Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη *
Αν η Ιστορία μας διδάσκει κάτι, είναι ότι κανένα καθεστώς δεν αλλάζει χωρίς τον λαό. Και σήμερα, στην Ελλάδα, δεν κρίνονται απλώς νομοσχέδια ή κυβερνητικές θητείες∙ κρίνεται το ίδιο το νόημα της Δημοκρατίας και η ύπαρξη της χώρας ως ιστορικού υποκειμένου.
Το Κίνημα των Τεμπών δεν είναι μόνο διεκδίκηση δικαιοσύνης. Είναι το πρώτο αυθεντικό ρήγμα στη Μεταπολιτευτική τάξη πραγμάτων, στη σχέση κοινωνίας–πολιτικής και στη θέση της χώρας στην Ευρώπη. Μετά το προδομένο Δημοψήφισμα του 2015, είναι η πρώτη φορά που ο λαός βλέπει ξανά τη δύναμή του.
Αλλά μια νέα Μεταπολίτευση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την είσοδο της κοινωνίας στην πολιτική. Όχι την παραχώρηση ρόλου, αλλά την επιστροφή της πολιτικής στον λαό.
Η Μεταπολίτευση του ’74 απέτυχε γιατί η κοινωνία ήταν θεατής. Δεν είχε θεσμικό έλεγχο, δεν μπορούσε να ανακαλέσει, να νομοθετήσει, να σταματήσει αντιλαϊκές αποφάσεις. Η δημοκρατία περιορίστηκε στο εκλογικό θέατρο μιας κοινοβουλευτικής ολιγαρχίας. Αυτό δεν ήταν δημοκρατία. Ήταν management πληθυσμών.
Η ειδοποιός διαφορά της νέας εποχής πρέπει να είναι η λαϊκή συμμετοχή.
Και αυτό απαιτεί νέους θεσμούς:
• Δεσμευτικά δημοψηφίσματα πολιτών, όπως σε Ελβετία, Ιταλία, Ισλανδία.
• Ανακλητότητα εκλεγμένων, όταν παραβιάζουν τις δεσμεύσεις τους ή εμπλέκονται σε σκάνδαλα.
• Συνελεύσεις πολιτών με δεσμευτική γνωμοδότηση, ήδη εφαρμόσιμες σε Ιρλανδία και Βέλγιο.
• Πλήρη διαφάνεια σε πραγματικό χρόνο, για συμβάσεις, δαπάνες, αποφάσεις.
• Λαϊκό βέτο σε πολιτικές που παραβιάζουν το δημόσιο συμφέρον.
Το Κίνημα των Τεμπών οφείλει να γίνει κίνημα θεσμικής αναγέννησης, όχι μόνο μνήμης. Η Δικαιοσύνη πρέπει να γίνει Δημοκρατία, και η Δημοκρατία Συμμετοχή. Χωρίς συμμετοχή, το κίνημα θα σβήσει, όπως τόσα άλλα.
Γι’ αυτό ο λαϊκός παράγοντας είναι καθοριστικός και προστατευτικός. Ένα πρόσωπο το σύστημα το συκοφαντεί∙ έναν οργανωμένο λαό δεν μπορεί να τον ακυρώσει. Συνεπώς το κίνημα πρέπει να γίνει σώμα λαού: συνελεύσεις, επιτροπές, συντονισμός, διακήρυξη θέσεων, δομές αυτοοργάνωσης.
Το σύστημα θα αντιδράσει και θα το κάνει “βρώμικα”.
Προβοκάτσιες, διαστρεβλώσεις, διχασμοί, επιτήδειοι, εισοδισμοί, “μετριοπάθεια”, ειδικοί διαμεσολαβητές, ΜΜΕ μηχανισμοί.
Γι’ αυτό χρειάζεται λαϊκή οχύρωση, όχι τηλεοπτικό κοινό.
Η Νέα Μεταπολίτευση δεν μπορεί να είναι Μεταπολίτευση των ελίτ.
Δεν θα έρθει από κόμματα, think tanks ή τις Βρυξέλλες.
Θα έρθει μόνο αν ο λαός οργανωθεί, επιμείνει και διεκδικήσει νέο κοινωνικό συμβόλαιο.
Πρέπει να εμπιστευτούμε ξανά τη σοφία της συλλογικότητας μας.
