Μετάλλαξη και μισο-κράτος *

Μας κυνηγά «η μικρή και η μεγάλη εικόνα»: μπορούμε να διακρίνουμε τη διαφορά τους ή να συλλάβουμε το ουσιαστικό; Χθες γίνονταν λόγος για μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα ζούμε μια κονιορτοποίηση του χώρου. Ο Μητσοτάκης, χωρίς αντίπαλο, υιοθετεί ένα life style επισκεπτόμενος –κι αυτός τάχα απροειδοποίητα, αλλά με συνεργεία τηλεοπτικής κάλυψης και πολλούς «γορίλες» για προστασία– τα σούπερ μάρκετ για να δει από κοντά τις τιμές των προϊόντων στα ράφια. Η μικρή εικόνα είναι τα σπασμωδικά επεισόδια αποχωρήσεων ή παραιτήσεων από ένα κόμμα, οι εμφανίσεις του Μητσοτάκη στα σούπερ μάρκετ. Η μεγάλη εικόνα είναι άλλη, και μέσα από τα θραύσματα «ειδήσεων» ή «αναλύσεων» μας διαφεύγει.

Υπάρχει μια μετάλλαξη, αλλά αυτή αφορά ολόκληρη τη χώρα: Αλλάζει ουσιαστικά –προς το χειρότερο– οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά. Όχι, δεν είναι ποσοτικό το ζήτημα, είναι ποιοτικό. Έχουμε μια μετάλλαξη διαστάσεων που μας οδηγεί σε μια χώρα (ή καλύτερα χώρο) κόμβο (κατά Τσούνις, πρέσβης ΗΠΑ στην Αθήνα): κόμβο υπηρεσιών, ενεργειακό, logistics, και προπάντων του ΝΑΤΟ. Το πόση κυριαρχία θα έχει ο «κόμβος» δεν έχει μεγάλη σημασία. Οι τοπικές ελίτ θα πλουτίζουν, οι εργαζόμενοι θα αποστραγγίζονται (βλ. όλα τα νομοσχέδια και τις «μεταρρυθμίσεις» που προωθούνται). Το τι νοιώθει ο κόσμος όταν μπαίνει στο σούπερ μάρκετ είναι κάτι άλλο από αυτό που νοιώθει ή καταλαβαίνει ο Μητσοτάκης ή ο Άδωνης. Την ίδια στιγμή, περιοχές και ζώνες της χώρας αποκτούν άλλη σχέση με ό,τι ήταν μέχρι σήμερα το κράτος και η πολιτεία.

Ο χώρος είναι (στα μυαλά και στα σχέδια όσων ασελγούν σε βάρος του Τόπου και του Λαού) κατατεμαχισμένος, διαιρεμένος, ζωνοποιημένος, μοιρασμένος σε δραστηριότητες, σε συμφέροντα. Χωρίς να υπάρχει μια σύνδεση ή συναρμογή ανάμεσα στα διάφορα μέρη. Άλλο η Θράκη, η Βόρεια Ελλάδα, άλλο τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, άλλο το Ιόνιο, άλλο η Κρήτη, άλλο τα δύο μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη (που συγκεντρώνουν τα 2/3 του πληθυσμού), άλλο η παραλιακή (Ριβιέρα), άλλο τα δυτικά προάστια της Αττικής, άλλο ο Πειραιάς, άλλο τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της χώρας, άλλο οι τουριστικές ζώνες. Η μετάλλαξη οδηγεί σε μια άλλη Ελλάδα: όχι απλά των μνημονίων, αλλά σε έναν κόμβο, έναν βατήρα, προς έναν χώρο κατακομματιασμένο, συρρικνωμένο (πιθανά και εδαφικά), σαλαμοποιημένο.

