Φάκελος Υιοθεσίες: Διαδικασίες Γολγοθάς με σκιές και αγοραπωλησίες βρεφών

Εκτός από την υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών, την μεγάλη γραφειοκρατία, την δαιδαλώδη νομοθεσία και τις πολυετείς καθυστερήσεις, παρατηρείται πλέον κι έλλειψη παιδιών προς υιοθεσία. Σε συνάρτηση με όλα τα παραπάνω η δίψα ενός ζευγαριού για την απόκτηση τέκνου αφήνει όλο και μεγαλύτερο χώρο δράσης σε παράνομα κυκλώματα, που με σκοτεινές διαδικασίες αποκομίζουν τεράστια κέρδη στην σκιά του επίσημου συστήματος υιοθεσιών.

Η έρευνα των Data Journalists επικεντρώνεται σε όλα τα βήματα διαδικασίας υιοθεσιών και αναδοχής στην Ελλάδα, στην σχετική νομοθεσία και στις αλλαγές της, αλλά και σε περιπτώσεις δράσης κυκλωμάτων με παράνομες αγοραπωλησίες βρεφών.

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, για το β’ τρίμηνο του 2023, στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων είναι καταγεγραμμένα 1.351 παιδιά, τα οποία διαβιούν στις 98 μονάδες παιδικής προστασίας της χώρας.

Για κάθε ανήλικο συντάσσεται το «Ατομικό Σχέδιο Οικογενειακής Αποκατάστασης» (ΑΣΟΑ), που περιλαμβάνει αιτιολογημένη πρόταση αποκατάστασής του µε βάση τις εξατομικευµένες ανάγκες και το βέλτιστο συμφέρον του. Τα ΑΣΟΑ διακρίνονται σε υιοθεσίας/αναδοχής, συγγενικής υιοθεσίας/αναδοχής, επιστροφής στην φυσική οικογένεια και σε αυτά που δεν αποκαθίστανται σε οικογένεια.

Από τα 1.351 παιδιά, μόνο τα 149 είναι σε καθεστώς υιοθεσίας και ακόμα 571 σε αναδοχής.

Από τα 149 προς υιοθεσία, βάσει των επίσημων στοιχείων, τα 37 είναι ηλικίας 15-18 ετών και τα 58 ηλικίας 12-15 ετών. Για αναδοχή σε αυτές είναι τις ηλικίες είναι 132 και 190 παιδιά, αντίστοιχα. Σε ηλικίες 0-2 ετών και 2-6 ετών είναι συνολικά 8 προς υιοθεσία και 42 προς αναδοχή.

Στο διάστημα 1/7/2020 έως 2/7/2023 έχουν ολοκληρωθεί 662 υιοθεσίες ανηλίκων και 574 αναδοχές.

Στο σύστημα, όμως, στις 2/7/2023 υπήρχαν σε εκκρεμότητα ή προώθηση, 3.089 αιτήσεις (2.639 για υιοθεσία και 445 για αναδοχή).

Σύμφωνα με τα στοιχεία στο σύστημα της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, τον Ιανουάριο του 2024 στα ιδρύματα όλης της Επικράτειας βρισκόταν 1.265 παιδιά (από 1.351 τον Ιούλιο του 2023). Προς υιοθεσία είναι 110, ενώ άλλα 110 βρίσκονται σε αυτό που οι Αρχές αποκαλούν «διαδικασία σύνδεσης», δηλαδή τη γνωριμία μεταξύ του παιδιού και των υποψήφιων γονέων.

Τα παιδιά φιλοξενούνται στις δημόσιες, ιδιωτικές και εκκλησιαστικές δομές προστασίας ανηλίκων. Συγκεκριμένα, από τα 512 που φιλοξενούνται σε δημόσιες δομές, μόλις 47 είναι διαθέσιμα προς υιοθεσία, ενώ στις ιδιωτικές και εκκλησιαστικές δομές φιλοξενούνται 753 παιδιά, από τα οποία μόλις 63 παιδιά έχουν προοπτική υιοθεσίας. Τα υπόλοιπα παιδιά βρίσκονται σε νομική διαδικασία επιστροφής στις φυσικές τους οικογένειες, προς αναδοχή, ή είναι ΑμεΑ, για τα οποία ακολουθούνται διαφορετικές διαδικασίες.

