Τον θεσμό της οικογένειας ανέδειξε ως τη βασική πηγή της ανθεκτικότητας της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στην κρίση η έρευνα που διεξήγαγε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών για λογαριασμό τής «Υδρόγειος Ασφαλιστική».
Η έρευνα, μέρος καμπάνιας για τα 50 χρόνια από την ίδρυση της εταιρείας, παρουσιάστηκε χθες προβάλλοντας τη μεγάλη δυσκολία που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική κοινωνία και ειδικότερα οι νέοι: από τη μία πλευρά η οικογένεια παραμένει πολύ υψηλά στην αξιακή διαβάθμιση των πολιτών, και μάλιστα εμφανίζεται αναβαθμισμένη και ως πηγή συναισθηματικής κάλυψης, αλλά ταυτοχρόνως η δημιουργία της από τους νέους δυσχεραίνεται από τις οικονομικές δυσκολίες και την εργασιακή ανασφάλεια.
«Η σημαντικότητα της οικογένειας δεν αμφισβητείται για το 96,49% των αποκρινόμενων, ενώ για το 71,92% (72%) η οικογένεια είναι πάρα πολύ σημαντική». Το 43,5% θεωρεί την οικονομική κρίση ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την οικογένεια, ενώ το 25,48% προτάσσει την εργασιακή ανασφάλεια.
Από τις απαντήσεις προκύπτει ότι ο συνδυασμός της οικογενειακής με την προσωπική ζωή είναι δύσκολος (54,95%) ιδιαίτερα για τις γυναίκες, ενώ ο χρόνος σύστασης της οικογένειας αναπροσδιορίζεται και έχει μετατεθεί μετά την ηλικία των 30 ετών τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες. Ο γάμος, και ιδιαίτερα ο θρησκευτικός, εμφανίζει «σημάδια κόπωσης» καθώς οι θρησκευτικοί γάμοι (σε απόλυτους αριθμούς) μειώνονται κατ’ έτος, οι πολιτικοί γάμοι αυξάνονται και το σύμφωνο συμβίωσης ακολουθεί ανοδική πορεία.
Ωστόσο λίγα είναι τα τέκνα εκτός γάμου στη χώρα μας και τα ζευγάρια επιθυμούν η απόκτηση του παιδιού τους να συμβεί ενώ έχουν θεσμοθετήσει τη σχέση τους. Η «ηθελημένη ατεκνία» κυμαίνεται σε χαμηλά ποσοστά. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνητών, στην Ελλάδα σήμερα ο γάμος εξακολουθεί να καταλαμβάνει τη θέση του κεντρικού άξονα παρά τη διαπιστωμένη πλέον πολλαπλότητα μορφών συμβίωσης και οικογενειακής ζωής «Ο γάμος στην Ελλάδα σήμερα όχι μόνο δεν “αποθεσμοποιείται”, αλλά “υπερθεσμοποιείται” με όρους επιπρόσθετων έγκυρων νομικών επιλογών, οι οποίες, ενώ προσέδωσαν βαθμούς ελευθερίας στα άτομα, δεν έχουν επηρεάσει τη δεσπόζουσα θέση του γάμου ως παραδοσιακής αξίας για την ελληνική κοινωνία.
Οι όποιες μετατοπίσεις εντοπίζονται αναφορικά με τον γάμο δεν υποδεικνύουν μια γενικευμένη αμφισβήτηση του θεσμού του γάμου, αλλά μια υποχώρηση των ευρέως αποδεκτών τελετουργιών μετάβασης από τη συμβίωση στον έγγαμο βίο, τις θεσμικές διευκολύνσεις για τη λύση του γάμου, τη χειραφέτηση της γυναίκας και την επίδραση των κρίσεων, κυρίως της οικονομικής».
Επίσης οι άντρες εμφανίζονται περισσότερο προσκολλημένοι στους γονείς τους από τις γυναίκες, οι δε γυναίκες θεωρούν τους φίλους και τα κατοικίδιά τους ως οικογένεια σε υψηλότερα ποσοστά από τους άντρες.
Σε ποσοστό 85% του δείγματος οι αποκρινόμενοι/νες πιστεύουν ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι πάρα πολύ συχνή σήμερα στη χώρα μας.
Η επιστημονικά υπεύθυνη Ιωάννα Τσίγκανου, διευθύντρια Ερευνών του ΕΚΚΕ, ανέφερε ότι η διαπιστούμενη φιλελευθεροποίηση των ηθών, ενώ συσχετίζεται με την εξέλιξη των νοοτροπιών, έχει αφήσει ανέπαφο στη συλλογική συνείδηση τον θεσμό της οικογένειας ο οποίος εμφανίζεται εξαιρετικά σημαντικός για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Πρόσθεσε ότι οι ερωτηθέντες του δείγματος νοηματοδοτούν τον θεσμό της οικογένειας κυρίαρχα ως αγάπη και δευτερευόντως ως τεκνοποίηση, συντροφικότητα και ευτυχία. Σύμφωνα με την κ. Τσίγκανου, από τις νοηματοδοτήσεις αυτές προκύπτει η διαπίστωση ότι στη σύγχρονη εποχή των αβεβαιοτήτων κυριαρχούν έντονα τα συναισθηματικά αντίβαρα παρά το αναπαραγωγικό καθήκον.
Ο διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις, Θοδωρής Γεωργακόπουλος, επισήμανε ότι «μολονότι ο θεσμός της οικογένειας και του γάμου, οποιασδήποτε μορφής, εξακολουθούν να απολαμβάνουν καθολική αποδοχή, αυτό δεν αποτυπώνεται και στον δείκτη γονιμότητας που στη χώρα μας είναι κάτω από 1,4. Την ίδια στιγμή, ενδεικτικά, στη Σουηδία ο αντίστοιχος δείκτης είναι πάνω από 1,8 και τα μισά παιδιά γεννιούνται εκτός γάμου».
Αναφερόμενος στην «παντοδυναμία» της οικογένειας που κατέδειξε η έρευνα, επισήμανε ότι η κοινωνία στην Ελλάδα, που ως χώρα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε όλους τους δείκτες «κοινωνικού κεφαλαίου», εξακολουθεί να έχει την οικογένεια ως αντίβαρο και πρόσθεσε ότι η οικογένεια φαίνεται ότι ήταν η πηγή της ανθεκτικότητας της ελληνικής κοινωνίας μέσα στις κρίσεις των τελευταίων ετών.
To ερευνητικό έργο υλοποιήθηκε μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου 2023 με πανελλαδική ποσοτική έρευνα από την MRB Hellas σε σταθμισμένο δείγμα 1.000 ατόμων μεταξύ 20 και 65 ετών. Παράλληλα διενεργήθηκε ποιοτική έρευνα με 90 εστιασμένες συνεντεύξεις.
