Του Βασίλη Γαλούπη
Και τι δεν έχει ζήσει αυτό το θρυλικό χακί μακό του προέδρου Ζελένσκι. Συναντήσεις με παγκόσμιους ηγέτες, επίσημες ομιλίες με βιντεοκλήσεις σε δυτικά Κοινοβούλια, φωτογραφίσεις για τα μεγαλύτερα ΜΜΕ, επιμελώς σκηνοθετημένες για να αναδίδουν μια μπαρουτοκαπνισμένη ατμόσφαιρα. Κι όχι μόνο. Πακτωλό δισεκατομμυρίων, ατέλειωτα φορτία από οπλικά συστήματα, τόσα που ακόμη και η ίδια η Αμερική παραδέχτηκε ότι δεν μπορεί να «ακολουθήσει» την πορεία τους, όταν κάμποσα κατέληξαν μυστηριωδώς σε μαύρες τρύπες στις πιο απίθανες γωνιές και τσέπες της γης.
Όμως, ρόδα είναι και γυρίζει. Στη ζωή όλα κάποτε τελειώνουν, ακόμα και η τύχη.
Η μοίρα του Ζελένσκι, μαζί και της χώρας του, είναι εξαρτημένη από την επιθυμία ή την απροθυμία του Κογκρέσου να συνεχίσει να ρίχνει λεφτά σε ένα βαρέλι χωρίς πάτο, δηλαδή στο πολεμικό σεντούκι του Κιέβου. Με δυο λόγια, η μοίρα του είναι δεμένη από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών. Και τώρα η εποχή του… πολεμοχαρούς Μπάιντεν τελειώνει.
Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έχουν ξοδέψει μέχρι στιγμής πάνω από 220 δισ. δολάρια για την Ουκρανία. Η κούραση και οι συνέπειες άρχισαν να βαραίνουν τους πολίτες, ιδίως τους Ευρωπαίους. Έπειτα ήρθε το μέτωπο της Μέσης Ανατολής να αποσπάσει την προσοχή των ΗΠΑ. Και το τελικό χτύπημα ήταν η εκλογή του Τραμπ.
Χθες ο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι δίνει το πράσινο φως για να χρησιμοποιήσει η Ουκρανία αμερικανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ATACMS κατά της Ρωσίας. Ουσιαστικά βάζει έτσι την τελευταία σφραγίδα του στη στήριξη του πολέμου ως απερχόμενος πρόεδρος. Αν και η κίνηση αποτελεί ασφαλώς κλιμάκωση, με άγνωστο τον τρόπο που μπορεί να αντιδράσει η Μόσχα, ο Ζελένσκι δεν παίρνει ούτε τώρα αυτό που ζητούσε.
Στο λεγόμενο «σχέδιο νίκης» που πρότεινε, ο Ζελένσκι ζητούσε να αποκτήσει η Ουκρανία πυραύλους Tomahawk, αίτημα που παραμένει χωρίς ανταπόκριση. Ένας Tomahawk έχει βεληνεκές 1.500 μιλίων, επτά φορές ισχυρότερο από το βεληνεκές των συστημάτων ATACMS που απέκτησε η Ουκρανία φέτος και που χθες ο Μπάιντεν έδωσε την άδειά του να χρησιμοποιηθούν. Μέλος της ομάδας Τραμπ δεν έκρυψε την επιφυλακτικότητά του γι’ αυτή την εξέλιξη.
Ο Ζελένσκι παίζει τώρα το τελευταίο του χαρτί. Από τον Οκτώβριο, κι έχοντας αντιληφθεί τον καλπασμό του Τραμπ, επιχειρεί να πιέσει τη Δύση να υποστηρίξει το υποτιθέμενο «σχέδιο νίκης» του, το οποίο, όπως ισχυρίζεται, θα τερματίσει τον πόλεμο μέσα στο 2025. Όμως, η μόνη ανταπόκριση που λαμβάνει είναι η χλιαρή προφορική υποστήριξη.