Ο λαός μας εκπαιδεύτηκε συστηματικά να πιστεύει ότι «δεν ξέρει». Αυτό υπήρξε η ιδεολογική βάση της μεταπολιτευτικής ολιγαρχίας. Αλλά η ιστορία -και ειδικά η ελληνική- αποδεικνύει ότι οι πιο δίκαιες, ουσιαστικές, δημιουργικές αποφάσεις γεννιούνται όταν οι πολλοί συμμετέχουν.
Η συλλογικότητα παράγει σοφία που κανένα υπουργείο δεν μπορεί να παράξει. Τη σοφία της εμπειρίας, της καθημερινότητας, της πραγματικής ζωής. Επανενώνει ό,τι το σύστημα διαλύει.
Μετατρέπει το πένθος σε δύναμη. Μετατρέπει το “εγώ” σε “εμείς”.
Η νέα Μεταπολίτευση ή θα είναι λαϊκή ή δεν θα υπάρξει.
Η στιγμή είναι ιστορική.
Η ευθύνη είναι συλλογική.
Η Ελλάδα θα αλλάξει μόνο όταν ο λαός το αποφασίσει.
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ “ΑΠΟ ΠΑΝΩ”
Ο Λ α ϊ κ ό ς Π α ρ ά γ ο ν τ α ς ω ς Θ ε μ έ λ ι ο ς Λ ί θ ο ς
του Κ ι ν ή μ α τ ο ς τ ω ν Τ ε μ π ώ ν
και της Ν έ α ς Μ ε τ α π ο λ ί τ ε υ σ η ς
Αν υπάρχει ένα μάθημα που μας παρέδωσε η Ιστορία -όχι η διδακτέα στα σχολειά μας, αλλά η ζώσα, η ματωμένη, η αληθινή- είναι το εξής: Κανένα καθεστώς δεν αλλάζει χωρίς τον λαό. Καμία νέα εποχή δεν γεννιέται χωρίς ενεργό λαϊκό παράγοντα.
Και σήμερα, η Ελλάδα βρίσκεται ξανά σε ένα σημείο όπου διακυβεύεται όχι ένα νομοσχέδιο ή μια εκλογική θητεία, αλλά το ίδιο το νόημα της Δημοκρατίας. Ίσως και η ίδια η ύπαρξη της χώρας ως ιστορικής οντότητας.
Το Κίνημα των Τεμπών δεν είναι απλώς η διεκδίκηση δικαιοσύνης για ένα έγκλημα. Είναι το πρώτο αυθεντικό ρήγμα στη Μεταπολιτευτική τάξη πραγμάτων. Στον τρόπο, δηλαδή, που λειτούργησε ένα πολιτικό σύστημα 50 χρόνων, στη σχέση της κοινωνίας με την πολιτική, στις σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους και στη θέση της χώρας μέσα στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Το Κίνημα των Τεμπών δεν είναι απλώς κίνημα μνήμης ή πένθους. Είναι η πρώτη γνήσια λαϊκή ρήξη με τη Μεταπολιτευτική τάξη πραγμάτων, μετά ίσως το προδομένο Δημοψήφισμα του 15.
Με ένα πολιτικό σύστημα που έχει καταρρεύσει ηθικά, θεσμικά και υπαρξιακά καμία νέα Μεταπολίτευση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την είσοδο της κοινωνίας στην πολιτική. Όχι την “παραχώρηση λόγου” στον λαό. Την επιστροφή της πολιτικής στον λαό.
Η παλιά Μεταπολίτευση είχε ένα θεμελιώδες ελάττωμα. Η κοινωνία ήταν θεατής. Η Μεταπολίτευση του ’74 υποσχέθηκε δημοκρατία, αλλά γρήγορα εξελίχθηκε σε κοινοβουλευτική ολιγαρχία με εκλογική νομιμοποίηση.
Η κοινωνία δεν συμμετείχε, δεν συναποφάσιζε, δεν είχε θεσμικό έλεγχο, δεν μπορούσε να ανακαλέσει, δεν μπορούσε να νομοθετήσει, δεν μπορούσε να σταματήσει αντιλαϊκές πολιτικές, δεν μπορούσε να προστατεύσει το δημόσιο συμφέρον.
Η δημοκρατία κατέληξε να είναι μια θεατρική παράσταση όπου ο πολίτης είχε μόνο έναν ρόλο. Να ψηφίζει κάθε τέσσερα χρόνια, να νομιμοποιεί τη λεηλασία του και ύστερα να παρακολουθεί αβοήθητος τη μοίρα του.
Αλλά αυτό δεν ήταν δημοκρατία, ήταν management πληθυσμών.