 Τα επίσημα στοιχεία για το β’ τρίμηνο του 2023

Από το 2019 τέθηκε σε λειτουργία το επίσημο πληροφοριακό σύστημα anynet.gr, που υλοποιεί τον νόμο 4538/2018 «περί αναδοχής και υιοθεσίας», καθοδηγώντας τους υποψήφιους γονείς με τον κωδικό Taxisnet

1 of 2

Από το 2019 τέθηκε σε λειτουργία το επίσημο πληροφοριακό σύστημα anynet.gr, που υλοποιεί τον νόμο 4538/2018 «περί αναδοχής και υιοθεσίας», καθοδηγώντας τους υποψήφιους γονείς με τον κωδικό Taxisnet

–+

Τα τρία είδη νόμιμης υιοθεσίας και η αναδοχή

Υιοθεσία είναι η νομική πράξη με την οποία ένα παιδί αποκτά ως προς την θετή του οικογένεια την ίδια νομική σχέση που έχει κάθε παιδί με την βιολογική του οικογένεια. Όταν ένα παιδί υιοθετείται κάθε νομικός και φυσικός δεσμός με την βιολογική του οικογένεια αποκόπτεται.

Αναδοχή είναι όταν ένα παιδί δεν είναι δυνατόν να ζει στην βιολογική του οικογένεια για μικρό ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και τότε αναζητείται μια ανάδοχη οικογένεια που θα διασφαλίσει την ομαλή ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού σε οικογενειακό περιβάλλον και την αποφυγή της ιδρυματικής φροντίδας. Αν κατάλληλοι συγγενείς, είναι διαθέσιμοι, είναι προτιμότερο να γίνουν αυτοί ανάδοχοι γονείς.

Τα τρία είδη της νόμιμης υιοθεσίας είναι:

1. Ιδιωτική υιοθεσία: Ένα άτομο ή μια οικογένεια υιοθετεί το παιδί κάποιου άλλου προσώπου ανεξαρτήτως αν το συγκεκριμένο παιδί ανήκει σε ένα συγγενικό άτομο ή σε άγνωστο
2. Υιοθεσία από ίδρυμα (Δημόσια): Ένα άτομο ή μια οικογένεια υιοθετεί ένα παιδί από ίδρυμα.
3. Διακρατική υιοθεσία: Ένα άτομο ή μια οικογένεια υιοθετεί ένα παιδί από το εξωτερικό βάση της Σύμβαση της Χάγης.

Οι βασικές προϋποθέσεις μιας υιοθεσίας, ως προς τους θετούς γονείς είναι η ηλικία (τουλάχιστον ενός εκ των δύο υποψήφιων θετών γονέων πρέπει να είναι άνω των 30 ετών και κάτω των 60 ετών. Ακόμη, ο θετός γονέας χρειάζεται να είναι μεγαλύτερος από τον υιοθετούμενο τουλάχιστον κατά 18 έτη, αλλά όχι και πάνω από 50 έτη), το λευκό ποινικό μητρώο, η οικονομική κατάσταση, η καλή ψυχική, διανοητική και σωματική υγεία και ιδίως να μην πάσχουν από χρόνια μεταδοτικά νοσήματα.

Στην περίπτωση ιδιωτικής υιοθεσίας η τελική συναίνεση των φυσικών γονέων πρέπει να δίνεται αφού περάσουν τρεις μήνες από τη γέννηση του παιδιού. Για την ιδιωτική υιοθεσία απαιτείται οι υποψήφιοι θετοί γονείς να συντάξουν συμβολαιογραφική πράξη, στην οποία θα αναφέρεται η συναίνεση της φυσικής μητέρας για την προσωρινή φιλοξενία του παιδιού της.

Το επίσημο έντυπο αίτησης για υιοθεσία και η φόρμα με τα δικαιολογητικά όπως υπάρχουν σήμερα στην σχετική πλατφόρμα του υπουργείου Υγείας (pdf ΕΔΩ)

Τα 9 βήματα για μια υιοθεσία και τα δικαιολογητικά

Αρχικά ο ενδιαφερόμενος καλείται να καταθέσει μια επίσημη αίτηση για υιοθεσία με αρκετά δικαιολογητικά (φωτοτυπία αστυνομικής ταυτότητας, ιατρικές βεβαιώσεις από κρατικό νοσοκομείο και υπεύθυνη δήλωση ότι δεν είναι φυγόδικος, τη διεύθυνσή του, με ποια άτομα συγκατοικεί, εκκαθαριστικό εφορίας προηγούμενου έτους, βεβαίωση αποδοχών ή σύνταξης κ.α.). Συνολικά στη διαδικασία περιλαμβάνονται 9 βήματα:

