Του Απόστολου Αποστόλου*
Στον εσμό των απόψεων και των φλυαριών σχετικά με το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών παρέλασαν πολλές εκτιμήσεις και συμπορεύσεις επιχειρημάτων, αλλά μάλλον απουσίασε η ουσία. Εκεί που επικεντρώθηκαν οι περισσότεροι ήταν αν ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών αποτελεί δικαίωμα ή κατάχρηση δικαιώματος. Ο κ. Ράμφος σε συνεντεύξεις του έχει διατυπώσει σχετική άποψη για το δικαίωμα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, αναφέροντας ότι «υπάρχει καταχρηστική άσκηση δικαιώματος διότι το δικαίωμα αυτό προϋποθέτει μια ισότητα μέσω απατηλής ισοδυναμίας». Συνεχίζοντας θα υποστηρίξει «ότι μπορεί κάποιος να προσβάλει τον συγκεκριμένο νόμο σε ένα δικαστήριο».
Το πρόβλημα είναι ότι όλα τα δικαιώματα των πλουραλιστικών παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών είναι προσπελάσιμα από την ανισότητα. Η ισότητα αποτελεί άλλοθι. Και αυτό γιατί η γενική ισότητα χρησιμεύει αποκλειστικά στο να καθορίζει τις κατηγορίες των περιπτώσεων. Ως εκ τούτου σε θέματα ισότητας πάντα θα υπάρχει η έννοια της ανισότητας. Έτσι η απατηλή ισοδυναμία στην οποία αναφέρεται ο κ. Ράμφος δεν είναι μόνο εκείνη του σχετικού νομοσχεδίου του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, γιατί οι πορείες της ισότητας και της ισοδυναμίας, έχουν φθάσει σε αντιστρεψιμότητα και αποτελούν τις συμπεριληπτικές έννοιες όλων των δικαιωμάτων ως το αντίστροφό τους. Τα δικαιώματα σήμερα αποτελούν υποστηρικτικές υπηρεσίες της εξουσίας. Ας το καταλάβουμε. Διανύοντας ως κοινωνίες μεγάλη απόσταση από τον κατάλογο των κλασικών δικαιωμάτων της ελευθερίας και κάτω από την επίταση του θετικού δικαίου τα δικαιώματα έχουν προσαρμοστεί στα αντικειμενικά δεδομένα της εξουσίας. Αυτό είναι που αγνοούν οι μυαλοπώλες της εμπροσθοφυλακής της βαλκάνιας κουλτούρας μας. Κανένα νομοσχέδιο δικαιωμάτων δεν έρχεται προς ψήφιση αν πρώτα δε διασφαλίζει τη στρατηγική των εξουσιατικών δεδομένων.
Οι παγκοσμιοποιημένες πολυεδρικές κοινωνίες μας δημιουργούν κατ’ επίφαση δικαιώματα γνωρίζοντας βέβαια ότι έχει συντελεστεί μια ριζική αναθεώρηση της αρχής της ισότητας. Ο νόμος υπό την ευρύτερη ουσιαστική του σημασία μπορεί ο ίδιος να ορίσει κυριαρχικά τις ποιοτικές και ποσοτικές κατηγορίες υποβάλλοντάς τες, σε διαφοροποιήσεις.
Η πλουραλιστική δομή της παγκοσμιοποιημένης ζωής μας μέσα από την εισαγωγή νόμων κανονιστικών διακρίσεων διαθέτει ως παρονομαστή την ανισότητα. Αυτό το ζήσαμε και με την πανδημία και τις σχετικές αποφάσεις για εφαρμογή μέτρων που στερούσαν ατομικές ελευθερίες. Οι νόμοι κινούμενοι στη βάση του ισοπεδωτικού ρεαλισμού εισάγουν ανανεωμένες ιδέες ισότητας, προσαρμοσμένοι όπως πάντα σ’ ένα σύστημα θεμελιωδών δικαιωμάτων το οποίο πιστοποιεί διακρίσεις και προνομιακές άνισες μεταχειρίσεις. Το παραπάνω επιβεβαιώνεται και από τις προσφυγές πολιτών σε αρμόδια δικαστήρια όταν διεκδικούν δικαιώματα ισότητας. Ωστόσο η εξουσία «πουλάει» κοινωνική ευαισθησία και δικαιώματα τα οποία από παρανόηση εντάσσονται στη δημοκρατία, αλλά στην ουσία αποτελούν πειθαρχήσεις. Και το μόνο που μπορούν να εγγυηθούν είναι τη ναρκισσιστική συγκρότηση ενός εγώ που τρέφεται από τίτλους, από ρόλους και αναγνωρισμένες δήθεν ταυτότητες.
