Βρίσκονταν σε βάθος 100 μέτρων στο μόνιμα παγωμένο υπέδαφος της Αρκτικής.
Γεωλόγοι και βιολόγοι στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο- Μπούλντερ ανακοίνωσαν ότι έχουν αρχίσει να «ανασταίνουν» αρχαίους μικροοργανισμούς που είχαν παγιδευτεί στον αρκτικό πάγο για έως και 40,000 χρόνια. Σύμφωνα με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ βακτήρια σε «ύπνωση» μπορούν να επιβιώσουν χωρίς θρεπτικά συστατικά, θερμότητα ή φως για αιώνες.
«Αυτά δεν είναι σε καμία περίπτωση νεκρά δείγματα. Είναι απολύτως ικανά να φιλοξενήσουν ενεργή ζωή που μπορεί να διασπά οργανική ύλη και να την απελευθερώνει ως διοξείδιο του άνθρακα» δήλωσε ο Τριστάν Κάρο μέλος της ερευνητικής ομάδας
Η επιστημονική ομάδα από διάφορες περιοχές των ΗΠΑ εξόρυξε τα μικρόβια από το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος της Αλάσκας (permafrost)— ένα μείγμα εδάφους, πάγου και βράχων — σε βάθος περίπου 100 μέτρων κάτω από την επιφάνεια. Τα δείγματα προήλθαν από τις σήραγγες του Permafrost Tunnel κοντά στο Φέρμπανκς, εγκατάσταση που είχε διανοιχθεί τη δεκαετία του 1960 από το Σώμα Μηχανικών Στρατού των ΗΠΑ και που περιέχει ακόμη και οστά μαμούθ από την Εποχή των Παγετώνων.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές προσπάθησαν να «ξυπνήσουν» τα μικρόβια, εκθέτοντάς τα σε νερό και θερμοκρασίες 4–12 βαθμών Κελσίου που είναι ιδιαίτερα υψηλές για την περιοχή. Μετά από έξι μήνες παρατήρησης τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: ενώ αρχικά οι αποικίες μεγάλωναν αργά ορισμένες άρχισαν να παράγουν βιοφίλμ, μια συσσωρευμένη βιομάζα βακτηρίων και εξωκυτταρικού υλικού που είναι σφιχτά προσκολλημένο σε μια επιφάνεια και δεν μπορεί να αφαιρεθεί εύκολα. Πρόκειται για μία κολλώδη ουσία που προστατεύει μικρόβια και ιούς και μπορεί να διευκολύνει την εξάπλωσή τους. Αυτό σημαίνει ότι τα μικρόβια μπορεί να χρειάζονται μήνες για να γίνουν ενεργά μετά από μία θερμή περίοδο.
«Θέλαμε να προσομοιώσουμε τι συμβαίνει σε ένα καλοκαίρι στην Αλάσκα κάτω από μελλοντικές κλιματικές συνθήκες όπου αυτές οι θερμοκρασίες θα φτάνουν βαθύτερα στο permafrost» εξήγησε ο Κάρο.
Το εγχείρημα αυτό έρχεται τη στιγμή που οι αρκτικοί πάγοι λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η Αρκτική που εκτείνεται σε 14 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα έχει θερμανθεί τέσσερις φορές γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη από το 1979 σύμφωνα με Φινλανδούς ερευνητές. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος εκτιμά ότι μέχρι το 2100 θα μπορούσαν να χαθούν έως και τα δύο τρίτα του επιφανειακού permafrost.
Οι κίνδυνοι
Η τήξη του permafrost απελευθερώνει αέρια του θερμοκηπίου όπως διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, εντείνοντας το πρόβλημα. Ερευνητές του MIT υπολογίζουν ότι περιέχει έως και 1,500 δισ. τόνους άνθρακα σχεδόν διπλάσια ποσότητα από εκείνη που υπάρχει σήμερα στην ατμόσφαιρα.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτός ο κίνδυνος. Επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι το permafrost κρύβει άγνωστα βακτήρια και ιούς με πιθανές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία. «Δεν ξέρουμε πραγματικά τι είναι θαμμένο εκεί» είχε δηλώσει το 2016 η μικροβιολόγος Μπιργκίτα Εβενγκαρντ Evengård από το Πανεπιστήμιο Ουμέα στην Σουηδία. «Αυτό είναι το Κουτί της Πανδώρας».
Ορισμένα από αυτά τα μικρόβια μπορεί να είναι ήδη ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μας. Άλλα ίσως ανήκουν σε εντελώς νέες κατηγορίες, καθώς έχουν προσαρμοστεί σε εξαιρετικά σκληρές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά η μελέτη τους δίνει πολύτιμες πληροφορίες για πιθανούς κινδύνους αλλά και για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων. Ένα βακτήριο που βρέθηκε στο αρκτικό έδαφος, για παράδειγμα, θα μπορούσε να βοηθήσει στον καθαρισμό πετρελαιοκηλίδων.
Επιστήμονες έχουν ήδη αναστήσει «ιούς-ζόμπι» από το permafrost χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρχει σοβαρός λόγος πανικού. Οι περισσότεροι από αυτούς μολύνουν μόνο αμοιβάδες και είναι πολύ εύθραυστοι για να επιβιώσουν στις σημερινές συνθήκες. Ωστόσο όπως τόνισε η Άντρεα Χίντγουντ επικεφαλής επιστήμονας του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ: «Υπάρχουν λόγοι ανησυχίας».
Ο Κάρο ξεκαθάρισε ότι τα συγκεκριμένα μικρόβια πιθανότατα δεν μπορούν να μολύνουν ανθρώπους αλλά η ομάδα τα διατήρησε σε σφραγισμένους θαλάμους για λόγους ασφάλειας.
