Η Ελληνίδα επιστήμονας ηγήθηκε των μελετών για τον σχηματισμό του φυσικού μας δορυφόρου
Μετά από πλήθος θεωριών και ιδεών για το πώς δημιουργήθηκε η Σελήνη η επιστημονική κοινότητα μετά από πολλές μελέτες και ευρήματα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάποια στιγμή όχι πολύ μακριά από την γέννηση της Γης ένα διαστημικό σώμα με μέγεθος παρόμοιο σε μέγεθος με τον πλανήτη Άρη έπεσε πάνω στον πλανήτη μας. Ευτυχώς για εμάς η Γη δεν καταστράφηκε ούτε οι ζημιές ήταν ανεπανόρθωτες. Αλλά από την κολοσσιαία σύγκρουση εκτοξεύτηκαν αμέτρητα θραύσματα τα οποία τέθηκαν σε τροχιά γύρω από τη Γη και γρήγορα άρχισαν να ενώνονται σχηματίζοντας τελικά τη Σελήνη.
Ερευνητική ομάδα στην οποία συμμετείχε με κεντρικό ρόλο η Ελληνίδα επιστήμονας Χρύσα Αβδελίδου πραγματοποίησε μελέτες στο ηλιακό μας σύστημα σε μια προσπάθεια να διαπιστώσει τι μπορεί να προκάλεσε την σύγκρουση της Γης με αυτό το διαστημικό σώμα το οποίο πιθανότατα ήταν ένας πρωτοπλανήτης ο οποίος έχει ονομαστεί Θεία που ήταν το όνομα της συζύγου του Τιτάνα Υπερίωνα και μητέρα του Ήλιου.
Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Science» η ερευνητική ομάδα υποστηρίζει ότι ανακάλυψε τι συνέβη και πότε συνέβη. Πιο συγκεκριμένα οι ερευνητές λένε ότι υπήρξε στις απαρχές του σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος μια μεγάλη αστάθεια στις τροχιές των μεγάλων πλανητών κυρίως του Δία, αστάθεια που προκάλεσε την μαζική μετακίνηση αστεροειδών από διάφορες περιοχές του νεοσύστατου ηλιακού συστήματος στη κύρια ζώνη αστεροειδών του ηλιακού συστήματος που βρίσκεται ανάμεσα στον Άρη και τον Δία. Η αστάθεια αυτή και οι μετακινήσεις διαστημικών σωμάτων ήταν αυτή που έστειλε πάνω στη Γη τη Θεία. Επίσης η ερευνητική ομάδα προσδιόρισε τον χρόνο που αυτό το γεγονός συνέβη.
Η Δρ. Χρύσα Αβδελίδου μιλά στο Naftemporiki.gr για τη νέα μελέτη, τη Σελήνη, το ηλιακό μας σύστημα αλλά και τις επόμενες εξερευνήσεις της στο Διάστημα.
Μπορούμε να πούμε πλέον με βεβαιότητα ότι η Σελήνη είναι προϊόν της σύγκρουσης με τη Γη ενός πρωτοπλανήτη ή άλλου τεράστιου διαστημικού αντικειμένου;
Υπάρχουν αρκετές λεπτομερείς μελέτες στη βιβλιογραφία που ασχολούνται με τον σχηματισμό της Σελήνης. Στην αρχή της ιστορίας του ηλιακού συστήματος, υπήρχαν 5 πλανητικά έμβρυα στις εσωτερικές περιοχές του ηλιακού μας συστήματος, ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη, ο Άρης και η Θεία. Η Θεία μπορεί να περιγραφεί ως δίδυμη της Γης με παρόμοιο μέγεθος και ίδια σύνθεση. Θα έπρεπε να είχε και η Θεία μια πολύ κοντινή τροχιά στη Γη. Τα μοντέλα έδειξαν ότι η Θεία συγκρούστηκε με τη Γη και τα συντρίμμια από αυτή τη γιγάντια πρόσκρουση σχημάτισαν τη Σελήνη. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι αυτή η γιγαντιαία συγκρουση προκλήθηκε από την τροχιακή αστάθεια των γιγάντιων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος περίπου 10-30 εκατομμύρια έτη μετά τη γέννηση του ηλιακού μας συστήματος.
Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης σας τόσο όσον αφορά τη γέννηση της Σελήνης όσο και γενικότερα τον κόσμο των αστεροειδών στο ηλιακό μας σύστημα;
Η μελέτη μας υπολόγισε το στενό χρονικό παράθυρο όταν η τροχιακή αστάθεια των γιγάντιων πλανητών συνέβη στο πρώιμο ηλιακό σύστημα. Αυτό αποτέλεσε θέμα έντονης συζήτησης στην επιστημονική κοινότητα. Μια πρώτη προσέγγιση ήταν αυτή στο διάσημο μοντέλο της Νίκαιας πριν από περίπου 20 χρόνια που έδωσε ένα χρονικό ορίζοντα της ύπαρξης αυτής της αστάθειας περίπου στα 600 εκατ. έτη μετά την γέννηση του ηλιακού συστήματος. Από τότε υπάρχουν άλλα μοντέλα όπου ισχυρίζονται ότι αυτή η αστάθεια συνέβη πολύ νωρίς μόλις δέκα εκατ. έτη μετά την γέννηση του ηλιακού μας συστήματος. Ωστόσο για να κατανοήσουμε το ηλιακό σύστημα και να εξηγήσουμε τα διάφορα φαινόμενα του πρέπει να φτιάξουμε το παζλ του, αλλά τα κομμάτια του έχουν πολλών ειδών προελεύσεις και χρειαζόμαστε τη συνεισφορά από διάφορα πεδία ερευνών. Επομένως, η μελέτη μας έχει την καινοτομία που συνδυάζει δεδομένα από μετεωρίτες, αστρονομικές παρατηρήσεις αστεροειδών και λεπτομερή μοντελα δυναμικής.
