Σε πήλινα πόδια στηρίζεται ο προϋπολογισμός του 2023 ο οποίος, λόγω της ρευστής κατάστασης με την ενεργειακή κρίση, είναι πολύ πιθανό να ακυρωθεί πριν ακόμα εφαρμοστεί. Ολες οι προβλέψεις στο προσχέδιο, από τον ρυθμό μεγέθυνσης, τις επενδύσεις, την ιδιωτική κατανάλωση, τις εξαγωγές, την απασχόληση μέχρι και τα δημόσια οικονομικά, τελούν υπό την αβεβαιότητα της ενεργειακής καταιγίδας και μπορούν ανά πάσα στιγμή να αλλάξουν.
Μεγάλη εστία κινδύνου είναι ο πληθωρισμός καθώς, αν οι πιέσεις παραμείνουν έντονες και δεν ξεφουσκώσουν από το 9,1% φέτος στο 3,1% τον επόμενο χρόνο, που υποστηρίζει το βασικό σενάριο ακόμη και η πρόβλεψη για 2,1% ανάπτυξη το 2023 –από 5,3% φέτος που θεωρείται καλό εφαλτήριο–, θα βρεθεί στον αέρα λόγω της δυσμενούς επίδρασης στο ΑΕΠ. Η ανάφλεξη του πληθωρισμού θα βάλει σε τροχιά επιβράδυνσης μια σειρά από δείκτες που θεωρούνται βασικοί για τα μοτέρ της οικονομίας, καθώς οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης από μόνοι τους δεν μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Ο λόγος για την ιδιωτική κατανάλωση που η ταχύτητά της θα πέσει αισθητά το 2023 σε μόλις 1,3% από 7,2% το 2022, η δε δημόσια θα περάσει σε αρνητικό πρόσημο, στο -1,5%, όπου θα είναι μια αρνητική εξέλιξη και σε συνδυασμό με την κατακρήμνιση των εξαγωγών στο 1,8% το 2023 από 10,3% φέτος καθιστούν επισφαλή τον σχεδιασμό για την ανάκαμψη. Στον αντίποδα οι εισαγωγές θα σημειώσουν αύξηση 3,1% με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το έλλειμμα του ισοζυγίου των συναλλαγών που είναι ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια στα πλευρά της ελληνικής οικονομίας.
Αν υπάρχει αναπτυξιακό αποτύπωμα τον επόμενο χρόνο αυτό θα έρθει μέσα από τις επενδύσεις υπό την προϋπόθεση ότι θα επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για νέο άλμα στο 16% από 10% φέτος, που θα κινητοποιήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίες. Ωστόσο αυτή η επίδοση έρχεται σε αντίθεση με τις σταθεροποιητικές τάσεις που θα παρουσιάσει η ανεργία αφού σύμφωνα με το προσχέδιο ο δείκτης θα διαμορφωθεί στο 10,8% από 11% που εκτιμάται για το τρέχον έτος. Την ίδια στιγμή στο μέτωπο της απασχόλησης ο ρυθμός θα παραμείνει εντυπωσιακά αργός μόλις στο 0,2% από 4,6% φέτος. Πάντως οι σειρήνες για νέα κύματα ανέργων από τις επιχειρήσεις που θα συμπαρασυρθούν στη δίνη της ενεργειακής κρίσης ήδη ηχούν…
Το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού ενσωματώνει βέβαια έξτρα πιστώσεις ύψους 1 δισ. ευρώ για το ρεύμα, ωστόσο το νέο κλιμακωτό επιδότησης διέπεται από πολλά πέναλτι για τις υπερκαταναλώσεις. Στο υπουργείο Οικονομικών ευελπιστούν ότι τα ποσά της επιδότησης θα διατηρηθούν σε αυτό το ύψος και δεν θα χρειαστούν νέες ενέσεις που θα βάλουν φωτιά στον λογαριασμό του Δημοσίου. Ωστόσο το σκηνικό είναι ακόμη θολό…
Στο Γενικό Λογιστήριο έχουν αναθεωρήσει επί το δυσμενέστερο τις εκτιμήσεις για το πλεόνασμα το 2023, με τον πήχη να τοποθετείται σιωπηρά στο 0,7% του ΑΕΠ (1,6 δισ. ευρώ) έναντι αρχικής δέσμευσης με το Πρόγραμμα Σταθερότητας για 1,1% του ΑΕΠ. Αντιθέτως δίνεται έμφαση στην οριακή αποκλιμάκωση του ελλείμματος στο 1,7% του ΑΕΠ ή στα 3,569 δισ. ευρώ για το 2022 από 2% του ΑΕΠ. Γεγονός που οφείλεται στα αυξημένα υπερέσοδα από την ακρίβεια που λειτουργεί σαν επιταχυντής των εισπράξεων για τα ταμεία με την κούρσα να οδηγεί ο ΦΠΑ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2022 θα κλείσει με 4,5 δισ. ευρώ παραπάνω εισπράξεις από φόρους εκ των οποίων τα 4 δισ. ευρώ θα είναι οι… υπεραναλήψεις από τον ΦΠΑ.
