Του Νίκου Στραβελάκη *
Η ελληνική κοινωνία είναι αντιμέτωπη με ένα νέο πακέτο δημοσιονομικής λιτότητας την ίδια ώρα που οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί 40% μετά το 2008 και οι κρατικές υποδομές σε ευαίσθητους τομείς όπως η δημόσια υγεία, η παιδεία και η πυροπροστασία έχουν καταρρεύσει.
Τα στοιχεία της Eurostat που αποτυπώνονται στο σχήμα δείχνουν ότι η Ελλάδα τα χρόνια της λιτότητας και των μνημονίων αλλά και το διάστημα της υποτιθέμενης ανάκαμψης όχι μόνο δε συνέκλινε αλλά αντίθετα απέκλινε από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Την ίδια ώρα που στη Πορτογαλία μια χώρα που πέρασε από μνημόνιο οι πραγματικοί μισθοί παρουσιάζουν αύξηση 5% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 η αύξηση είναι κοντά στο 7% στην Ελλάδα μειώνονται συνεχώς χωρίς να παρουσιάζουν καμία τάση έστω σταθεροποίησης. Αν αναλογιστούμε ότι την ίδια ώρα ο μέσος μισθός στην Ελλάδα είναι πλέον στο 65% του ευρωπαϊκού μέσου όρους έναντι 85% του μέσου όρου που ήταν πριν από 13 χρόνια έχουμε την πλήρη εικόνα.
Ανάλογη είναι η πορεία της στελέχωσης και της επιχειρησιακής επάρκειας κρίσιμων κρατικών υπηρεσιών. Η ανθρωποδύναμη της πυροσβεστικής υπηρεσίας για φέτος έπεσε κατά 500 επιπλέον πυροσβέστες (από 14 616 σε 14168) την ίδια ώρα που έχει πεπαλαιωμένα οχήματα και ενοικιαζόμενα εναέρια μέσα. Έτσι έχουμε κάθε χρόνο φωτιές σε κατοικημένες περιοχές , όπως συνέβη πριν λίγες μέρες στην Αττική, που καταστρέφουν τον λιγοστό δασικό πλούτο της χώρας μαζί με περιουσίες. Την ίδια ώρα οι περιοχές που πλήττονται από τις πυρκαγιές δεν κηρύσσονται πλέον αναδασωτέες (έτσι έγινε στην Εύβοια) ανεβάζοντας τις ορέξεις των οικοπεδοφάγων και όσων επιδιώκουν την αλλαγή χρήσης των δασικών εκτάσεων.
Αντίστοιχα δραματικές είναι οι ελλείψεις σε γιατρούς, νοσηλευτές και τραυματιοφορείς στο κλάδο της δημόσιας υγείας. Ενώ σε όλες τις βαθμίδες της παιδείας οι ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό και υποδομές είναι τεράστιες.
Το ζήτημα είναι πώς μπορεί να αντέξει αυτή η κοινωνία ένα νέο γύρο λιτότητας; Είναι χαρακτηριστικό ότι το νέο «σύμφωνο σταθερότητας» που παρουσιάσθηκε στο Eurogroup προβλέπει ότι η ετήσια αύξηση των δημοσίων δαπανών ετησίως δεν θα υπερβαίνει το 2,6%. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι όχι μόνο είναι αδύνατη η αποκατάσταση των κρατικών υποδομών με αυτά τα χρήματα αλλά ούτε καν η πολυδιαφημισμένη αύξηση των μισθών των δημοσιών υπαλλήλων από 1/1/2024 και ας αφορά μόλις 40-50 ευρώ μηνιαίως για κάθε υπάλληλο (ανακοίνωση ΑΔΕΔΥ 12/07/2023). Άσε που σε συνθήκες δημοσιονομικής πειθαρχίας ο λεγόμενος «δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής» καταρρέει και ακόμη και αυτή η ψευδεπίγραφη μεγέθυνση που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ δύσκολα θα συνεχιστεί.
Ο εκνευρισμός στη κυβέρνηση είναι έκδηλος μπρος σε αυτές τις εξελίξεις και περνά και στα φιλοκυβερνητικά έντυπα. Το περιοδικό Fortune (13/07/2023) στην ανταπόκρισή του από το Eurogroup της περασμένης εβδομάδας αναφέρει ότι ο κ. Χατζηδάκης αναζητά συμμάχους για τη σταδιακή εφαρμογή του νέου «συμφώνου σταθερότητας».
Πιο άμεσος και έκδηλος είναι ο εκνευρισμός του κ. Μητσοτάκη. Στη πρόσφατη συνέντευξή του στο Σκάι, από τη μια θεώρησε απλοϊκές τις αιτιάσεις αλλά και τις συστάσεις δημοσιονομικού περιορισμού του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Στουρνάρα και από την άλλη εφηύρε μια νέα θεωρία πληθωρισμού εκείνη του «πληθωρισμού της απληστίας». Δυστυχώς για τον κ. Μητσοτάκη και τις θεωρίες του ακόμα και οικονομολόγοι όπως ο νομπελίστας Paul Krugman που θεωρούσαν τον πληθωρισμό παροδικό φαινόμενο αναγνωρίζουν ότι ήρθε για να μείνει. Έτσι η παγκόσμια οικονομία μετά το 1970 βρίσκεται μπροστά σε ένα νέο στασιμοπληθωρισμό.
Το πρόβλημα είναι ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή η εξέλιξη είναι ένα ακόμα επιχείρημα για μεγαλύτερη λιτότητα και τη δημοσιονομική πειθαρχία. Ήδη το Eurogroup συστήνει την κατάργηση των επιδοτήσεων στην ενέργεια και καλεί το κόσμο να «κάνει οικονομία» αν δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους λογαριασμούς, φέρνοντας στη μνήμη τις συστάσεις του κ. Σόιμπλε για «διπλό πουλόβερ» το χειμώνα που μας πέρασε.
Κοντολογίς, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε ένα γύρο λιτότητας ανεξάρτητα από τα φληναφήματα της επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης. Μοιάζει ότι όλη η προεκλογική φιλολογία της Νέας Δημοκρατίας για καλύτερες μέρες να εξαντλείται πριν κλείσει το πρώτο μήνα της νέας διακυβέρνησης και αυτό σε μια κοινωνία τραυματισμένη από την ύφεση. Όπως έχουμε πει πολλές φορές από αυτή τη στήλη η αναμέτρηση του κόσμου με την κυβερνητική – Ευρωενωσιακή πολιτική είναι θέμα χρόνου.
Κείμενο από το academia.edu
* Νίκος Στραβελάκης, Διδάσκων καθηγητής Τμήματος Οικονομικής Έρευνας ΕΚΠΑ