Συνεπώς, η ειδοποιός διαφορά μιας ΝΕΑΣ Μεταπολίτευσης πρέπει να είναι η είσοδος της κοινωνίας στην πολιτική.
Αν το Κίνημα των Τεμπών θέλει να δημιουργήσει νέα εποχή, οφείλει να διαμορφώσει νέους θεσμούς. Όχι απλώς νέες ιδέες.
Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η είσοδος της κοινωνίας στην πολιτική δεν είναι σύνθημα.
Είναι πρόγραμμα, μέθοδος, μηχανισμός. Και περιλαμβάνει μια σειρά άμεσων δημοκρατικών θεσμών που έχουν ήδη εφαρμοστεί σε άλλες χώρες και που ήταν κανονικότητα στον τόπο αυτό έως τα πρώτα χρόνια της Βαυαροκρατίας.
Τι σημαίνει λοιπόν μια νέα Μεταπολίτευση; Ποια είναι τα θεμέλια της λαϊκής συμμετοχής στη νέα εποχή;
α) Δεσμευτικά Δημοψηφίσματα Πρωτοβουλίας Πολιτών
Όχι δημοψηφίσματα που προκηρύσσει η κυβέρνηση, αλλά δημοψηφίσματα που επιβάλλει ο λαός όταν συγκεντρώσει έναν αριθμό υπογραφών. Τα θέματα μπορεί να αφορούν μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις, συνταγματικές αλλαγές, εθνική κυριαρχία, περιβαλλοντικές καταστροφές, κρίσιμες κοινωνικές πολιτικές.
Αυτό που σήμερα θεωρείται “αδιανόητο” στην Ελλάδα, είναι αυτονόητο στην Ελβετία, στην Ιταλία, στην Ισλανδία.
β) Ανακλητότητα Εκλεγμένων Αξιωματούχων
Αν ένας πολιτικός παραβιάζει τις δεσμεύσεις του, λειτουργεί αντιλαϊκά, εμπλέκεται σε σκάνδαλα, μετατρέπεται σε παράγοντα συστημικής διαφθοράς, ο λαός έχει δικαίωμα να τον ανακαλεί πριν τη λήξη της θητείας του.
γ) Συνελεύσεις Πολιτών με Δεσμευτική Γνωμοδοτική Ισχύ
Τυχαία επιλεγμένοι πολίτες, εκπροσωπώντας κοινωνικά στρώματα και περιοχές, συγκροτούνται σε σώματα που εξετάζουν κρίσιμα ζητήματα και παράγουν προτάσεις οι οποίες:
πρέπει να συζητηθούν στη Βουλή, δεν μπορούν να αγνοηθούν από την κυβέρνηση, ενσωματώνονται σε δημόσια πολιτική.
Στην Ιρλανδία και στο Βέλγιο εφαρμόζονται ήδη τέτοιες διαδικασίες.
δ. Πλήρης Διαφάνεια και Λογοδοσία σε Πραγματικό Χρόνο, με
δημόσια ανάρτηση συμβάσεων, ανοικτές ψηφιακές διαβουλεύσεις με υποχρεωτική ενσωμάτωση προτάσεων, live ψηφοφορίες,
ψηφιακός έλεγχος δαπανών, θεσμοί διαφάνειας για ΜΜΕ και lobbying.
ε. Λαϊκό Βέτο
Όταν μια κυβέρνηση επιχειρεί κάτι που παραβιάζει τη λαϊκή βούληση (π.χ. υπερταμείο, ιδιωτικοποιήσεις κρίσιμων υποδομών, μνημονιακά μέτρα, χρηματιστήριο ενέργειας, κόκκινα δάνεια σε funds), ο λαός μπορεί να το σταματήσει μέσω διαδικασίας συλλογής υπογραφών και ενεργοποίησης δημοψηφίσματος.
ΕΝΑ ΚΙΝΗΜΑ ΘΕΣΜΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Το Κίνημα των Τεμπών δεν μπορεί να παραμείνει κίνημα μνήμης.
Πρέπει να γίνει κίνημα θεσμικής αναγέννησης. Η μνήμη είναι ιερή.
Αλλά δεν αρκεί. Η νέα εποχή θα κριθεί όχι από το πόσο θυμόμαστε τους νεκτούς των Τεμπών, αλλά από το πώς μετατρέπουμε το Τραύμα της απώλειά τους σε θεσμό, σε κανόνα, σε νέο πολιτικό ήθος.