1. Αίτηση ενδιαφέροντος στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, www.anynet.gr αφού προηγουμένως ενημερωθεί ο ενδιαφερόμενος για το θεσμό της υιοθεσίας από τις κοινωνικές υπηρεσίες. Η αίτηση υποβάλλεται είτε από τον υπολογιστή με χρήση των κωδικών πρόσβασης στο Taxisnet, είτε με αυτοπρόσωπη προσέλευση σε μία από τις αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες του τόπου διαμονής (Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφερειών, Περιφέρειες, Περιφερειακές Ενότητες).
2. Αν ο ενδιαφερόμενος είναι σε γάμο, απαιτείται και η δήλωση συναίνεσης του/της συζύγου.
3. Συμπλήρωση σε όσα από τα πεδία της αίτησης δεν είναι προσυμπληρωμένα και υποβολή δικαιολογητικών. Όσα από αυτά δεν είναι διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή, θα χρειαστεί να σκαναριστούν πριν την υποβολή τους.
4. Μέχρι την οριστική υποβολή της αίτησης, αποθηκεύεται προσωρινά, με δυνατότητα μεταβολής ή διαγραφής στοιχείων και πρόσθεσης δικαιολογητικών. Από τη στιγμή της οριστικής υποβολής, για κάθε μεταβολή που θα προκύψει (πχ. αλλαγή του τόπου κατοικίας), ο ενδιαφερόμενος απευθύνεται στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία. Με την οριστική υποβολή της αίτησης λαμβάνει τον Αριθμό Μητρώου Υποβολής, με βάση τον οποίο μπορεί να παρακολουθεί την πορεία της αίτησης ανά πάσα στιγμή.
5. Ακολουθεί ο έλεγχος των δικαιολογητικών. Στη συνέχεια ανατίθεται σε ειδικευμένο κοινωνικό λειτουργό η διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας του οικογενειακού περιβάλλοντος για να αξιολογηθούν οι συνθήκες διαβίωσης, τα κίνητρα για την υιοθεσία, οι ειδικότερες δυνατότητες αλλά και οι επιθυμίες του ενδιαφερόμενου. Όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν αυστηρή υποχρέωση τήρησης απορρήτου δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με τον νέο νόμο για την προώθηση των θεσμών της αναδοχής και της υιοθεσίας, η κοινωνική έρευνα ολοκληρώνεται εντός έξι μηνών από την ανάθεσή της σε κοινωνικό λειτουργό.
6. Μετά την ολοκλήρωση της κοινωνικής έρευνας με θετική έκβαση, ο ενδιαφερόμενος καλείται να παρακολουθήσει ένα σύντομο πρόγραμμα εκπαίδευσης και να διευκρινιστούν μια σειρά από σημαντικές λεπτομέρειες. Η εκπαίδευση γίνεται σε μία από τις μεγάλες πόλεις της χώρας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τον τόπο διαμονής των υποψηφίων. Υπάρχουν περιπτώσεις που η κοινωνική έρευνα δεν έχει θετική έκβαση. Σε αυτήν την περίπτωση ο υποψήφιος, αφού του εξηγηθούν οι λόγοι της απόρριψης, μπορεί να υποβάλει εκ νέου αίτηση μετά την πάροδο τριετίας.
7. Με την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης ο ενδιαφερόμενος εγγράφεται στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Αμέσως μόλις ένα παιδί που οι ανάγκες του, όπως προσδιορίζονται από διάφορα ειδικά χαρακτηριστικά όπως πχ. η ηλικία του, η κατάσταση της υγείας του κ.α.), ταιριάζουν με τις δυνατότητες και επιθυμίες του ενδιαφερόμενου, όπως αυτές έχουν καταγραφεί κατά τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας, θα κληθεί από την αρμόδια κοινωνική υπηρεσία και θα ενημερωθεί σχετικά. Σε αυτό το στάδιο το πληροφοριακό σύστημα διασφαλίζει την ισονομία: με δεδομένο ότι τα χαρακτηριστικά παιδιού και οικογένειας ταιριάζουν, η σειρά προτεραιότητας που καθορίζεται από την εγγραφή στο Εθνικό μητρώο, δεν παρακάμπτεται.
8. Ακολουθεί η περίοδος γνωριμίας με το παιδί. Αυτή ξεκινά πάντα από τον φυσικό χώρο του παιδιού, με την επίβλεψη προσώπων αναφοράς που το γνωρίζουν και τα εμπιστεύεται και σταδιακά αξιολογείται το πόσο είναι προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού η συγκεκριμένη υιοθεσία. Μετά τη θετική εισήγηση διεπιστημονικής επιτροπής, λαμβάνεται η τελική απόφαση για την υιοθεσία και δρομολογείται η νομική διαδικασία για να τελεστεί η υιοθεσία δικαστικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις το παιδί τοποθετείται στη θετή οικογένεια πριν την έκδοση της δικαστικής απόφασης, όταν από την κοινή εμπειρία προκύπτει ότι αυτή θα είναι θετική.
9. Το παιδί έχει πλέον αποκτήσει ένα νέο οικογενειακό περιβάλλον. Η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία είναι δίπλα στην θετή οικογένεια για τρία χρόνια, με σκοπό να παρακολουθήσει την εξέλιξη, να βοηθήσει την οικογένεια, να συνδράμει στις δυσκολίες, να δώσει κατευθύνσεις και να αποσοβήσει κινδύνους αν χρειαστεί.

