Του Κώστα Ράπτη
Ούτε πρόκειται να έχει άμεσα πρακτικά αποτελέσματα, ούτε υπαγορεύεται από ολότελα ανιδιοτελή κίνητρα. Κι όμως: η χθεσινή απόφαση της Βρετανίας, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Πορτογαλίας να προχωρήσουν σε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους (όπως αναμένεται να πράξουν επίσης η Γαλλία και άλλα κράτη σήμερα, με την έναρξη της εβδομάδας υψηλού επιπέδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών) είναι από κάθε άποψη ιστορική.
Πρακτικά αποτελέσματα δεν πρόκειται να έχει, στον βαθμό που αποτελεί κίνηση καθαρά συμβολική (και καθυστερημένη) και δεν απαντά σε αυτό που όντως αποτελεί το πιο πιεστικό ερώτημα των ημερών: πώς να τερματισθεί ό,τι οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ και λοιποί φορείς με κύρος κατονομάζουν ως γενοκτονία των Παλαιστινίων. Για την ακρίβεια, το τελευταίο αυτό κύμα αναγνωρίσεων παλαιστινιακού κράτους πρόκειται σε πρώτο χρόνο να οδηγήσει σε μια σημαντική επιδείνωση της κατάστασης, εφόσον η ισραηλινή πολιτική ηγεσία εμφανίζεται έτοιμη να απαντήσει στις τελευταίες εξελίξεις με προσαρτήσεις της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη.
Ούτε και υπαγορεύεται αποκλειστικά από ευγενή κίνητρα η κίνηση Βρετανίας και λοιπών, που μέχρι και τώρα συμπράττουν με το Ισραήλ ακόμη και στρατιωτικά. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μία κίνηση των συγκεκριμένων κυβερνήσεων να ανακτήσουν (στα μάτια της ανάστατης κοινής γνώμης τους και οποιουδήποτε τρίτου ανά τον κόσμο) την ηθική νομιμοποίηση για την οποία επαίρονται και την οποία η στενή συνάφεια με τη χώρα του Βενιαμίν Νετανιάχου απειλεί πλέον ευθέως.
Και σε αυτό ακριβώς έγκειται η ιστορικότητα των στιγμών: το Ισραήλ απονομιμοποιείται ταχέως και οι στενότεροι φίλοι του σπεύδουν να πάρουν αποστάσεις ασφαλείας, μόλις δύο χρόνια μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, οπότε το εβραϊκό κράτος έχαιρε ηχηρής συμπαράστασης και η σημαία του προβαλλόταν με φωτεινό εφέ στα κτήρια των κοινοβουλίων ή σε εμβληματικά μνημεία των ευρωπαϊκών πρωτευουσών.
Κατά μία έννοια, συνεπώς, οι Ισραηλινοί ιθύνοντες ξέρουν τι λένε, όταν υποστηρίζουν ότι με τις κινήσεις αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους “επιβραβεύεται η τρομοκρατία”. Το αφήγημα που θέλει το μεσανατολικό πρόβλημα να γεννήθηκε περίπου πρόπερσι και να περιορίζεται σε ένα ζήτημα τρομοκρατίας και αντιμετώπισής της έχει καταρρεύσει.
Όταν ο Νετανιάχου διακηρύσσει ότι “δεν πρόκειται να υπάρξει παλαιστινιακό κράτος δυτικά του Ιορδάνη” τοποθετείται αντιπαραθετικά προς ό,τι συγκροτούσε μέχρι τώρα την διεθνή συναίνεση επί του ζητήματος, αποτυπωμένη και σε ψηφίσματα του ΟΗΕ, ήτοι την “λύση δύο κρατών”, η οποία υποτίθεται ότι είχε αργά και βασανιστικά δρομολογηθεί με τις Συμφωνίες του Όσλο (αυτές που ο ίδιος, πολύ συνεπής, είχε καταγγείλει στον καιρό τους).
Το ότι η “ειρηνευτική διαδικασία” (που έτσι και αλλιώς είναι πρακτικά νεκρή μετά την Σύνοδο της Αννάπολης το 2007) δεν χρησίμευσε παρά για να εξαγορασθεί χρόνος, ώστε με την εντατικοποίηση του εποικισμού και κατακερματισμού των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών να καταστεί πρακτικά ανέφικτη η “λύση δύο κρατών”, αποτελεί μία αντίφαση η οποία ποτέ ως τώρα δεν απασχόλησε σοβαρά τη “διεθνή κοινότητα”.
Τα προσχήματα δεν είναι πλέον αναγκαία για την ισραηλινή πολιτική ηγεσία, είναι όμως ακόμη για τις περισσότερες δυτικές πρωτεύουσες – εξαιρουμένης της Ουάσιγκτον και ενός μονοψήφιου αριθμού παρακολουθημάτων τους.
Το ότι ακόμη και ο αγγλόφωνος κόσμος έφθασε να διχάζεται, με πρωτοβουλία της Βρετανίας η οποία έχει την ιστορική ευθύνη δημιουργίας του μεσανατολικού προβλήματος, αποτελεί κορυφαία εξέλιξη. Ο “εξαιρετισμός”, ο οποίος διέπει το δίδυμο ΗΠΑ-Ισραήλ, θέτει σε κίνδυνο την έννοια της διεθνούς νομιμότητας και της πολυμερούς διπλωματίας, όπως ενσαρκώνεται στην λειτουργία του ΟΗΕ.
Όμως το δίδυμο δεν είναι απαραίτητο να μείνει εσαεί αρραγές, όπως μας θυμίζουν και οι εσωτερικές εξελίξεις των ΗΠΑ. Αν είναι νοητό να τραυματισθεί μία “ειδική σχέση”, όπως αυτή της Βρετανίας με τους υπερατλαντικούς “εξαδέλφους”, το ίδιο μπορεί να ισχύσει και σε άλλες περιπτώσεις. Αλλά η “ειδική σχέση” είναι όρος επιβίωσης για το Ισραήλ.