Κι όλα αυτά, ας τα πούμε όραμα «Ελλάδα 2.0», επιδρούν με τη σειρά τους σε κοινωνικό και σε πολιτικό επίπεδο. Επιδρούν βαθιά, μοριακά σε κάθε άνθρωπο, αλλά και στο τι είναι δημόσιος στίβος, τι είναι πολιτική, τι είναι «είδηση». Το ψηφιακό κράτος, η πόλη των 15 λεπτών, η σωστή πλευρά της ιστορίας, η γενική επιδοματοποίηση, η τηλεργασία, τα κούριερ για κάθε ανάγκη, το ίντερνετ των πραγμάτων, η ανατίναξη κάθε ωραρίου και κοινωνικού δικαιώματος, η εξάπλωση της βίας, η γκετοποίηση, η ιδιωτικοποίηση παιδείας και υγείας… όλα αυτά αποκτούν άλλες διαστάσεις και δίνουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα σε μια χώρα η οποία είναι εκτεθειμένη γεωπολιτικά, κοντά σε πολέμους εν εξελίξει. Σε μια χώρα υπό την άμεση απειλή πολέμου έτσι και εφαρμόσει κυριαρχικά της δικαιώματα, εν πολλοίς δορυφοροποιημένη από την Πρεσβεία και εμμέσως από τον τουρκικό επεκτατισμό. Σε μια χώρα έτοιμη για υποχωρήσεις και συμφωνίες ενδοτικές, παραιτημένη από την κυριαρχία της σε όλη την επικράτεια, χωρίς μπούσουλα (πέρα από την εξυπηρέτηση των ιδιοτελών συμφερόντων των εγχώριων ελίτ, των ΗΠΑ και της ευρωκρατίας).

Πάνω λοιπόν σε αυτήν την «υλική βάση» και κοινωνική πραγματικότητα στέκεται ένα μισο-κράτος, ένας μηχανισμός που υπηρετεί αυτήν την τάξη πραγμάτων και οδηγείται από μια-δυο «αρχές»: Συγκεντροποίηση προς το μεγάλο, ακόμα και σε μια λούμπεν λογική, καταστροφή ό,τι μεσαίου υπάρχει, απόσυρση από κάθε χώρο κοινωνικής μέριμνας, αφαίμαξη μέσω της φοροληστείας όλου του πληθυσμού, καταστολή άγρια όποιου δεν πειθαρχεί, καλλιέργεια συστηματική του φόβου και τρόμου, της ανασφάλειας, ενσωμάτωση του υπόκοσμου. Μια μεγάλη φαγοκυττάρωση εντός των σπλάχνων του κρατικού και διοικητικού μηχανισμού, μια τεράστια συγκέντρωση αρμοδιοτήτων σε λιγοστά κέντρα πλήρως ελεγχόμενα, νέοι κανόνες στον «πόλεμο συμμοριών» στον οποίο εμπλέκονται μεγάλα «ταμεία», πολιτικός κόσμος, δικαστική εξουσία, ΜΜΕ, ιδρύματα, χορηγοί και «ευεργέτες».

Πάνω σε αυτήν την πραγματικότητα αναδύεται ένα νέο πολιτικό σύστημα, πιο αμερικανοποιημένο, πιο life style, πιο άνετο (τάχα), ακραία τεχνοκρατικό (όλα ψηφιακά και απρόσωπα…). Και δουλικό συνάμα. Κυνικό. Θυμηθείτε μόνο ορισμένα πρόσφατα παραδείγματα: Τέμπη και συγκάλυψη του εγκλήματος, «ακαταδίωκτο» αρχών και πολιτικών, πώς «τελείωσαν» εντός δύο 24ώρων τον πατέρα Αντώνιο της Κιβωτού και πήραν τη διοίκηση, πώς «τέλειωσε» ο Πατούλης για ένα ζεϊμπέκικο όταν δημιούργησε «δικό του» ταμείο, πώς τώρα στήνεται μέρα με τη μέρα η επιχείρηση «μη κρατικά πανεπιστήμια», πώς προωθούν τη συγκεντροποίηση σε ένα οργανισμό όλων των κέντρων απεξάρτησης για να διευκολυνθεί η ιδιωτικοποίηση κρίσιμων και χρήσιμων τομέων κ.ο.κ. Το μισο-κράτος αλώνει όλους τους τομείς και αδιαφορεί για την επικράτεια, την κυριαρχία, τη συνοχή της κοινωνίας, τα εθνικά συμφέροντα.

Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. Τη βλέπουμε; Επικεντρώνουμε σε αυτήν; Μας απασχολεί και πόσο η αντιμετώπισή της; Ή χανόμαστε στα «μικρά», στη μικροπολιτική, στο «μπανιστήρι» που λέγαμε κάποτε;