Οι αγοραπωλησίες βρεφών

 Την ίδια ώρα δεκάδες είναι οι υποθέσεις που έχουν φτάσει ενώπιον της Δικαιοσύνης και αφορούν σε παράνομες αγοραπωλησίες βρεφών. Η τελευταία μάλιστα πριν από λίγες εβδομάδες.

Ήταν μέσα Ιανουαρίου του 2024, όταν το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Θεσσαλονίκης καταδίκασε έναν δικηγόρο σε  φυλάκιση 4 ετών για μεσολάβηση σε παράνομες υιοθεσίες, με επίκεντρο τη Βόρεια Ελλάδα.

Συγκεκριμένα ο δικηγόρος, κρίθηκε ένοχος για το αδίκημα της «μεσολάβησης κατ’ εξακολούθηση σε παράνομη υιοθεσία με σκοπό το αθέμιτο όφελος από κοινού, από κερδοσκοπία και κατ’ επάγγελμα».

Το δικαστήριο του αναγνώρισε δύο ελαφρυντικά, ενώ η ποινή του ανεστάλη υπό τον όρο να προσφέρει το ποσό των 3.000 ευρώ στο «Χαμόγελο του Παιδιού». Η ίδια ποινή τού είχε επιβληθεί και στο πρωτόδικο δικαστήριο.

Πώς λειτουργούσε το κύκλωμα υιοθεσιών

Η συγκεκριμένη υπόθεση αφορούσε σε πέντε περιπτώσεις παράνομων υιοθεσιών. Οι τέσσερις από αυτές το 2016 και η άλλη, δύο χρόνια πριν, το 2014.

Το κύκλωμα λειτουργούσε ως εξής. Γυναίκες βουλγαρικής καταγωγής πείθονταν να έρθουν να γεννήσουν στην Ελλάδα σε συγκεκριμένες κλινικές. Επρόκειτο για γυναίκες που αντιμετώπιζαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, πολλές από τις οποίες προέρχονταν από οικογένειες Ρομά. Με τη συναίνεσή τους πωλούσαν τα βρέφη που γεννούσαν, τα οποία στη συνέχεια το κύκλωμα τα έδινε προς υιοθεσία σε οικογένειες που εκδήλωναν ενδιαφέρον.

Σύμφωνα με τη δικογραφία που έχει σχηματιστεί, οι καθαρές αμοιβές του καταδικασθέντος δικηγόρου ξεπέρασαν τις 32.000 ευρώ. Ο ίδιος αρνήθηκε κατά την απολογία του, τις κατηγορίες. Σύμφωνα με όσα ισχυρίστηκε επρόκειτο για αμοιβές που προορίζονταν για κλινικές, συμβολαιογράφους κ.ά. Κατηγορούμενες ήταν αρχικά και οι βιολογικές μητέρες.

Ο δικηγόρος αρνήθηκε στην απολογία του την κατηγορία, όπως επίσης ότι τα χρήματα κατέληξαν στον ίδιο, ενώ ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για αμοιβές που προορίζονταν για κλινικές, συμβολαιογράφους κ.ά.

Κωδική ονομασία «Λητώ»

Δεν είναι και η μοναδική υπόθεση κυκλώματος παράνομων υιοθεσιών που έχει απασχολήσει την ελληνική Δικαιοσύνη τα τελευταία χρόνια. Το Σεπτέμβριο του 2019 μία ακόμη υπόθεση παράνομων υιοθεσιών συντάραξε την κοινωνία της Θεσσαλονίκης.

Αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος και Εμπορίας Ανθρώπων της ΕΛΑΣ, μετά από στενή παρακολούθηση οκτώ μηνών κατάφεραν να εξαρθρώσουν κύκλωμα το οποίο δραστηριοποιούνταν τόσο στο εμπόριο ωαρίων όσο και στις αγοραπωλησίες βρεφών. Η δικογραφία που σχηματίστηκε, περιλάμβανε δεκάδες εμπλεκόμενους και χιλιάδες συνομιλίες μεταξύ τους. Η επιχείρηση της ΕΛΑΣ διήρκεσε αρκετούς μήνες και έφερε την κωδική ονομασία «Λητώ».

Σε ό,τι αφορά στις αγοραπωλησίες βρεφών, ως πρωταγωνιστές εμφανίζονται δικηγόρος με γραφείο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μία γιατρός και μία μαία. Σύμφωνα με την έρευνα των αστυνομικών, τα τρία αυτά πρόσωπα εντόπιζαν άτεκνα ζευγάρια τα οποία επιθυμούσαν να αποκτήσουν παιδί. Στη συνέχεια έδιναν οδηγίες σε δύο γυναίκες από τη Γεωργία προκειμένου να εντοπίσουν έγκυες οι οποίες ήταν πρόθυμες να παραδώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία αμέσως μετά τη γέννησή τους. Πράγματι οι γυναίκες εντόπιζαν τέτοιου είδους γυναίκες. Η συντριπτική πλειοψηφία από αυτές προέρχονταν από τη Βουλγαρία.

Το κύκλωμα χρηματοδοτούσε τις μετακινήσεις των εγκύων γυναικών από και προς τη Βουλγαρία. Τα κονδύλια που έδιναν αφορούσαν στα έξοδα νοσηλείας τους σε ιδιωτικές ή δημόσιες κλινικές αλλά και στη διαμονή τους στη χώρα μας. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι γυναίκες συνήθως έρχονταν στην Ελλάδα στον πέμπτο ή έκτο μήνα της κύησης και παρέμεναν στη χώρα μας μέχρι και δύο μήνες μετά τη γέννα.

Από 10.000 έως 28.000 ευρώ η κάθε υιοθεσία 

Ένα μέρος των εξόδων σε κάποιες περιπτώσεις το αναλάμβαναν οι «υποψήφιες» ανάδοχες οικογένειες. Ο «τιμοκατάλογος» των υιοθεσιών κυμαινόταν από 10.000 έως 28.000 ευρώ. Από αυτά:

Οι 1.500 έως 3.000 ευρώ αφορούσαν τα έξοδα νοσηλείας και τοκετού της εγκυμονούσας στην Ελλάδα.

Σε 4.000 έως 6.000 ευρώ ανερχόταν η αμοιβή της βιολογικής μητέρας ανάλογα με το φύλο του προς υιοθεσία παιδιού

Από 2.500 έως 3.000 ευρώ κυμαινόταν η αμοιβή του δικηγόρου.

Όλα αυτά στην περίπτωση που είχε εντοπιστεί από πριν η ανάδοχη οικογένεια και είχαν πραγματοποιηθεί οι σχετικές συζητήσεις. Σε περίπτωση που η ανάδοχη οικογένεια δεν είχε εντοπιστεί είτε από τα αρχηγικά μέλη είτε από άλλο μέλος της οργάνωσης, οι μεσολαβήτριες αναλάμβαναν να βρουν ανάδοχη οικογένεια. Το αντίτιμο της μεσολάβησης φέρεται να ανερχόταν σε 5.000 ευρώ.

Η πληρωμή των βιολογικών μητέρων δεν γινόταν εφάπαξ αλλά σε τρεις δόσεις. Η σταδιακή πληρωμή δεν ήταν τυχαία επιλογή, αλλά είχε στόχο να παρίσταται η βιολογική μητέρα σε κάθε φάση της διαδικασίας υιοθεσίας ώστε να είναι νομότυπη.

Ακόμη μια περίπτωση το 2022 στη Θεσσαλονίκη

Τον Ιούνιο του 2022, ακόμη μία υπόθεση παράνομων αγοραπωλησιών βρεφών, είδε το φως της δημοσιότητας στη Θεσσαλονίκη. Αστυνομικοί πέρασαν χειροπέδες, σε πέντε άτομα με την κατηγορία της παράνομης υιοθεσίας βρέφους. Επρόκειτο για τον βιολογικό πατέρα και τη μητέρα του βρέφους, ένα ζευγάρι που υποτίθεται ότι θα αγόραζε το παιδί και έναν δικηγόρο, ο οποίος φέρεται να είχε μεσολαβητικό ρόλο.

