Του Σάββα Καλεντερίδη
Το 2019 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε καταδικάσει τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε δελτίο Τύπου του Συμβουλίου της 11ης Νοεμβρίου 2019 μεταξύ άλλων αναφέρονται και τα εξής: «Σήμερα το Συμβούλιο υιοθέτησε πλαίσιο για περιοριστικά μέτρα αντιδρώντας στις παράνομες δραστηριότητες γεώτρησης της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο. Με το πλαίσιο θα είναι δυνατή η επιβολή κυρώσεων έναντι προσώπων ή οντοτήτων που ευθύνονται για τις παράνομες δραστηριότητες γεώτρησης για υδρογονάνθρακες στην ανατολική Μεσόγειο ή εμπλέκονται σε αυτές.
Οι κυρώσεις θα συνίστανται στην απαγόρευση της μετάβασης των προσώπων στην Ε.Ε. και στη δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων των προσώπων και των οντοτήτων. Επιπλέον, θα απαγορεύεται σε πρόσωπα και οντότητες της Ε.Ε. να θέτουν κεφάλαια στη διάθεση όσων περιλαμβάνονται στους καταλόγους των κυρώσεων»…
Στα συμπεράσματά του της 15ης Ιουλίου 2019 το Συμβούλιο εξέφρασε δυσαρέσκεια για το ότι, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παύσει τις παράνομες δραστηριότητές της στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία συνέχισε τις επιχειρήσεις γεώτρησης εντός των κυπριακών χωρικών υδάτων. Το Συμβούλιο επισήμανε εκ νέου τις σοβαρές και άμεσες αρνητικές επιπτώσεις των παράνομων αυτών ενεργειών σε όλο το φάσμα των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας. Το Συμβούλιο κάλεσε και πάλι την Τουρκία να απέχει από τέτοιες ενέργειες, να ενεργεί με πνεύμα καλής γειτονίας και να σέβεται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Το Συμβούλιο είχε ήδη τότε αποφασίσει, λόγω των συνεχιζόμενων και των νέων παράνομων γεωτρήσεων της Τουρκίας, να αναστείλει τις διαπραγματεύσεις για τη συνολική συμφωνία αερομεταφορών, συμφώνησε δε να μην πραγματοποιηθεί προς το παρόν το Συμβούλιο Σύνδεσης ούτε και άλλες συνεδριάσεις στο πλαίσιο του διαλόγου υψηλού επιπέδου Ε.Ε. – Τουρκίας. Το Συμβούλιο συμφώνησε επίσης με την πρόταση της Επιτροπής να μειωθεί η προενταξιακή βοήθεια προς την Τουρκία για το 2020 και κάλεσε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να επανεξετάσει τις δανειοδοτικές της δραστηριότητες στην Τουρκία, ιδίως όσον αφορά τον δανεισμό με κρατικούς τίτλους. Το Συμβούλιο αποφάσισε επίσης ότι η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσουν την επεξεργασία επιλογών για στοχευμένα μέτρα.
Στις 14 Οκτωβρίου 2019 το Συμβούλιο υπενθύμισε και επαναβεβαίωσε προηγούμενα συμπεράσματα του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μεταξύ των οποίων τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ης Μαρτίου 2018 και της 20ής Ιουνίου 2019, που καταδίκαζαν έντονα τις συνεχιζόμενες παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο. Το Συμβούλιο εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι η Τουρκία δεν είχε ακόμη ανταποκριθεί στα επανειλημμένα αιτήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παύση των εν λόγω δραστηριοτήτων.
Είναι προφανές ότι τότε η διπλωματία σε Αθήνα και Λευκωσία εργάστηκαν σκληρά και είχαμε την καταρχάς σωστή αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία, όμως, δεν αποθάρρυνε την Τουρκία να βγάλει το ερευνητικό πλοίο «Ορούτς Ρέις» στην ανατολική Μεσόγειο, το οποίο επί τρεις μήνες αλώνιζε περιοχή που, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, είναι ελληνικής δικαιοδοσίας όσον αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματα. Όλοι θυμούνται ότι τότε το τουρκικό ερευνητικό έφθασε μέχρι τα όρια των χωρικών υδάτων του Καστελορίζου, για να πει ο τότε υπουργός Επικρατείας κ. Γεραπετρίτης ότι η «κόκκινη γραμμή» της Ελλάδας είναι τα έξι ναυτικά μίλια.