Έπειτα από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών οι προσπάθειες του Ζελένσκι έχουν στην ουσία στόχο το εσωτερικό του ακροατήριο. Ήδη έχει αντιληφθεί πως η ηγεσία του κλονίζεται κι αναζητείται ο αντικαταστάτης του. Ο Ουκρανός πρέπει να πείσει τους συμπατριώτες του πως ο ίδιος έκανε ό,τι ήταν δυνατόν, απόπειρα όχι εύκολη. Και, παράλληλα, να τους εμφανίσει ως αναπόφευκτο κακό τον επώδυνο συμβιβασμό που έρχεται, με σχεδόν βέβαιη την απώλεια εδαφών.
Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Ζελένσκι καλλιεργεί επικοινωνιακά την «υπόδειξη» του υπευθύνου για τη συνθηκολόγηση. Ο φταίχτης θα είναι «η Δύση» και «ο Τραμπ». Πάντως, όχι ο Ζελένσκι. Εκείνος θα τους πει ότι προσπάθησε κι εξάντλησε όλες τις δυνατότητες.
Στο μεταξύ, όλο και περισσότεροι Ουκρανοί φαίνεται να θεωρούν ότι η Δύση ήθελε απλώς να αποδυναμώσει τη Ρωσία μέσω του πολέμου, όχι να βοηθήσει πραγματικά την Ουκρανία να κερδίσει. «Σύντομα μπορεί να μη μείνει κανείς μας ζωντανός για να χρησιμοποιήσει τα όπλα που μας δίνουν» δήλωσε ο Ουκρανός εθελοντής Γιεβγέν Τουζόφ στους «New York Times», «επειδή το μόνο που θέλουν οι δυτικοί εταίροι μας είναι να πολεμήσουμε μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό».
O κορυφαίος στόχος του Ζελένσκι ήταν να προσκληθεί κατά τη διάρκεια του πολέμου η Ουκρανία για να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Δεν πραγματοποιήθηκε, και θεωρείται απίθανο μετά την εκλογή Τραμπ.
Τελικώς, ο Ζελένσκι δεν είναι Τσόρτσιλ. Η Ουκρανία είναι μια άβυσσος διαφθοράς, ο πόλεμος δεν έπληξε τους Ρώσους και τώρα ο Ουκρανός πρόεδρος καλείται να πουλήσει στον λαό του την ήττα με έναν εύσχημο τρόπο.
Τυπικά, ο Ουκρανός πρόεδρος είναι κατά της παραχώρησης εδαφών. Πρακτικά, όμως, συζητά ήδη για μια καμουφλαρισμένη λύση, με την οποία θα μπορούσε η Ουκρανία να μη διεκδικήσει ξανά όλα τα εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία. Κι αυτό είναι εφικτό, αν «κανείς δεν αναγνωρίσει νομικά τα κατεχόμενα ως ανήκοντα σε άλλα κράτη», όπως έχει πει. Δηλαδή, με γκριζάρισμα σε πρώτη φάση, ώστε να μην παραδεχτεί η Ουκρανία επισήμως την απώλεια.
Αυτή η οπτική Ζελένσκι μοιάζει με το σχέδιο Ερντογάν, που κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες και προβλέπει, αόριστα, το «πάγωμα» των συζητήσεων για τη μακροπρόθεσμη τύχη των κατεχομένων, ώστε να εξασφαλιστεί πρώτα μια σταθερή εκεχειρία.
Ο Ζελένσκι δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξη ότι «η Ουκρανία είναι μια ανεξάρτητη χώρα» και οι ΗΠΑ δεν μπορούν να την αναγκάσουν να «καθίσει και να ακούσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Ο πιο κοντινός άνθρωπος δίπλα στον Τραμπ, ο Ίλον Μασκ, αντέδρασε άμεσα γελοιοποιώντας τον Ουκρανό πρόεδρο: «Η αίσθηση του χιούμορ του είναι καταπληκτική!» σχολίασε ειρωνικά με ανάρτηση στο δικό του X. Προσθέτοντας και μια φατσούλα που κλαίει από τα γέλια…