Όπως και σε άλλες περιπτώσεις έτσι και εδώ, οι βιολογικοί γονείς ήταν Ρομά βουλγαρικής καταγωγής. Οι συλληφθέντες υποστήριξαν ότι επρόκειτο για νόμιμη περίπτωση υιοθεσίας βρέφους. Σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, οι βιολογικοί γονείς είχαν ακόμη τρία παιδιά και λόγω οικονομικών προβλημάτων δεν μπορούσαν να το συντηρήσουν.

Σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ μέχρι και τις 17 Ιουνίου του 2022,  οι ενδιαφερόμενοι γονείς έδωσαν 1.435 ευρώ, ποσό που από τις αρχές χαρακτηρίστηκε προκαταβολή. Η γυναίκα πράγματι ήρθε στη Θεσσαλονίκη όπου και γέννησε σε κλινική. Πριν τη γέννα οι ενδιαφερόμενοι γονείς έδωσαν ακόμη 2.400 ευρώ για τα έξοδα νοσηλείας.

Τελικά οι συλληφθέντες αφέθηκαν ελεύθεροι. Οι βιολογικοί γονείς αρνήθηκαν ότι επρόκειτο να πουλήσουν το παιδί τους, ενώ οι ενδιαφερόμενοι γονείς ισχυρίστηκαν ότι είχαν πειστεί πως επρόκειτο για νόμιμη υιοθεσία.

Πανομοιότυπος τρόπος λειτουργίας

Από τις δεκάδες αν όχι εκατοντάδες δικογραφίες που έχουν κατά καιρούς σχηματιστεί, φαίνεται ότι ο τρόπος λειτουργίας των κυκλωμάτων που αφορούν σε παράνομες υιοθεσίες και αγοραπωλησίες βρεφών είναι πανομοιότυπος.

Βουλγαρικές εγκληματικές οργανώσεις εκμεταλλευόμενες την οικονομική ένδεια, προωθούν νεαρές Βουλγάρες που βρίσκονται σε προχωρημένη εγκυμοσύνη στην Ελλάδα, προκειμένου να γεννήσουν σε ελληνικά νοσοκομεία ή προσεγγίζουν ζευγάρια τα οποία έχουν μόλις αποκτήσει παιδί.

Οι γυναίκες προέρχονται κυρίως από χωριά των βουλγαρικών συνόρων, τις οποίες η φτώχεια και η ανέχεια οδηγούν να πουλήσουν τα παιδιά τους για μερικές χιλιάδες ευρώ. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα κυκλώματα πείθουν νεαρές συμπατριώτισσές τους να μείνουν έγκυες μόνο και μόνο γι’ αυτό τον σκοπό: να πουλήσουν στη συνέχεια τα παιδιά τους σε άτεκνα ζευγάρια στην Ελλάδα.

Οι νεαρές Βουλγάρες με τη βοήθεια μελών των κυκλωμάτων μεταφέρονται στη χώρα μας. Για κάποιο χρονικό διάστημα φιλοξενούνται σε διαμερίσματα που μισθώνονται από τα κυκλώματα και στη συνέχεια γεννούν σε νοσοκομείο.

Όπως προκύπτει από τις υποθέσεις που έχουν απασχολήσει τη Δικαιοσύνη, στη διαδικασία εμπλέκονται Έλληνες παιδίατροι, μαιευτήρες, συμβολαιογράφοι και διάφοροι μεσολαβητές προκειμένου να είναι νομιμοφανής. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ακόμη και σήμερα για να αποκτήσει ένα ζευγάρι ένα βρέφος χρειάζεται να δώσει περί τα 20.000 ευρώ, ενώ το ποσό αγγίζει τα 35.000 εάν πρόκειται για δίδυμα. Σε αυτά δεν υπολογίζονται τα έξοδα σίτισης της εγκύου γυναίκας στη Βουλγαρία, όπως επίσης και το κόστος της γέννας στη χώρα μας. 