Δηλαδή η Δικαιοσύνη πρέπει να γίνει Δημοκρατία και η Δημοκρατία πρέπει να γίνει Συμμετοχή.
Χωρίς συμμετοχή, το Κίνημα θα κάνει τον γύρο της δημοσιότητας και θα σβήσει όπως δεκάδες κινήματα της προηγούμενης 20ετίας.
Γι’ αυτό και ο ρόλος του λαϊκού παράγοντα σήμερα δεν είναι διακοσμητικός. Είναι καθοριστικός, υπαρξιακός, ιστορικός.
Το Κίνημα των Τεμπών δεν μπορεί να είναι κίνημα προσώπων, αλλά κίνημα λαού. Αν το Κίνημα των Τεμπών περιοριστεί σε μια ηγετική ομάδα, θα συνθλιβεί από την πίεση, τις επιθέσεις, τα συμφέροντα, την προπαγάνδα, τον μηχανισμό των ΜΜΕ, των κομμάτων και των ντόπιων και ξένων παρακρατικών μηχανισμών.
Η εξουσία αντέχει εύκολα ένα πρόσωπο. Δεν αντέχει ποτέ χιλιάδες ανθρώπους οργανωμένους. Ένα πρόσωπο μπορούν να το συκοφαντήσουν. Ένα πλήθος δεν μπορούν να το εξαφανίσουν.
Γι’ αυτό και ο λαϊκός παράγοντας είναι ασπίδα, όχι απλώς “συμπαραστάτης” ή χειροκροτητής.
Το σύστημα μπορεί να πιέσει, να διαιρέσει, να στοχοποιήσει, να εκβιάσει άτομα. Δεν μπορεί όμως να αντιμετωπίσει συνελεύσεις, επιτροπές, συντονισμένα μπλοκ, θεσμούς λαϊκής συμμετοχής,
δημόσια λογοδοσία, οργανωμένη κοινωνική παρουσία.
Το πρόσωπο της Καρυστιανού άνοιξε τον δρόμο. Αλλά ο δρόμος για να βαδιστεί χρειάζεται πόδια χιλιάδων ανθρώπων.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙ
Κανείς δεν έχει αμφιβολία ότι απέναντι σε μια τέτοια συστημική αλλαγή, το σύστημα θα αντιδράσει και θα το κάνει “βρώμικα”.
Όσο το Κίνημα των Τεμπών μεγαλώνει τόσο θα αυξάνονται οι προβοκάτσιες, οι συκοφαντίες, οι διαιρέσεις, οι στημένοι διάλογοι, οι “αναλυτές” που θα εμφανίζονται ξαφνικά, οι “εσωτερικές φωνές” που θα ζητούν υποταγή, οι επαγγελματίες “ειδικοί” που θα προσπαθούν να το ευνουχίσουν. Μέχρι και το Σύλλογο των Συγγενών των Θυμάτων προσπαθούν να διχάσουν και φαίνεται να το καταφέρνουν!
Γιατί, η εξουσία δεν φοβάται το πένθος. Φοβάται την οργάνωση.
Δεν φοβάται τις μνήμες. Φοβάται τις απαιτήσεις. Δεν φοβάται τις μάνες. Φοβάται την κοινωνία πίσω από τις μάνες.
Γι’ αυτό όλες οι ιστορικές μεταβάσεις ανακόπηκαν από τις ίδιες δυνάμεις: προβοκάτσιες, εκβιασμούς, διαιρέσεις, ενσωμάτωση,θεσμική “αποστείρωση”.
Είναι βέβαιο ότι το Κίνημα των Τεμπών θα υποστεί τα ίδια.
Και γι’ αυτό χρειάζεται έναν συνειδητοποιημένο, αποφασισμένο, ενεργό λαό.
ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΛΑΟ
Η Μεταπολίτευση του 1974 είχε -εκτός από τις εθνικές τραγωδίες της- τον λαό στους δρόμους, κινήματα, συνδικάτα, φοιτητικές οργανώσεις, καποιους κοινωνικούς θεσμούς και συλλογικά οράματα.
Αυτός ήταν και ο λόγος που άντεξε -κουτσά στραβά- ως τις μέρες μας.
Όμως, η προηγούμενη Μεταπολίτευση απέτυχε όχι επειδή δεν είχε δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά επειδή δεν είχε δημοκρατική συμμετοχή.
Γι’ αυτό και χωρίς λαϊκή συμμετοχή δεν θα υπάρξει νέα Μεταπολίτευση, αλλά απλώς ένας νέος εξωραϊσμός του Συστήματος.
