον 280,000 χρόνια ώστε να υπάρχει έστω ένας ακόμη πολιτισμός στο γαλαξία μας την ίδια εποχή με εμάς. «Για να υπάρχουν δέκα πολιτισμοί ταυτόχρονα με τον δικό μας, η μέση διάρκεια ζωής τους θα πρέπει να ξεπερνά τα 10 εκατομμύρια χρόνια. Ο αριθμός των εξωγήινων νοημοσυνών είναι πολύ μικρός και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διάρκεια ζωής ενός πολιτισμού» υποστηρίζει ο Σερφ.
Αυτό σημαίνει πως αν ποτέ ανιχνεύσουμε έναν εξωγήινο πολιτισμό θα είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι πολύ παλαιότερος από τον ανθρώπινο. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι ο πλησιέστερος τεχνολογικός πολιτισμός θα βρίσκεται περίπου 33,000 έτη φωτός μακριά δηλαδή πιθανώς στην αντίθετη πλευρά του γαλαξία καθώς ο Ήλιος απέχει περίπου 27,000 έτη φωτός από το κέντρο του.
Αυτοί οι υπολογισμοί δεν είναι απόλυτοι, επισημαίνει ο Σερφ. Παράγοντες όπως η εμφάνιση της ζωής, της φωτοσύνθεσης, της πολυκυτταρικής ζωής και η ανάπτυξη τεχνολογίας δεν μπορούν προς το παρόν να υπολογιστούν με ακρίβεια. Αν οι πιθανότητες για καθέναν είναι υψηλές, τότε οι εξωγήινες νοημοσύνες μπορεί να είναι συχνότερες απ’ ό,τι νομίζουμε αν είναι χαμηλές, τότε η εικόνα γίνεται πολύ πιο απαισιόδοξη.
«Αν και οι εξωγήινες νοημοσύνες μπορεί να είναι σπάνιες υπάρχει μόνο ένας τρόπος να το μάθουμε να συνεχίσουμε την αναζήτηση. Αν οι έρευνες του SETI δεν αποδώσουν τότε η θεωρία μας ενισχύεται αν όμως βρουν κάτι θα πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις όλων των εποχών καθώς θα γνωρίζουμε πλέον ότι δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν» καταλήγει ο Σερφ.