Η μελέτη μας δείχνει επίσης ότι δεν υπήρχαν εκεί εξ αρχής όλα τα σώματα που παρατηρούμε σήμερα στην κύρια ζώνη των αστεροειδών. Διάφοροι τύποι αστεροειδών σχηματίστηκαν στις περιοχές γέννησης των πλανητών και στη συνέχεια κατέληξαν στις τρέχουσες θέσεις τους μέσω επίσης της τροχιακής αστάθειας των γιγάντιων πλανητών. Αυτό είχε ήδη προταθεί πριν από περίπου 15 χρόνια για ορισμένους τύπους αστεροειδών που ήρθαν από τις εξωτερικές περιοχές του ηλιακού συστήματος πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα και εγκαταστάθηκαν και αυτοί στην κύρια ζώνη των αστεροειδών. Ωστόσο, κανείς δεν είχε δείξει ότι αυτό συνέβη και με τους αστεροειδείς που σχηματίστηκαν κοντά στην περιοχή των εσωτερικών πλανητών! Με άλλα λόγια η μελέτη μας εξηγεί περαιτέρω την ανάμειξη υλικών στο ηλιακό μας σύστημα. Ίσως αυτό είναι κάτι που συνέβη και σε άλλα εξωπλανητικά συστήματα επίσης!
Ποια είναι η επόμενη ερευνητική σας στόχευση;
Τα επόμενα χρόνια θα ήθελα να επικεντρώσω την έρευνά μου γύρω από τα φεγγάρια του Άρη. Υπάρχουν δύο θεωρίες στη βιβλιογραφια σχετικά με το σχηματισμό τους. Ο πρώτος υποστηρίζει ότι ο Φόβος και ο Δείμος είναι αστεροειδείς που εγκλωβίστηκαν σε τροχιές γύρω από τον πλανήτη, ενώ ο δεύτερος προτείνει ότι και τα δύο φεγγάρια σχηματίστηκαν από τα συντρίμμια μιας μεγάλης πρόσκρουσης στον Άρη. Εγώ θα ήθελα να μελετήσω την επιφάνεια του Φόβου, τη σύστασή του, τους κρατήρες και την μεταφορά υλικών του Άρη στον Φοβο μέσω μεγάλων συγκρούσεων αστεροειδων στην επιφάνεια του πλανήτη. Για αυτό θα κάνω πειράματα στο εργαστήριο για την προσομοίωση των διαδικασιών σύγκρουσης και στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσω επίσης δεδομένα από την αποστολή Martian Moon eXploration της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας (JAXA).
Αν ήταν στο χέρι σας σε ποιά ανακάλυψη θα θέλατε να έχετε άμεση συμμετοχή;
Θα ήθελα να συμμετάσχω σε μελέτες για την επιβίωση και την τροποποίηση της οργανικής ύλης σε πλανητικές επιφάνειες κατά τη διαδικασία συγκρούσεων. Οι συγκρούσεις είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες διαμόρφωσης και εξέλιξης του ηλιακού μας συστήματος υπεύθυνος για την μεταφορά των οργανικών, των δομικών υλικών της ζωής στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα.
* Η Χρύσα Αβδελίδου αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ το 2012 και στη συνέχεια ξεκίνησε το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο του Κεντ όπου ασχολήθηκε με προσομοιώσεις σύγκρουσης αστεροειδών. Στη συνέχεια εργάστηκε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος δουλεύοντας στο αντικείμενο της σύγκρουσης μετεωροειδών στην επιφάνεια της Σελήνης. Από το 2018 έως το 2023 εργάστηκε ως μεταδιδακτορικό ερευνήτρια στο Αστεροσκοπείο της Κυανής Ακτής, στη Νικία της Γαλλίας. Αυτή τη στιγμή είναι Λέκτορας Πλανητολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ στο Ην. Βασίλειο. Είναι συνεργάτης της διαστημικής αποστολής Osiris-Rex της NASA συμμετέχων επιστήμονας από τον Ευρωπαικό Διαστημικό Οργανισμό στη διαστημική αποστολή Martian Moon eXploration της Ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας, καθως και μέλος της επιστημονικής επιτροπής του μικροδορυφόρου LUMIO. Λόγω της ερευνητικής της δραστηριότητας στις συγκρούσεις μικρών σωμάτων στο Ηλιακό Σύστημα, η Διεθνής Αστρονομική Ένωση έδωσε το όνομα της στον αστεροειδή (45846).
Πηγή: Naftemporiki.gr