Γι’ αυτό αν η νέα εποχή δεν στηριχτεί σε συνελεύσεις πολιτών, σε δημοψηφίσματα, σε ανακλητότητα, σε λαϊκά βέτο, σε ανοιχτή λογοδοσία, σε επιστροφή της πολιτικής στον Δήμο και όχι μόνο στα κόμματα, τότε θα είναι απλώς μια εναλλαγή προσώπων.
Η Ελλάδα δεν χρειάζεται νέα κόμματα. Χρειάζεται “νέο λαό”, δηλαδή λαό παρόντα, όχι λαό θεατή.
Συνεπώς, μια νέα Μεταπολίτευση δεν μπορεί να προκύψει ούτε από think tank, ούτε από καποιο κόμμα, ούτε από τις Βρυξέλλες, ούτε από μανατζαρέους “ειδικούς”.
Θα προκύψει μόνο αν ο λαός οργανωθεί, παραμείνει παρών, υπερασπιστεί το κίνημα από την αλλοίωση, διεκδικήσει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο και αρνηθεί να παραδώσει το αίμα των παιδιών στα χέρια των συστημικών μηχανισμών της μεταπολίτευσης που ευθύνονται (και) γι’ αυτό το αίμα.
Αλλιώς, το σύστημα θα χωνέψει το κίνημα των Τεμπών, όπως χώνεψε δεκάδες άλλα.
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΡΕΜΕΙ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ ΛΑΟ
Ο οργανωμένος λαός δεν χειραγωγείται, δεν αγοράζεται,
δεν διασπάται εύκολα, δεν φοβάται, δεν παύει να διεκδικεί όταν τελειώσουν τα δάκρυα, έχει διάρκεια, έχει μνήμη, έχει θέληση.
Ο λαός οργανωμένος είναι ιστορικό υποκείμενο.
Ο λαός ανοργάνωτος είναι τηλεοπτικό κοινό, άθροισμα καταναλωτών.
Και το σύστημα θέλει την κοινωνία τηλεοπτικό κοινό, καταναλωτή.
Όχι πρωταγωνιστή.
Στο Κίνημα των Τεμπών είναι η πρώτη φορά, μετά από δεκαετίες, που ο λαός είδε τη δύναμή του. Γιατί το Ρήγμα των Τεμπών διάνοιξε τα Τέμπη ως Τραύμα, τα Τέμπη ως σύμπτωμα, τα Τέμπη ως αποκάλυψη, αλλά και τα Τέμπη ως αφετηρία.
Το πολιτικό σύστημα νόμιζε πως ο λαός θα κλάψει και θα ξεχάσει.
Αντιθέτως, ο λαός θυμήθηκε τι σημαίνει να είσαι πολίτης.
Αλλά για να γίνει το άλμα από το πένθος στην οργάνωση, από την οργή στη διεκδίκηση και από την αντίδραση στη δημιουργία νέας εποχής, χρειάζεται λαϊκή δομή, λαϊκή παρουσία, λαϊκή βούληση.
Η νίκη του Λαού μας δεν θα είναι νίκη της οργής. Θα είναι νίκη της αντοχής. Γιατί το μέλλον ανήκει σε όσους επιμένουν.
Η αλλαγή δεν γίνεται από εκείνους που φωνάζουν δυνατά μόνο μια μέρα. Αλλά από εκείνους που μένουν, επιμένουν, οργανώνονται, είναι έτοιμοι να συγκρουστούν με τις μεθοδεύσεις ενός συστήματος που θα κάνει τα πάντα για να τους εξουδετερώσει.
Αν αυτό το κίνημα θέλει να γράψει ιστορία, πρέπει να γίνει σώμα λαού. Όχι ομάδα συμπαράστασης. Όχι κοινότητα πένθους, αλλά κοινό Σώμα ιστορικής διεκδίκησης.
Και αυτό σημαίνει συνελεύσεις, συντονισμό, διακήρυξη πολιτικών θέσεων, κοινωνική συμμετοχή, δομές αυτοοργάνωσης, συλλογική λογοδοσία και διάχυση σε όλη τη χώρα
Η νέα Μεταπολίτευση ή θα είναι λαϊκή ή δεν θα υπάρξει.
Η στιγμή είναι ιστορική. Η ευθύνη είναι συλλογική. Η Ελλάδα θα αλλάξει μόνο όταν ο λαός μας το αποφασίσει.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΑ ΒΑΛΕΙ ΤΡΙΚΛΟΠΟΔΙΕΣ και γι’ αυτό χρειάζεται ο λαός.
