Ως σχήμα που εγγυάται την ασφάλεια και τη σταθερότητα στο κομβικό σταυροδρόμι μεταξύ Δύσης και Ανατολής, και μάλιστα σε μια εποχή μετάβασης όπου ο χάρτης της Μέσης Ανατολής επανασχεδιάζεται και ο ακριβής ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών παραμένει ακόμα υπό αίρεση, ανέδειξαν την τριμερή Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ οι κ. Μητσοτάκης, Χριστοδουλίδης και Νετανιάχου από την Ιερουσαλήμ.

Καθώς η Αθήνα υπολογίζει τη συνεργασία της με το Τελ Αβίβ ως το πιο αποδοτικό αντίβαρο στις αναθεωρητικές βλέψεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε στις «βαθιές αλλαγές» που καταγράφονται στην ευρύτερη περιοχή, όπου μπορεί μεν να υποκρύπτονται κίνδυνοι, υπάρχουν όμως και ευκαιρίες, αναδεικνύοντας ως μία εξ αυτών την ενίσχυση της τριμερούς συνεργασίας μεταξύ «τριών δημοκρατικών κρατών» και την κυρίαρχη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας, πάντα με πυξίδα το Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές καλής γειτονίας.

Η αποστροφή περί «δημοκρατικών κρατών» εκτιμήθηκε από τους Ισραηλινούς, καθώς αποτελεί πάγια θέση των ίδιων ότι λειτουργούν ως «φάρος» της Δύσης σε μια περιοχή της υφηλίου που κυριαρχούν θεοκρατικά, φονταμενταλιστικά και τρομοκρατικά καθεστώτα (βλ. Ιράν), αποτελεί όμως και έμμεση αιχμή κατά της Τουρκίας, η οποία για παράδειγμα αποδεδειγμένα στηρίζει οργανώσεις όπως η Χαμάς, διαδραματίζοντας παραλλήλως αμφιλεγόμενο ρόλο επί του συριακού εδάφους. Εξ ου και ο κ. Μητσοτάκης στάθηκε και στις εξελίξεις σε Λίβανο και Συρία, επαναλαμβάνοντας ότι για την Ελλάδα αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα η προστασία των ορθοδόξων της Μέσης Ανατολής.

Ο Νετανιάχου έβαλε ξανά στο στόχαστρο τον Ερντογάν

Πιο σαφής και εξαιρετικά δηκτική ήταν όμως η αναφορά του Ισραηλινού πρωθυπουργού προς κάθε κατεύθυνση απειλής έναντι της χώρας τους, άρα και της Τουρκίας, με τον κ. Νετανιάχου μάλιστα να μιλά για ανάπτυξη αυτοκρατορικών οραμάτων στην περιοχή. «Σε όλους όσοι φαντασιώνονται ότι θα εγκαθιδρύσουν την αυτοκρατορία τους και την κυριαρχία τους στη γη μας, λέω να το ξεχάσουν. Δεν πρόκειται να συμβεί» διεμήνυσε ο κ. Νετανιάχου, σε μια διατύπωση που απευθύνεται σε δύο παράγοντες: Το Ιράν και την Τουρκία.

Ο κ. Νετανιάχου μάλιστα αναφέρθηκε σε συμφωνία με την Ελλάδα και την Κύπρο στον τομέα της ασφάλειας, γεγονός που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει περαιτέρω εκνευρισμό και αντιδράσεις από την Τουρκία, όπου τις τελευταίες εβδομάδες ο δημόσιος λόγος βρίθει αναφορών περί επιχείρησης περικύκλωσης της χώρας τόσο στα Κατεχόμενα όσο και ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Αναμένεται, βεβαίως, με ενδιαφέρον αν θα υπάρξει περαιτέρω επέκταση των συμμαχικών σχέσεων Ελλάδας- Ισραήλ και Ισραήλ- Κύπρου και ποια μορφή θα μπορούσε να λάβει ένα τριμερές στρατιωτικό συνεργατικό πλαίσιο. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι ενώ οι κ. Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης βρίσκονταν στο Ισραήλ, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και ο επικεφαλής της ΜΙΤ Ιμπραήμ Καλίν ταξίδεψαν για σειρά επαφών στη Συρία.