 Το σχεδιάγραμμα με την λειτουργία του συστήματος για τις υιοθετήσεις και αναδοχές. Ο αριστερός πυλώνας αγορά τα παιδιά και ο δεξιός τους ενδιαφερόμενους γονείς και ο κεντρικός αποτελεί το συνταίριασμα των δυο πυλώνων υπό την αιγίδα της Πολιτείας

Τα 5 κλειδιά του νόμου για αναδοχή – υιοθεσία στην Ελλάδα

Η βουλευτής της Νέας Αριστεράς (εκλεγμένη με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ), Θεανώ Φωτίου, ως Αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ το 2018, εισηγήθηκε τον νόμο για την αναδοχή και υιοθεσία, με στόχο την αποϊδρυματοποίηση των παιδιών των δομών παιδικής προστασίας, καθώς και τον εξορθολογισμό των σχετικών διαδικασιών στην Ελλάδα.

Το σχέδιο νόμου: «Μέτρα για την προώθηση των θεσμών της αναδοχής και υιοθεσίας και άλλες διατάξεις» είχε υπερψηφιστεί επί της Αρχής στην ολομέλεια του ελληνικού κοινοβουλίου το 2018 από ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΔΗΣΥ και Ποτάμι, με το ΚΚΕ να δηλώνει «παρών», ενώ κατά ψήφισαν η Ένωση Κεντρώων και η Χρυσή Αυγή.

Σε ό,τι αφορά στο Άρθρο 8, με το οποίο δίνεται η δυνατότητα και σε ομόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει Σύμφωνο Συμβίωσης να γίνουν ανάδοχοι, διενεργήθηκε ονομαστική ψηφοφορία. Από τους συνολικά 264 βουλευτές που ψήφισαν, υπέρ του άρθρου τάχθηκαν 161  βουλευτές και κατά 103. Η ΝΔ τότε είχε «σηκώσει» τη συζήτηση για τις προβλέψεις του συγκεκριμένου άρθρου σε τέτοιο μεγάλο βαθμό, ώστε να ειπωθούν πολύ λίγα πράγματα κατά τη δημόσια συζήτηση για τις ριζικές αλλαγές που συνολικά ο νέος νόμος επέφερε στις διαδικασίες αναδοχής και υιοθεσίας.

Σύμφωνα με τα όσα είπε η Θεανώ Φωτίου μιλώντας για το θέμα στους Data Journalists, ξεκαθάρισε εξ’ αρχής ότι τα παιδιά για υιοθεσία στην Ελλάδα είναι αντικειμενικά λίγα, ιδίως τα βρέφη και τα μικρής ηλικίας. Τα μεγαλύτερα πάλι υιοθετούνται δύσκολα, γι’ αυτό και παραμένουν στα ιδρύματα. Σε ό,τι αφορά στην αναδοχή -που καταγράφεται και η μεγαλύτερη ανάγκη- η προσφορά είναι μικρή.

Τα βασικά ζητήματα που ήρθε να αντιμετωπίσει ο νόμος 4538/2018, ήταν, κατά την πρώην υπουργό:

Η πολύ μεγάλη αναμονή έως 8-10 χρόνια των υποψηφίων θετών ή αναδόχων γονέων, κατά την οποία δε, το κράτος δεν τους παρείχε καμία ενημέρωση για την πορεία της όλης διαδικασίας (η υιοθεσία επικυρώνεται δικαστικά, η αναδοχή όχι).

Ο τρόπος με τον οποίο διεκπεραιωνόταν η όλη διαδικασία, αφού ο υποψήφιος γονιός -θετός ή ανάδοχος (κυρίως θετοί) – πήγαινε σε κάποιο ίδρυμα, (κυρίως στο «Μητέρα») και προσπαθούσε να βρει ένα παιδί, δημιουργώντας μια de facto συσσώρευση υποψηφίων γονέων σε αυτά. Άρα, ο νόμος 4538/2018 επιδίωξε να μειώσει τον χρόνο της όλης διαδικασίας, προσφέροντας διαφάνεια, με τους υποψήφιους πλέον ν’ απευθύνονται όπου υπάρχουν παιδιά στην Ελλάδα κι όχι μόνο σε συγκεκριμένα ιδρύματα: Και στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (13 Δομές Πανελλαδικά) και στα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (π.χ. «Χαμόγελο του Παιδιού», «Κιβωτός του Κόσμου»). Από τις 18 Απριλίου του 2019, όλες οι αιτήσεις υιοθεσίας ή αναδοχής καταχωρούνται στο Πληροφοριακό Σύστημα Αναδοχής και Υιοθεσίας (https://www.anynet.gr/).