Το πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης έχει έναν μοναδικό σκοπό. να παραμείνει ακέραιο, ανεπηρέαστο, αλώβητο. Γι’ αυτό θα χρησιμοποιήσει προβοκάτσιες, εισοδισμούς, rebrandings, “υπεύθυνες” φωνές που θα ζητούν “μετριοπάθεια”, ΜΜΕ που θα διαστρεβλώνουν, επιτήδειους που θα λοιδορούν, νομικά εμπόδια, γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, επαγγελματίες “ειδικούς” για να πατρονάρουν το κίνημα, διαιρέσεις μεταξύ ομάδων. Μέχρι και γεωπολιτικές “ανησυχίες” μπορεί να προκαλέσει.
Γι’ αυτό χρειάζεται λαϊκή οχύρωση.
Μόνο η οργανωμένη κοινωνία μπορεί να προστατεύσει το κίνημα από την ενσωμάτωση, την απενεργοποίηση, την υπονόμευση από το εσωτερικό ή το εξωτερικό.
Η ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΙΤ
Δεν μπορεί να είναι μεταπολίτευση από “τα πάνω”. Πρέπει να είναι Μεταπολίτευση του Λαού. Το Κίνημα των Τεμπών έχει ήδη γράψει ιστορία. Αυτό που απομένει είναι αν θα γράψει και Μέλλον.
Και αυτό θα κριθεί από το αν ο λαός θα οργανωθεί, θα διεκδικήσει, θα θεσμοθετήσει, θα επιβάλει, θα προστατεύσει το δικαίωμά του να είναι πολίτης.
Χωρίς λαϊκό παράγοντα, καμία αλλαγή δεν κρατά. Με λαϊκό παράγοντα, καμία εξουσία δεν μπορεί να την σταματήσει.
Χρειάζεται, επομένως, να εμπιστευτούμε επιτέλους τη σοφία της ελληνικής συλλογικότητας μας.
Για δεκαετίες ο ελληνικός λαός εκπαιδεύτηκε να πιστεύει πως μόνος του δεν ξέρει, πως δεν είναι ώριμος, πως η κοινωνία δεν μπορεί να αποφασίζει, πως χρειάζεται «ειδικούς», σωτήρες, τεχνοκράτες, κομματικούς διαχειριστές.
Αυτή η αφήγηση δεν ήταν ουδέτερη∙ ήταν η ιδεολογική βάση που επέτρεψε στην ολιγαρχία της Μεταπολίτευσης να κυβερνά ερήμην της κοινωνίας. Όμως η Ιστορία των λαών -και η ελληνική ιστορία περισσότερο από κάθε άλλη- αποδεικνύει ότι οι πιο καθοριστικές, οι πιο δημιουργικές, οι πιο δίκαιες αποφάσεις λαμβάνονται όταν οι πολλοί συμμετέχουν, όχι όταν αποφασίζουν οι λίγοι.
Η συλλογικότητα έχει σοφία που κανένας “ειδικός” δεν μπορεί να υποκαταστήσει. Τη σοφία της εμπειρίας, της καθημερινότητας, της πραγματικής ζωής.
Όταν εκατοντάδες άνθρωποι συζητούν, διαφωνούν, συνθέτουν και συναποφασίζουν, παράγουν νόημα που δεν μπορεί να παραχθεί σε κανένα υπουργείο και σε κανένα think tank.
Και υπάρχει και κάτι βαθύτερο. Η συλλογικότητα θεραπεύει ό,τι η εξουσία τραυματίζει. Επανενώνει ανθρώπους. Ξυπνά αξιοπρέπεια.
Καλλιεργεί εμπιστοσύνη. Μετατρέπει το πένθος σε δύναμη.
Μετατρέπει το “εγώ” σε “εμείς”.
Η εμπιστοσύνη στη ελληνική συλλογικότητα δεν είναι πολιτική πολυτέλεια. Είναι δημοκρατική αναγκαιότητα. Είναι η προϋπόθεση για μια νέα Μεταπολίτευση που δεν θα είναι αντιγραφή της παλιάς, αλλά μια νέα εποχή όπου ο λαός παύει να είναι θεατής και γίνεται ξανά ο δημιουργός της ιστορίας του.
* Αναπτυξιακός & Κοινωνικός Ψυχολόγος, Διδάσκων Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Neapolis.
