Μιλά στο naftemporiki.gr o Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων της Ελλάδας & πρόεδρος ΔΣ ΕΟΠΑΕ
Για την επόμενη μέρα στο νέο πια Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, καθώς και για τα δημοσιεύματα αναφορικά με κακοποιητικές συμπεριφορές απέναντι στους ωφελούμενους στο προηγούμενο καθεστώς του ΚΕΘΕΑ, μας μιλά αναλυτικά ο Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων της Ελλάδας & πρόεδρος ΔΣ ΕΟΠΑΕ, Αθανάσιος Θεοχάρης.
Επισημαίνει ότι με τον νέο Οργανισμό ο κάθε πολίτης θα έχει πρόσβαση σε ένα πλήρως ανεπτυγμένο δίκτυο ποιοτικών υπηρεσιών υποστήριξης, θεραπείας και απεξάρτησης, χωρίς να χρειάζεται να μετακινείται από πόλη σε πόλη για να λάβει βοήθεια και υποστήριξη.
Κύριε Θεοχάρη, βλέποντας τις ανακοινώσεις για τη δημιουργία νέων δομών σε όλη τη χώρα θα θέλαμε να μας πείτε πως προχωρά το έργο της μεταρρύθμισης στο νέο Οργανισμό;
Η μεταρρύθμιση στο πεδίο των εξαρτήσεων αποτελεί μία ουσιαστική τομή για τη χώρα μας για το πως αντιμετωπίζουμε την εξάρτηση. Έχουμε έναν ενιαίο οργανισμό που διαχειρίζεται όλες τις εξαρτήσεις και τους εθισμούς. Δεν υπάρχει αποσπασματική ή μονομερής προσέγγιση. Η προσέγγιση είναι ολιστική, με τον κάθε άνθρωπο που αντιμετωπίζει πρόβλημα να επιλέγει αυτό που επιθυμεί και του ταιριάζει.
Με τον Ε.Ο.Π.Α.Ε. προχωρούμε την περαιτέρω ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και δομών αντιμετώπισης της εξάρτησης, βάσει χαρτογράφησης του πληθυσμού στόχου και διερεύνησης των αναγκών, αποφεύγοντας αλληλοεπικαλύψεις μεταξύ των υπηρεσιών και επιτυγχάνοντας τη μέγιστη δυνατή γεωγραφική κάλυψη. Βασική στόχευση είναι η ανάπτυξη υπηρεσιών υποδοχής, έγκυρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των εν γένει εξαρτήσεων και εθισμών σε κάθε περιφερειακή ενότητα με απώτερο στόχο τη διεύρυνση και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών του Οργανισμού σε όλους τους τομείς.
Στο αμέσως επόμενο διάστημα προβλέπεται να δημιουργηθούν νέες δομές απεξάρτησης στη χώρα;
Μέχρι σήμερα σε πολλές περιοχές της χώρας δεν υπήρχαν διαθέσιμες υπηρεσίες απεξάρτησης, με αποτέλεσμα την περιορισμένη πρόσβαση, τον αποκλεισμό και την ασυνέχεια στη θεραπεία για πολλούς συμπολίτες μας. Μετά τη μεταρρύθμιση στο πεδίο των εξαρτήσεων, προβαίνουμε στη δημιουργία νέων υπηρεσιών και δομών απεξάρτησης σε κάθε περιοχή σε όλη τη χώρα. Με νέες παρεμβάσεις και καινοτόμες υπηρεσίες καλύπτουμε συνδυαστικά πεδία και τομείς δραστηριοποίησης. Αναπτύσσονται 40 νέες δομές, κάποιες εκ των οποίων δημιουργούνται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και αποτελούν τομή στις εξαρτήσεις, όπως πχ τα Πολυδύναμα Κέντρα Αντιμετώπισης εξαρτήσεων και εξαρτητικών συμπεριφορών για εφήβους, η έγκαιρη παρέμβαση σε έφηβους – νέους, οι Κινητές Μονάδες Μεθαδόνης, αλλά και Κέντρα Σωματικής Αποτοξίνωσης και Συνδυαστικές Μονάδες για αλκοόλ και εξαρτήσεις. Οι νέες αυτές δομές απεξάρτησης θα ιδρυθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027.