Η αντιμετώπιση όλων των παράλληλων κυκλωμάτων, που λειτουργούσαν κυρίως μέσω των δημόσιων μαιευτηρίων, εκμεταλλευόμενα βρέφη που είχαν εισαχθεί τις περισσότερες φορές με ψεύτικο όνομα και που γεννιόντουσαν σε αυτά, ενώ στη συνέχεια εγκαταλείπονταν. Τα βρέφη παρέμεναν για λίγο εκεί και στη συνέχεια είτε πηγαίνανε σε κάποιο ίδρυμα, είτε «χανόντουσαν». Κομβικό ρόλο πλέον, έχει η δημιουργία του Ειδικού Μητρώου Ανηλίκων, ώστε να καταγράφονται όλα τα παιδιά που ζουν σε ιδρύματα με όλα τους τα δεδομένα και το ιστορικό τους (αριθμός ανά Μονάδα, ηλικία, διάρκεια παραμονής στο φορέα, λόγοι τοποθέτησης, προσωπικά στοιχεία των ίδιων και των οικογενειών τους).

Ο έλεγχος των διαδικασιών στις περιπτώσεις ιδιωτικής αναδοχής και υιοθεσίας. Όταν, δηλαδή, μια οικογένεια αποφασίζει μόνη της να δώσει το παιδί της, χωρίς να πιστοποιείται από πουθενά τόσο η καταλληλότητα τον θετών ή αναδόχων γονιών, όσο και η κατάσταση -ψυχολογική κυρίως- του παιδιού.

Το να καταστεί στο σύνολό της η διαδικασία αδιάβλητη. Αυτό επετεύχθη με το ότι επιβάλλεται πλέον η διεκπεραίωση των απαραίτητων σταδίων να γίνεται ψηφιακά, αποτρέποντας έτσι τις «χειροκίνητες» έξωθεν παρεμβάσεις, με τις συναντήσεις-συνεντεύξεις δια ζώσης και τις κρίσεις των ειδικών να προβλέπονται μόνο για τα στάδια που αυτές απαιτούνται από τη διαδικασία. Επιπλέον, τόσο οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, όσο και το Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής, Υιοθεσίας -η ίδρυση του οποίου προβλεπόταν στον νόμο- μπορούν να παρακολουθούν όλη την πορεία μιας υιοθεσίας ή αναδοχής (ακόμη και των επαγγελματικών αναδοχών που αφορούν παιδιά ΑμεΑ).

Η κα. Φωτίου φώτισε μια ακόμη σημαντική παράμετρο του νόμου λέγοντας ότι: «Οι πράξεις υιοθεσίας και αναδοχής είναι πράξεις αλτρουισμού και όχι πράξεις που πρέπει να κρύβονται». Για αυτό και η προβλεπόμενη διαδικασία δίνει τη δυνατότητα πλέον σε ένα υιοθετημένο παιδί -γιατί στα ανάδοχα όχι μόνο είναι γνωστό, αλλά προβλέπεται κιόλας η επαφή με τους γονείς- όταν ενηλικιωθεί και εφόσον το επιθυμεί φυσικά, να μπορεί εύκολα να αναζητήσει τους βιολογικούς του γονείς, αφού το ιστορικό της υιοθεσίας του είναι υποχρεωτικά καταγεγραμμένο.

Τέλος, αναφέρθηκε στη σημασία των αλλαγών που επέφερε ο νόμος 4538/2018, κάτι που φάνηκε και από την επικοινωνιακή αντιμετώπιση, όταν μετά τις βουλευτικές εκλογές στις 7 Ιουλίου του 2019, η κυβέρνηση της ΝΔ όχι μόνο δεν τον κατήργησε, αλλά τον «εγκαινίασε» ακόμη δύο φορές. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης στα τέλη του 2019, αλλά και τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου. Παράλληλα, βέβαια, σύμφωνα με την κα. Φωτίου δεν λείπουν και οι πλαγιοκοπήσεις του νόμου: Διευρύνοντας π.χ. τα ηλικιακά όρια των γονιών στην αναδοχή από τα 60 χρόνια στα 75 (στην υιοθεσία παραμένουν τα 60 χρόνια, καθώς και το όριο των 15 ετών από την ηλικία του παιδιού).

Να σημειωθεί ότι ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις ορφανών παιδιών στα ιδρύματα. Για αυτό και δεν αναφερόμαστε σε αυτά ως «Ορφανοτροφεία». Μιας και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων που τα παιδιά χάνουν τους γονείς τους, τα αναλαμβάνει το συγγενικό τους περιβάλλον. Άρα στα ιδρύματα βρίσκονται κατά κύριο λόγο παιδιά μετά από εισαγγελική εντολή, λόγω κακοποιητικού περιβάλλοντος.