Του Δημήτρη Μπελαντή *
Σε γενικές γραμμές, η γνώμη μου για το φορολογικό νομοσχέδιο, όσο το έχω δει, είναι ότι δεν αποσκοπεί καθόλου στην αύξηση των δημοσίων εσόδων αλλά στην, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, κοινωνική εκκαθάριση του δικηγορικού επαγγέλματος, αλλά και άλλων, από τους «αποτυχημένους» με όρους καθαρά αγοράς πάντοτε, ιδίως στους ελεύθερους επαγγελματίες. Δεν θα μπω στο θέμα των μισθωτών δικηγόρων σε άλλους δικηγόρους που έχει πολλές ιδιομορφίες και σχέσεις εκμετάλλευσης βέβαια, αλλά δεν είναι εδώ το κύριο ζήτημα. Επίσης, οι μεγάλες εταιρείες, η πολυτελής η και η ανώτερη μεσαία δικηγορία, ακόμη κι αν πιεσθούν, θα τα βγάλουν πέρα, λόγω σημαντικού τζίρου, ευκαιριών, σχέσεων με το κράτος, τους μηχανισμούς και το κεφάλαιο και διασυνδέσεων. Στην απεργία του 2016, αν και δεν το καταλάβαμε τότε εγκαίρως, πιο πολύ αυτών τα συμφέροντα πλήττονταν, ήταν μια εύθραυστη συμμαχία.
Στην τωρινή φάση, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά λόγω σημαντικών κοινωνικών αναδιαρθρώσεων. Τα μνημόνια, η πτώχευση της κοινωνίας, η δυσκολία των πολλών να ζητήσουν σε λογικές τιμές αποτελεσματική δικαστική προστασία, η ακρίβεια, ο σκληρός ανταγωνισμός, η διαλυτική τριετία κόβιντ, έχουν συσσωρεύσει πλήθος προβλημάτων για τον μη εύπορο δικηγόρο. Πολλοί από εμάς από το 2010 και μετά, υποχρεωθήκαμε να κάνουμε δύο και τρεις φορές reset και σχεδόν να ξαναρχίσουμε από την αρχή.
Τώρα μας λένε ότι κακώς κάναμε αυτές τις προσπάθειες. Έπρεπε νωρίς να το εγκαταλείψουμε και να γίνουμε ….ντελιβεράδες ( κατηγορία συμπαθέστατη και αγαπητή και για την εργασία της και για τους αγώνες της, η χρήση της από την βέβηλη εξουσία είναι προσβλητική). Και απασχολήσιμοι.
Τα πάγια έξοδα άσκησης του ελεύθερου επαγγέλματος είναι πια ασφυκτικά μεγάλα, και μάλιστα πολλά από αυτά δεν καλύπτονται ούτε από την τωρινή κατάσταση συνυπολογισμού. Με το νέο νομοσχέδιο: πηγαίνοντας με πολλά χρόνια δικηγορίας σε ένα ουσιαστικά αμαχητό τεκμήριο 15.000 ευρώ ετήσιου καθαρού εισοδήματος, και χωρίς την δυνατότητα υπολογισμού εξόδων, και με την απειλή μια μικρή έστω αύξηση του τζίρου ή η ύπαρξη ενός μόνο συνεργάτη ή ασκούμενου να επιδεινώσει τα πράγματα, η κατάσταση για τον μικρό και μικρομεσαίο ελεύθερο δικηγόρο, δεν βγαίνει σε καμία περίπτωση, είναι απαγορευτική. Εκτός αν κάνει άλλη δουλειά η έχει άλλο εισόδημα και η άσκηση δικηγορίας είναι κυρίως χόμπυ. Για πολλούς από εμάς, δεν υπάρχει αυτή η διέξοδος. Και είναι και αργά να αλλάξουμε επαγγελματικό σχέδιο. Άρα όποιος δεν μπορεί να ” προσαρμοσθεί” στις νέες μορφές αγοράς ” πεθαίνει”. Κλασσικός κοινωνικός δαρβινισμός. Και μάλιστα σε συνθήκες που η μικρή φοροδιαφυγή με βάση τις τεχνολογικές δυνατότητες ελέγχου είναι όλο και λιγότερο ευχερής.