Για το 2023 τα καθαρά έσοδα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 61,488 δισ. ευρώ αυξημένα κατά 527 εκατ. ευρώ ή 0,9% έναντι του 2022, εκ των οποίων τα 56,190 δισ. ευρώ θα έρθουν από τους φόρους και θα είναι αυξημένα κατά 1,582 δισ. ευρώ ή κατά 2,9%. Στον αντίποδα οι δαπάνες προβλέπεται να φτάσουν τα 69,411 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 3,052 δισ. ευρώ σε σχέση με φέτος που λόγω εξοπλιστικών προγραμμάτων και αναχωμάτων για την κρίση θα φτάσουν στα επίπεδα των 72,464 δισ. ευρώ.
Το δημόσιο χρέος σε απόλυτα μεγέθη θα παραμείνει υψηλό στα 355 δισ. ευρώ για να ψηλώσει στα 357 δισ. ευρώ το 2023, αλλά ως ποσοστό του ΑΕΠ θα υποχωρήσει στο 169,1% και στο 161,6% αντίστοιχα. Το ΑΕΠ με τη συνδρομή του πληθωρισμού θα φτάσει στα 209,943 δισ. ευρώ φέτος και στα 220,974 δισ. ευρώ το 2023. Οι δανειακές ανάγκες δεν υπερβαίνουν τα 7 δισ. ευρώ τον επόμενο χρόνο, ενώ το ταμειακό μαξιλάρι των 40 δισ. ευρώ διατηρεί την πολυτέλεια στον ΟΔΔΗΧ να επιλέγει τον χρόνο εξόδου στις χρηματαγορές.
Στο προσχέδιο δεν υπάρχει καμία αναφορά για πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης καθώς ο δημοσιονομικός χώρος έχει εξαντληθεί. Οι μόνες παρεμβάσεις που ενσωματώνει είναι αυτές που έχουν ανακοινωθεί από την κυβέρνηση και φτάνουν για το 2023 τα 3,56 δισ. ευρώ. Αυτές είναι η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για τους δημόσιους υπαλλήλους και συνταξιούχους, η αύξηση των κύριων συντάξεων (με ποσοστό άνω του 6%) και η επέκταση του μειωμένου ΦΠΑ σε μεταφορές, καφέ, μη αλκοολούχα ποτά, γυμναστήρια, σχολές χορού, κινηματογράφους και τουρισμό.
Αντιδράσεις από την αντιπολίτευση
«Το προσχέδιο επιβεβαιώνει για το 2022 την επιδότηση της αισχροκέρδειας στον τομέα της ενέργειας με τουλάχιστον 9,5 δισ. από το ταμείο ενεργειακής μετάβασης και τον κρατικό προϋπολογισμό», τονίζει η τομεάρχης Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ, Εφη Αχτσιόγλου, εστιάζοντας στη σάρωση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων από την ακρίβεια αλλά και στην άρνηση της κυβέρνησης να παρέμβει αποτελεσματικά. Το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά του στέκεται στην ελλιπέστατη και κυνικά αδιάφορη στάση της κυβέρνησης απέναντι στην εντεινόμενη οικονομική ασφυξία των δήμων, των περιφερειών και των εκατοντάδων Νομικών τους Προσώπων ανά την Ελλάδα, ενώ το ΚΚΕ αναφέρει ότι «αρκούν δύο μεγέθη του προσχεδίου για να επιβεβαιώσουν τον απροκάλυπτα ταξικό χαρακτήρα: Από τη μία τα 14 δισ. που θα κατευθυνθούν για τη στήριξη των επενδυτικών σχεδίων κι από την άλλη τα μόλις 3,5 δισ. που προορίζονται δήθεν για την ανακούφιση του λαού και τα οποία θα βγουν πάλι από τις τσέπες και τους φόρους των λαϊκών νοικοκυριών».