Ο παγκοσμιοποιημένος κοσμοπολιτισμός δικαιωμάτων περικλείει την έννοια του ανθρώπου στην ιδιότητα του πολίτη της συμβατικότητας και της σύμμετρης στοίχισης. Ο Κ. Μαρξ έγραφε σε άρθρο του το 1844 ότι «ο άνθρωπος είναι πιο θεμελιώδης από τον πολίτη και η ανθρώπινη ζωή πιο θεμελιώδης από την πολιτική ζωή». Η σημερινή συνθήκη της παγκοσμιοποιημένης μας ζωής, δημιουργεί μορφές ενός ατομικιστικού ανθρώπου ο οποίος αποτελεί μια κοινωνική παθολογία. Η ζωή με μια κοινωνικοποιημένη φρενίτιδα καθιστά τον πολιτικό άνθρωπο συγκαταβατικό, αλυτρωτικό, ηδονιστικό, σαφώς υποβιβασμένο και έξω και πέρα από ισότητες και νομικές κατοχυρώσεις.
Η σκοπίμως υπερβολική κοινωνικοποίηση του ανθρώπου που συντελείται κατεδαφίζει όλα τα φυσικά χαρακτηριστικά του και καλλιεργεί προστασίες που τον παγιδεύουν σε ένα οργανωμένο σύστημα απόλυτης κυριαρχίας. Έτσι λοιπόν παράκλητος ο άνθρωπος της παγκοσμιοποιημένης εξουσίας με τα επιδόματα και τα επιβιώματα, θα είναι συνδεδεμένος με δικαιώματα διαφοροποιημένης μεταχείρισης και μιας γενικευμένης άνισης προστασίας. Και το ερώτημα είναι γιατί ομάδες κρούσης, ή γενικότερα κοινωνικές ομάδες, μειοψηφούντες στην κοινωνία διεκδικούν με απύθμενο ζήλο δικαιώματα; Σαφώς όχι μόνο για να μπουν σε κάποια νομική σχέση με την πολιτεία που θα τους διασφαλίσει την αρχή της ισότητας, αλλά γιατί έτσι αισθάνονται διαχειριστικοί διαπραγματευτές της εξουσίας και πάλι όχι σε επίπεδο λήψης αποφάσεων, αλλά στη σφαίρα μιας παραχαραγμένης αναγνώρισής τους. Τα δικαιώματα σήμερα μοιράζονται ως φιλάνθρωπη παραχώρηση της εξουσίας, αλλά στην ουσία αποτελούν χαλινάρια και είναι πάντα ύποπτα μια αλλόκοτης πανουργίας.
Το μόνο βέβαια που πετυχαίνουν οι μειοψηφίες (όπως εξάλλου και οι πλειοψηφίες γιατί ενυπνιάζονται με τον δικαιωματισμό) είναι να γίνονται συνομιλητές του παγκοσμιοποιημένου φιλισταϊσμού. (Να πούμε εδώ ότι τα δικαιώματα που ψηφίζονται και εφαρμόζονται στις εποχή μας είναι σχεδόν στο σύνολό τους, αναχρονιστικά με στρεβλές προκαταλήψεις.) Η παγίδα του δικαιωματισμού αποτελεί παγίδα υποτέλειας. Ο Λάιμπνιτς έλεγε: «Η ισότητα λειτουργεί ως άπειρη ανισότητα και η ανισότητα αντικρίζει την ισότητα χωρίς να την αγγίζει τις περισσότερες φορές». Κατά τα άλλα οι διανοούμενοι της βαλκάνιας χώρας μας βρίσκονται στην αχάνεια του σκοταδιού και θηρεύουν άκαρπα επιχειρήματα.
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