Ένα έργο εθνικής εμβέλειας που για πρώτη φορά δημιουργείται στη χώρα είναι το Εθνικό Παρατηρητήριο για την ολιστική αντιμετώπιση του ψηφιακού εθισμού με δράσεις πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης, θεραπείας, ενημέρωσης, εξατομικευμένης συμβουλευτικής και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά, εφήβους και νέους.
Παράλληλα, ο ΕΟΠΑΕ για πρώτη φορά υλοποιεί το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους ΙΙΙ» για την παροχή υπηρεσιών στέγασης και αυτόνομης διαβίωσης, ψυχοκοινωνικής στήριξης, κατάρτισης και προώθησης στην εργασία σε ωφελούμενούς του με απώτερο σκοπό την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού και την προαγωγή της κοινωνικής ενσωμάτωσης.
Με αφορμή τα δημοσιεύματα για κακοποιητικές συμπεριφορές που προϋπήρχαν στο προηγούμενο καθεστώς του ΚΕΘΕΑ απέναντι στους ωφελούμενους θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε το ακριβώς συμβαίνει;
Είναι γεγονός ότι υπήρξαν καταγγελίες για κακοποιητικές και αντιθεραπευτικές συμπεριφορές σε συγκεκριμένη δομή του πρώην ΚΕΘΕΑ. Καταρχήν θα πρέπει να πούμε ότι τόσο όλη η Διοίκηση του Οργανισμού, όσο και εγώ προσωπικά είμαστε ενάντια σε κάθε συμπεριφορά που ενέχει βία και κακοποίηση, είμαστε ενάντια σε κάθε αντιδεοντολογική και αντιθεραπευτική διαδικασία και λογική. Μηδενική ανοχή σε βία, κακοποίηση και εκμετάλλευση των ανθρώπων που έρχονται να διαχειριστούμε το πρόβλημα της εξάρτησής τους.
Με τη δημιουργία του ΕΟΠΑΕ τον Φεβρουάριο του 2025, περιήλθαν σε γνώση του Οργανισμού καταγγελίες περί κακοποιητικών συμπεριφορών και αντιθεραπευτικών μεθόδων. Άμεσα και χωρίς καμία καθυστέρηση προχωρήσαμε, ως οφείλαμε, στη διερεύνησή τους. Λήφθηκαν όλα τα διοικητικά μέτρα, απομακρύνθηκαν επαγγελματίες που ήταν εμπλεκόμενοι στις καταγγελίες, και παράλληλα ενισχύθηκαν με επαγγελματίες οι διεπιστημονικές ομάδες. Οι αναφερόμενες συμπεριφορές εντός θεραπευτικού πλαισίου ήταν καταφανώς απαράδεκτες, απάνθρωπες, ενάντια στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και προδήλως κακοποιητικές, και ως αντικείμενο διερεύνησης υπερέβαιναν τα διοικητικά όρια και την αρμοδιότητά μας διαβιβάστηκαν στον αρμόδιο ανακριτή και εισαγγελέα ανηλίκων.
Η θέση του οργανισμού είναι απόλυτα σαφής. Τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι παντελώς ανεπίτρεπτες από οποιονδήποτε και αν προέρχονται. Δεν συνάδουν ούτε με την επαγγελματική δεοντολογία, ούτε με τη φιλοσοφία και την επιστημονική προσέγγιση των δημόσιων θεραπευτικών προγραμμάτων. Συνιστούν σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα, που πιθανόν να στοιχειοθετούνται συνάμα και ως ποινικά αξιόποινες πράξεις. Οφείλουμε ως Δημόσιος Οργανισμός να διασφαλίσουμε να μην πλήττεται το έργο μας και οι επαγγελματίες μας να μην απαξιώνονται, αλλά να λειτουργούμε με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των ατόμων που έρχονται σε εμάς να λάβουν υπηρεσίες.