Ουσιαστικά, το κράτος τι κάνει; Χωρίς η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης μάλιστα να επιφέρει οποιανδήποτε ωφέλεια στην διοίκηση η το κοινωνικό κράτος, όπου όλα ξεπουλιούνται, το κράτος επιταχύνει την πληβειοποίηση ή την «μαυροποίηση» πολλών έμπειρων δικηγόρων (οι εταιρείες δεν θα προσλάμβαναν έναν δικηγόρο μεγάλης προϋπηρεσίας και με σημαντική εμπειρία, θεωρώντας τον ως ασύμφορα overqualified, υπερπροσοντούχο) και στην εκμεταλλευτική μισθωτοποίηση των πιο νέων. Για τα μεγάλα δικηγορικά σχήματα, τα μέτρα αυτά είναι πολύ ωφέλιμα και λόγω των προς τα πάνω πλαφόν της φορολόγησης αλλά και λόγω του ότι οι μικροί ανταγωνιστές τους – σε κάποιες περιπτώσεις με υψηλή εξειδίκευση και αποτελεσματικότητα αλλά χωρίς ισχυρές διασυνδέσεις, οι «νέοι μικρομαστορες» – θα φύγουν από το προσκήνιο. Επίσης, η ύπαρξη μεγάλης πληβειοποίησης στην πιάτσα και υποαπασχόλησης θα δημιουργήσει έναν εφεδρικό στρατό που θα μειώσει τις αξιώσεις και όσων συναδέλφων, ιδίως νέων σε ηλικία, δεν είναι partners στα σχήματα αυτά αλλά δουλεύουν για ένα μισθωτό μεροκάματο.
Γιατί να πάρω τον Γιώργο για α πόσο ενώ υπάρχουν τρεις Γιάννηδες έξω που προσφέρονται για α/3 ; Κλασσική οικονομική δυναμική, όχι φιλοσοφία. Τα έγραφε ο Μαρξ το 1860.
Όπως γράφει ο Φουκώ στην Γέννηση της Βιοπολιτικής, η ουσία του νεοφιλελευθερισμού ως νέου τύπου φιλελευθερισμού δεν είναι καθόλου το laisse faire και η ανεμπόδιστη από το κράτος, παλιά ελεύθερη ανταγωνιστικότητα μόνο, αλλά κυρίως η συστηματική κρατική παρέμβαση για να διασφαλίζεται – χωρίς θεσμική προστασία, ανάσχεση και αντίβαρα – η εκτόπιση των πιο ασθενών από την αγορά. Να λειτουργούν δηλαδή αμείλικτα και απρόσκοπτα οι αγοραίοι μηχανισμοί που οδηγούν στο οικονομικό ολιγοπώλιο. Στο όνομα πάντα της “αποφυγής των μονοπωλίων” με την έννοια εδώ των προστατευτικών ρυθμίσεων για την κοινωνική συνοχή.
Υπάρχει βέβαια και η εναλλακτική του συνεταιρισμού των μικρομεσαίων. Δεν είμαι βέβαιος ότι έχουμε στην Ελλάδα όντως μια κουλτούρα ” κοινών” και συνεταιρισμού με γνήσιες προθέσεις. Ούτε ότι το φορολογικό σύστημα θα το ευνοούσε. Θα δούμε.
Αυτή η εκκαθάριση συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και είναι και η απόλυτη διάψευση όσων πίστεψαν ότι ψηφίζοντας Νέα Δημοκρατία θα περιληφθούν στην «μεσαία τάξη» και θα σώσουν το κεφάλι τους. Χωρίς κοινωνικό κράτος για κανέναν, με μισθούς πείνας ή επιδόματα πείνας για την πλειονότητα των μισθωτών, και με την καταστροφή όψεων της μικροϊδιοκτησίας ή του μικρού επιχειρείν, η ελίτ είτε την πούμε υπερκαπιταλιστική είτε τεχνοφεουδαλική θα ελέγχει τους πάντες. Μόνο οι κοινωνικές συμμαχίες και η καταγγελία του τεχνητού αυτοματισμού των μεν κατά των δε που πλήττονται μπορεί να γίνει εργαλείο αντίστασης.
Ανεξάρτητα από την διαχείριση της, η αποχή των δικηγόρων και των άλλων ελεύθερων επαγγελματιών είναι δίκαιη,ιδίως για τα ασθενέστερα στρώματα τους.
ΥΓ Αυτά συμβαίνουν, όμως, για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις και οδηγούν σε μια τεράστια συγκέντρωση και συγκεντροποίηση της καπιταλιστικής οικονομίας και μάλιστα με όρους ξένης εξάρτησης. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αν αυτό προχωρήσει αρκετά, ο Μητσοτάκης θα γίνει ως το 2026 – 27 αναλώσιμος. Ίσως για αυτό και η φούρια να φτιαχτούν νέοι ηγέτες και επόμενες εναλλακτικές διακυβέρνησης. Τίποτε δεν είναι τυχαίο.
* Ο Δημήτρης Μπελαντής είναι δικηγόρος – Διδάκτορος Συνταγματικού Δικαίου
