Ξύπνησαν στο μέλλον μια μέρα νωρίτερα – Γιατί το έκαναν
Στα νησιά του Νοτίου Ειρηνικού, ο χρόνος δεν είναι απλώς μια ακολουθία ημερών. Είναι απόφαση, είναι εμπόριο, είναι γεωπολιτική. Κάποια στιγμή, η Σαμόα και το Τοκελάου συνειδητοποιούν ότι ζουν μόνιμα «εκτός συγχρονισμού» με τον κόσμο που τα περιβάλλει.
Και τότε παίρνουν μια απόφαση που αλλάζει όχι μόνο το ρολόι τους, αλλά και τη θέση τους στον παγκόσμιο χάρτη. Είμαστε στα τέλη του 2011 και τα δύο νησιά από τις 29 Δεκεμβρίου περνούν απευθείας στις 31. Η 30ή δεν ξημερώνει ποτέ. Δεν είναι λάθος. Είναι απόφαση.
Η νύχτα που το ημερολόγιο σκίζεται
Είναι βράδυ στον Νότιο Ειρηνικό. Οι δείκτες πλησιάζουν τα μεσάνυχτα και όλα μοιάζουν κανονικά. Κι όμως, κάτι λείπει. Όταν το ρολόι αλλάζει μέρα, δεν γράφει «30 Δεκεμβρίου». Γράφει «31». Η Σαμόα και το Τοκελάου αποφασίζουν να διαγράψουν μια ολόκληρη ημερολογιακή μέρα. Όχι από αμέλεια, αλλά από στρατηγική.
Η απόφαση είναι απλή στη διατύπωση και ριζοσπαστική στις συνέπειες: τα νησιά μετακινούνται δυτικά της Διεθνής Γραμμή Ημερομηνίας. Ο χρόνος αλλάζει πλευρά. Το παρόν συγχρονίζεται με τους βασικούς εμπορικούς εταίρους: την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.
Γιατί μια χώρα αλλάζει χρόνο
Μέχρι τότε, η Σαμόα ζει μια παράδοξη καθημερινότητα. Όταν στο Σίδνεϊ και στο Όκλαντ είναι Παρασκευή, στη Σαμόα είναι ακόμη Πέμπτη. Δύο χαμένες εργάσιμες μέρες την εβδομάδα. Τηλέφωνα που δεν απαντώνται. Τράπεζες που είναι κλειστές. Αγορές που δεν συγχρονίζονται.
Στην πράξη, ο χρόνος κοστίζει χρήμα. Και η Σαμόα το νιώθει. Ο πρωθυπουργός ανακοινώνει αυτό που μοιάζει αδιανόητο: «Θα αλλάξουμε ημερομηνία». Δεν πρόκειται για τεχνικό τέχνασμα. Είναι οικονομική πολιτική.
Από τις 29 στις 31
Το ημερολόγιο του 2011 το γράφει καθαρά: Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου. Μεσάνυχτα. Και μετά… Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου. Η 30ή δεν υπάρχει. Όσοι είχαν γενέθλια εκείνη τη μέρα τα μεταφέρουν. Όσοι είχαν γάμους, συμβόλαια, ραντεβού, προσαρμόζονται. Κανείς δεν μεγαλώνει μια μέρα λιγότερο. Απλώς ζει διαφορετικά τον χρόνο.
Η Σαμόα περνά στη ζώνη UTC+13. Μπαίνει στο «αύριο» πριν από την Αμερική. Βλέπει πρώτη την ανατολή της Πρωτοχρονιάς. Ο χρόνος γίνεται πλεονέκτημα.
Η ιστορία έχει μνήμη. Εκατόν δεκαεννέα χρόνια νωρίτερα, η Σαμόα είχε κάνει το ακριβώς αντίθετο. Τότε, στρέφεται ανατολικά της γραμμής ημερομηνίας για να συγχρονιστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το εμπόριο με την Καλιφόρνια μετρά περισσότερο από την Αυστραλία. Ο χρόνος αλλάζει και πάλι, για τους ίδιους λόγους: συμφέρον, εμπόριο, επιρροή.
Ο χρόνος, τελικά, δεν είναι ουδέτερος. Είναι πολιτικός.
Η μικρότερη οικονομία στον κόσμο
Μαζί με τη Σαμόα κινείται και το Τοκελάου, ένα από τα μικρότερα και πιο απομονωμένα εδάφη του πλανήτη. Σύμφωνα με τη Wikipedia είναι η μικρότερη οικονομία στον κόσμο. Λίγες χιλιάδες κάτοικοι, απέραντος ωκεανός. Για το Τοκελάου, η αλλαγή δεν είναι απλώς πρακτική. Είναι υπαρξιακή. Δηλώνει πού ανήκει, με ποιον συγχρονίζεται, ποιο «σήμερα» επιλέγει.
Η Διεθνής Γραμμή Ημερομηνίας δεν είναι φυσικός νόμος. Δεν χαράσσεται από βουνά ή ωκεανούς. Είναι σύμβαση. Μια ανθρώπινη συμφωνία που μπορεί να μετακινηθεί, να καμπυλώσει, να παρακαμφθεί. Εκεί, στον Ειρηνικό, η γραμμή κάνει ζιγκ-ζαγκ για να χωρέσει κράτη, συμφέροντα, ιστορίες.
Σαμόα και Τοκελάου απλώς το αποδεικνύουν με τον πιο θεαματικό τρόπο: σβήνοντας μια μέρα.
Τι σημαίνει να χάνεις μια μέρα
Δεν χάνονται αναμνήσεις. Δεν διαγράφονται ζωές. Όμως αλλάζει η αίσθηση του χρόνου. Το ημερολόγιο, που θεωρούμε δεδομένο, αποκαλύπτεται εύθραυστο. Μια διοικητική πράξη αρκεί για να εξαφανίσει μια ημερομηνία από την ιστορία ενός τόπου.
Και όμως, το αποτέλεσμα είναι άμεσο. Οι επιχειρήσεις συγχρονίζονται. Τα τηλέφωνα απαντώνται. Οι αγορές «κουμπώνουν». Η οικονομία ανασαίνει.
Στον 21ο αιώνα, ο χρόνος δεν είναι απλώς μέτρηση. Είναι εργαλείο ισχύος. Οι ζώνες ώρας καθορίζουν αγορές, χρηματιστήρια, logistics. Όταν μια χώρα αλλάζει ώρα, δεν αλλάζει απλώς ρολόι. Αλλάζει προσανατολισμό.
Η μέρα που δεν υπήρξε ποτέ
Η 30ή Δεκεμβρίου 2011 δεν γράφτηκε ποτέ στα ημερολόγια της Σαμόα και του Τοκελάου. Κι όμως, έμεινε στην ιστορία. Ως υπενθύμιση ότι ο χρόνος δεν είναι απόλυτος. Ότι το «σήμερα» μπορεί να μετακινηθεί. Ότι, μερικές φορές, για να πας μπροστά, πρέπει απλώς να… ξεχάσεις μια μέρα.
Στον Νότιο Ειρηνικό, δύο νησιά το έκαναν. Και ξύπνησαν στο μέλλον μια μέρα νωρίτερα.