Τότε η Ελλάδα είναι σαν να έδωσε το πράσινο φως στην Τουρκία να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα σε οριοθετημένες και μη θαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας, αφού η «κόκκινη γραμμή» είναι τα χωρικά μας ύδατα. Μάλλον του διέφυγε του κ. Γεραπετρίτη ότι τα χωρικά ύδατα είναι σκληρή κυριαρχία και ότι είναι συνταγματική επιταγή η προστασία τους και όχι «κόκκινη γραμμή».
Η κρίση του «Ορούτς Ρέις» τελείωσε με παρέμβαση της Άνγκελα Μέρκελ και έκτοτε ξεκίνησε μια διαδικασία άλλης μιας ελληνοτουρκικής προσέγγισης, με την Τουρκία να δηλώνει με κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους ότι είναι υπέρ της προσέγγισης, αλλά ταυτοχρόνως είναι αποφασισμένη να μην υποχωρήσει ούτε ίντσα από τα δικαιώματά της στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Όλο αυτό δε το διάστημα προωθεί με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», χωρίς καμία απολύτως αντίδραση της Ελλάδας.
Όλα αυτά τα χρόνια η Ε.Ε. είχε στον «πάγο» την Τουρκία και δεν απηύθυνε προσκλήσεις σε Τούρκους αξιωματούχους για να συμμετάσχουν στα συμβούλια. Φέτος, ύστερα από πέντε χρόνια, ο Μπορέλ έστειλε πρόσκληση στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να παραστεί στην άτυπη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., που θα λάβει χώρα τις 29 Αυγούστου στις Βρυξέλλες.
Η πρόσκληση εστάλη ύστερα από διαβουλεύσεις και μετά την έγκριση της Λευκωσίας και της Αθήνας. Η απόφαση του Νίκου Χριστοδουλίδη να πει «ναι» στην παρουσία του υπουργού Εξωτερικών της κατοχικής Τουρκίας προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις αλλά και πρόβλημα στα κόμμα της συγκυβέρνησης, ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ. Ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Βίκτωρας Παπαδόπουλος δικαιολόγησε τη συναίνεση της Λευκωσίας στο γεγονός ότι τα συμπεράσματα του Απριλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι σαφέστατα και διασυνδέουν κατά τρόπο σαφή τα ευρωτουρκικά με την πρόοδο στο Κυπριακό.
Πάντως, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωση που εξέδωσε αναφέρει ότι ούτε λίγο ούτε πολύ η Ε.Ε. είναι αυτή που αναγνώρισε την αξία της Τουρκίας και αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να την καλέσει και λόγω των σοβαρών εξελίξεων στην περιοχή. Μάλιστα με αναίδεια αναφέρεται ότι η Τουρκία περιμένει τροποποίηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. της 15ης Ιουλίου 2019, οι οποίες έθεσαν τις σχέσεις με την Τουρκία σε αδιέξοδο. Δηλαδή δεν αναγνωρίζει η Τουρκία ότι οι πράξεις της προκάλεσαν τις αποφάσεις της Ε.Ε. και μάλλον ρίχνει την ευθύνη στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωση αναφέρεται: «Καλωσορίζουμε θετικά αυτή την πρόσκληση. Τη θεωρούμε μια αναζήτηση διαλόγου της Ε.Ε. Ελπίζουμε ότι αυτό το βήμα θα ανοίξει τον δρόμο για την τροποποίηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. της 15ης Ιουλίου 2019, οι οποίες έθεσαν τις σχέσεις μας σε αδιέξοδο, το επόμενο διάστημα. Η πρόσκληση αυτή σηματοδοτεί επίσης ότι η Ε.Ε. αναγνωρίζει την ανάγκη βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε., εν όψει των περιφερειακών και παγκόσμιων προκλήσεων».
Και σαν μην έφθανε αυτό, η Τουρκία ζητάει και… αποζημίωση. Δηλαδή, «να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για μείζονα ζητήματα, όπως η επείγουσα έναρξη διαπραγματεύσεων για την επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης, η διαδικασία απελευθέρωσης των θεωρήσεων, η αναζωογόνηση των μηχανισμών διαρθρωτικού διαλόγου και η επαναλειτουργία των διαλόγων υψηλού επιπέδου, ιδίως σε τομείς που απαιτούν στενή συνεργασία, όπως η πολιτική, η οικονομία, οι μεταφορές και η ενέργεια».
Αυτό ο σοφός λαός μας το λέει «πάρ’ τον στον γάμο σου να σου πει και του χρόνου». Δηλαδή, αντί να έλθει στις Βρυξέλλες ο Φιντάν με κατεβασμένο το κεφάλι, ως φταίχτης, έρχεται και ως τιμητής, που ζητάει και αποζημίωση.