Ωστόσο όμως, δεν πρέπει να ακυρώνεται το έργο των προγραμμάτων θεραπείας και αντιμετώπισης της εξάρτησης και των επαγγελματιών μας, επειδή υπήρχαν κάποιοι εργαζόμενοι που παρέκκλιναν από την ορθή και την επιστημονικά τεκμηριωμένη πρακτική. Όλα τα προγράμματά μας πρέπει να βασίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα πρωτόκολλα και βέλτιστες πρακτικές, και αναμφισβήτητα έχουν βοηθήσει χιλιάδες συμπολίτες μας να απεξαρτηθούν και να χτίσουν μια νέα υγιή ζωή. Τα φαινόμενα κακοποιητικών πρακτικών που αναφέρθηκαν σαφώς και δεν αποτελούν κανόνα, ούτε εκφράζουν το θεραπευτικό μοντέλο της σύγχρονης «στεγνής» απεξάρτησης, αλλά και όποιας άλλης προσέγγισης για την αντιμετώπιση της εξάρτησης. Εδώ θα πρέπει να κάνουμε έναν σαφή διαχωρισμό. Τέτοιες πρακτικές συνέβαιναν είτε επειδή δεν υπήρχαν θεσμοθετημένα θεραπευτικά πλαίσια, είτε επειδή αυτά δεν τηρούνταν και δεν εφαρμόζονταν από όλους και με τον ίδιο τρόπο, είτε επειδή δεν υπήρχαν εγκεκριμένα πρωτόκολλα, «επιτρέποντας» σε ορισμένους εργαζόμενους του πρώην ΚΕΘΕΑ να αυθαιρετούν και να εφαρμόζουν μη εγκεκριμένες, και καθόλα αντιθεραπευτικές και αντιδεοντολογικές πρακτικές. Όταν δεν τηρούνται τα καθορισμένα πλαίσια, δυστυχώς ανοίγει ο δρόμος για συμπεριφορές που καταπατούν κατάφορα τα ανθρώπινα δικαιώματα και πλήττουν βαθύτατα τους θεραπευόμενους και τη θεραπευτική τους προσπάθεια. Αυτό ακριβώς διαπιστώθηκε από τις καταγγελίες, και γι’ αυτό η συγκεκριμένη υπόθεση πήρε τον δρόμο της Δικαιοσύνης.
Θέλω να υπογραμμίσω ότι η δημιουργία του ΕΟΠΑΕ έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα προβλήματα στη ρίζα τους. Ο ΕΟΠΑΕ είναι εδώ ως κρατικός φορέας να παρέχει απεξάρτηση δωρεάν και να διασφαλίζει τα προγράμματα να λειτουργούν με επιστημονικά αποδεκτό τρόπο και με σεβασμό στο συνάνθρωπο και την αξιοπρέπειά του. Η μεταρρύθμιση στις εξαρτήσεις συνενώνει όλους τους οργανισμούς στο πεδίο των εξαρτήσεων, διατηρεί στο ακέραιο το θεραπευτικό πλουραλισμό και όλες τις θεραπευτικές επιλογές, διορθώνοντας παράλληλα παθογένειες του παρελθόντος και εναρμονίζοντας τις παρεχόμενες υπηρεσίες με τα σύγχρονα επιστημονικά πρωτόκολλα και τη θεμελιώδη αρχή του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Τελικά τι αλλάζει με τον ΕΟΠΑΕ στην απεξάρτηση;
Από την 1η Φεβρουαρίου 2025, ο ΕΟΠΑΕ ανέλαβε τη λειτουργία όλων των δομών και υπηρεσιών αντιμετώπισης των εξαρτήσεων στη χώρα, ενσωματώνοντας όλους τους μέχρι τότε δημόσιους φορείς. Η δημιουργία του νέου Φορέα δεν ήταν μια τυπική οργανωτική αλλαγή, αλλά μια απάντηση σε μια πραγματική και διαχρονική ανάγκη. Η Ελλάδα δεν διέθετε μέχρι σήμερα ένα ολοκληρωμένο, ενιαίο και διασυνδεδεμένο σύστημα αντιμετώπισης της εξάρτησης.
Για πολλά χρόνια, το πεδίο των εξαρτήσεων χαρακτηριζόταν από κατακερματισμό υπηρεσιών, πλήρη απουσία διασύνδεσης των δομών μεταξύ τους και με το σύστημα υγείας, περιορισμένη θεραπευτική συνέχεια και πολύ συχνή αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων. Όλα αυτά είχαν ως συνέπεια ο ασθενής να χάνεται μέσα στη διαδικασία θεραπείας, χωρίς σταθερή παρακολούθηση και χωρίς ένα ενιαίο πλαίσιο που να καλύπτει όλες τις ανάγκες του, τόσο τις ιατρικές όσο και τις κοινωνικές.