Στο επίκεντρο η ενέργεια

Η αναβίωση της τριμερούς συνεργασίας για πρώτη φορά μετά την 7η Οκτωβρίου 2023 όταν η Χαμάς εισέβαλε στο νότιο Ισραήλ, είναι σαφές ότι προσελκύει και το αμερικανικό ενδιαφέρον, με την Ουάσινγκτον να προωθεί ανάλογα σχήματα με τη συμμετοχή συμμάχων της, όχι μόνο ως πόλο σταθερότητας σε ένα κομβικό σημείο του χάρτη, αλλά και ως όχημα μεγέθυνσης των δικών της συμφερόντων.

Στην εξίσωση, λοιπόν, προστίθεται τόσο η ενεργειακή συνεργασία, σε επίπεδο μάλιστα 3+1 δηλαδή υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και το ευρύτερο σχέδιο διασύνδεσης της Ινδίας με τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη (IMEC), το οποίο αποτελεί ιερό δισκοπότηρο της εξωτερικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ ήδη από την πρώτη θητεία του. Οι ενεργειακές προοπτικές και εν γένει τα ζητήματα διασυνδεσιμότητας στο τρίγωνο Αθήνας- Λευκωσίας- Τελ Αβίβ βρέθηκαν στο επίκεντρο των δηλώσεων και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη.

Μάλιστα, στην Κοινή Δήλωση των «3» επιβεβαιώνεται η αποφασιστικότητα για την προώθηση κοινών ενεργειακών έργων ως βάση συνεργασίας στην περιοχή, με ειδική αναφορά το Δίκαιο της Θάλασσας και την ανάγκη σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων κάθε κράτους σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και υφαλοκρηπίδα, ενώ Ελλάδα- Κύπρος και Ισραήλ δεσμεύονται στην προώθηση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης GSI. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι προς ώρας Αθήνα και Λευκωσία έχουν συμφωνήσει στην αναθεώρηση των οικονομοτεχνικών παραμέτρων του έργου αλλά και στην ανάγκη αναζήτησης επενδυτών.

Η κρίσιμη συνάντηση Νετανιάχου με Τραμπ

Πάντως, ουδείς πρέπει να ξεχνά ότι απώτερος στόχος του αμερικανού προέδρου είναι η επίτευξη ευρύτερων συγκλίσεων συμπεριλαμβανομένου και του κατευνασμού μεταξύ Τελ Αβίβ- Άγκυρας, την ανάγκη του οποίου ανέδειξε προσφάτως ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία Τομ Μπάρακ. Για να συμβεί βεβαίως αυτό, όσο τουλάχιστον στην εξουσία παραμένει ο κ. Νετανιάχου, είναι η Τουρκία αυτή που θα πρέπει να κάνει πρώτη σημαντικά πίσω βήματα.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε τον υπό διαμόρφωση ρόλο της χώρας ως βασικού ενεργειακού κόμβου στην νοτιοανατολική Ευρώπη, γεγονός που δύναται να λειτουργήσει επ’ ωφελεία και του Ισραήλ σε περίπτωση που δικά του αποθέματα σε υγροποιημένο φυσικό αέριο κατευθυνθούν μελλοντικά προς το βορρά. Πέραν αυτού, η Αθήνα θα επιμείνει στην ενεργειακή πτυχή της γεωπολιτικής πραγματικότητας, στοχεύοντας αφενός στη μεγέθυνση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την Ανατολική Μεσόγειο αφετέρου στη θωράκιση των ελληνικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή.

«Βλέπουμε μεγάλη δυναμική στη συνεργασία σε αυτά τα έργα» υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης εκτιμώντας ότι ο κ. Νετανιάχου θα αναλύσει στον Ντόναλντ Τραμπ (συναντώνται στην Ουάσινγκτον στις 29/12) τις προοπτικές της συνεργασίας του σχήματος 3+1 στον τομέα της ενέργειας, το οποίο άλλωστε επικαιροποιήθηκε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου P-TEC στην Αθήνα στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου. «Πιστεύω ότι η συμμετοχή των ΗΠΑ προσθέτει, προφανώς, καθαρή αξία, ιδίως στον τομέα της ενέργειας και των υποδομών», ήταν τα ακριβή λόγια του πρωθυπουργού. Αν κάτι επιπλέον, φυσικά, ενδιαφέρει την Αθήνα αυτή είναι η πιθανολογούμενη επαναφορά της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, με τους κ. Μητσοτάκη και Νετανιάχου να συμφωνούν στην ανάγκη αποτροπής μιας τέτοιας εξέλιξης.