Με τον ΕΟΠΑΕ αυτή η κατάσταση αλλάζει ριζικά. Ο νέος Φορέας συνέδεσε και οργάνωσε σε ενιαίο λειτουργικό πλαίσιο όλες τις μέχρι πρότινος διάσπαρτες υπηρεσίες, αξιοποιώντας πιο αποτελεσματικά και ορθολογικά τους διαθέσιμους πόρους και εξαλείφοντας την αλληλοεπικάλυψη. Ο ΕΟΠΑΕ καθιερώνει ένα ενιαίο σύστημα λειτουργίας, εξασφαλίζοντας την παροχή όλων ανεξαιρέτως των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών απεξάρτησης, με διατήρηση του θεραπευτικού πλουραλισμού και την ολιστική αντιμετώπιση των εξαρτήσεων και εθισμών. Ο ωφελούμενος πλοηγείται στο σύστημα και παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο. Πλέον, παρέχεται ένα ολοκληρωμένο φάσμα υπηρεσιών πρόληψης, θεραπείας, αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης, προσαρμοσμένο στις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε ωφελούμενου, διασφαλίζοντας τη θεραπευτική συνέχεια σε όλα τα στάδια — ανεξαρτήτως της θεραπευτικής επιλογής που κάνει το άτομο. Ο ΕΟΠΑΕ εισάγει μια ολιστική, ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο ζήτημα της εξάρτησης. Αναγνωρίζει ότι πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό και ιδιαίτερα σύνθετο φαινόμενο, που συνδέεται άμεσα και με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, όπως η αστεγία, η φτώχεια, το στίγμα ή και η συνύπαρξη ψυχικής νόσου και συνοδών προβλημάτων υγείας. Για αυτό και το νέο πλαίσιο δεν περιορίζεται στη θεραπεία της εξάρτησης, αλλά καλύπτει και τις συνοδές κοινωνικές ανάγκες του ατόμου, ώστε η παρέμβαση να είναι ολιστική και πραγματικά αποτελεσματική.
Ποια είναι η επόμενη μέρα στον Οργανισμό;
Η επόμενη μέρα περιλαμβάνει ένα τεράστιο άνοιγμα υπηρεσιών και παρεμβάσεων τόσο σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών, όσο και σε αντικείμενο. Η επόμενη μέρα τοποθετεί στη φαρέτρα του ΕΟΠΑΕ τη δημιουργία νέων μονάδων και υπηρεσιών, όπου υπήρχαν κενά, όπως κέντρα σωματικής αποτοξίνωσης σε περισσότερα σημεία στη χώρα, σταθερούς και κινητούς Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσης, Κινητές Μονάδες Φροντίδας, , Κέντρα Ημέρας, Κινητές Μονάδες Μεθαδόνης και προγράμματα ειδικά για παιδιά, νέους και εφήβους. Για πρώτη φορά, ο δημόσιος φορέας απεξάρτησης, ο ΕΟΠΑΕ αναλαμβάνει και την αντιμετώπιση όλων των νόμιμων μορφών εξάρτησης, όπως το αλκοόλ, το διαδίκτυο και τα τυχερά παιχνίδια, μέσα από Πολυδύναμα Κέντρα και τις Συνδυαστικές Μονάδες που θα αναπτυχθούν σε κάθε περιοχή της χώρας.
Με τον ΕΟΠΑΕ, πλέον κάθε πολίτης θα έχει πρόσβαση σε ένα πλήρως ανεπτυγμένο δίκτυο ποιοτικών υπηρεσιών υποστήριξης, θεραπείας και απεξάρτησης, χωρίς να χρειάζεται να μετακινείται από πόλη σε πόλη για να λάβει βοήθεια και υποστήριξη. Απώτερος στόχος είναι η άμεση και καθολική πρόσβαση, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και με εχέγγυο ότι κανένας άνθρωπος που δίνει τη μάχη του με την εξάρτηση δεν μένει απέξω. Ακόμη και σε περίπτωση υποτροπής, το σύστημα τον στηρίζει σταθερά μέχρι την ολοκλήρωση της θεραπείας την κοινωνική επανένταξη και την οριστική απεξάρτησή του. Είμαστε πάντα δίπλα σε κάθε συνάνθρωπό μας που αντιμετωπίζει πρόβλημα εξάρτησης και αναζητά βοήθεια.
