Του Βασίλη Γαλούπη
Ένα παγκόσμιο κύμα σαστιμάρας κυριάρχησε χθες για ώρες. Για πρώτη φορά σε τέτοια ευρεία κλίμακα συνέβη το σχεδόν αδιανόητο – να κοκαλώσει το ίντερνετ. Ένα μαζικό «κραχ» σε εκατομμύρια ιστοσελίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμα και σε υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, προκάλεσε παγωμένα βλέμματα. Για κάμποσο, ο πλανήτης έμοιαζε να μη γυρίζει. Κανείς δεν ήξερε τι ακριβώς συμβαίνει.
Ξαφνικά, όλοι έμαθαν για την Cloudflare, έναν κολοσσό, που όμως απευθύνεται σε κλειστό κι εξειδικευμένο κοινό. Ο μέσος χρήστης δεν υπήρχε ανάγκη και κανένας πρακτικός λόγος για να τη γνωρίζει καν.
Η Cloudflare, όμως, με έσοδα για το 2024 στα 3,3 δισ. δολ. κι έχοντας μόλις 4.263 εργαζομένους, ήταν η αιτία που «έπεσε» τουλάχιστον το 1/5 των ιστοσελίδων σε όλη τη Γη. Δισεκατομμύρια δολάρια έμειναν στον «αέρα» και πολλά εξ αυτών χάθηκαν, μέχρι να αποκατασταθεί η δυσνόητη βλάβη το απόγευμα. Η τεχνολογική «φούσκα» εκδηλώθηκε για πρώτη φορά τόσο έντονα.
Αν η παγκόσμια οικονομία εξαρτάται σχεδόν ολοκληρωτικά από το διαδίκτυο, αλλά αυτό είναι τόσο ευάλωτο, σχεδόν ψεύτικο, που «κρεμάει» τις διασυνδέσεις για ώρες, τότε οι αποτιμήσεις των τεχνολογικών εταιριών, που αποτιμώνται πια ακόμα και με τρισεκατομμύρια, όπως η Nvidia με 3,3 τρισ., πόσο πραγματικές είναι;
Χθες, όλοι αναζήτησαν την Cloudflare για να πληροφορηθούν, εκτός των άλλων, ότι ο βασικός εκ των τριών συνιδρυτών της είναι ένας μεγιστάνας, ο δισεκατομμυριούχος Μάθιου Πρινς, με περιουσία άνω των 2,3 δισ. δολ. Το «δεμένο» μέλλον της Cloudflare έγινε μέσα σε μια στιγμή επισφαλές, σχεδόν… αέρας κοπανιστός.
Ιστοσελίδες, social media, όπως το Χ, πλατφόρμες υπηρεσιών και Τεχνητής Νοημοσύνης κατέρρεαν η μια μετά την άλλη. Και κανείς δεν καταλάβαινε ή δεν μπορούσε να εξηγήσει το γιατί. Ακόμα και η εταιρία περιορίστηκε σε γενικολογίες και ασυναρτησίες.
Οι υποψίες έπεσαν αρχικά στους «ενόχους» για πάσα… νόσο Ρώσους, αλλά η Cloudflare ανακοίνωσε πως αιτία του μπλακάουτ «δεν ήταν τελικά κάποια κυβερνοεπίθεση». «H βλάβη προήλθε από εσφαλμένη ρύθμιση» ανέφερε ουδέτερα ο τεχνολογικός διευθυντής της εταιρίας, επιδεινώνοντας το χάος.
Η Cloudflare και η Amazon Web Services αποτελούν τους δυο αθέατους «διαχειριστές» για την ομαλή και ταχεία πρόσβαση σε εκατομμύρια ιστοσελίδες και εφαρμογές διεθνώς. Η Cloudflare διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα παροχής περιεχομένου παγκοσμίως, ελέγχοντας πρακτικά την παγκόσμια «κίνηση» στο ίντερνετ. Μέχρι χθες διένεμε με σταθερότητα τα δεδομένα μέσω των δικών της ενισχυμένων κέντρων σε όλο τον κόσμο.
Όμως, ο πιο βασικός κρίκος για το διαδίκτυο «έσπασε», η υποδομή έγινε δυσλειτουργική και εκατομμύρια sites κατέρρευσαν. Το ίδιο συνέβη πριν από έναν μήνα με τον άλλον κεντρικό πάροχο, την Amazon Web Services, με συνέπεια να παραλύσουν χιλιάδες υπηρεσίες διεθνώς.
Το ερώτημα είναι αν όλα κρέμονται σε μια κλωστή. Κι αν τελικά η παγκόσμια οικονομία εξαρτάται από εταιρίες-φούσκες που, ανεξήγητα, κατεβάζουν τους διακόπτες, μολονότι αποτιμώνται σε δισ. δολ. Τι αξιοπιστία μπορεί να έχει από χθες η Cloudflare, όταν χιλιάδες συναλλαγές εκατομμυρίων δολαρίων κόπηκαν βίαια εξαιτίας ενός λάθους, που κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει;
Για πολλούς ανθρώπους, το να μείνουν χωρίς ίντερνετ ακόμα και για λίγες ώρες είναι αδιανόητο. Αλλά αν πράγματι σταματούσε να λειτουργεί το διαδίκτυο, οι συνέπειες ίσως να μην είναι μόνο αυτές που περιμένουμε.
Ο καθηγητής του Στάνφορντ, Τζεφ Χάνκοκ, έβαζε για χρόνια στους φοιτητές του στο πανεπιστήμιο μια εργασία, να μείνουν για 48 ώρες χωρίς ίντερνετ, και μετά συζητούσαν πώς τους επηρέασε. Μέχρι το 2008 όλα πήγαιναν καλά. Όμως, όταν επέστρεψε στη δουλειά το 2009, ύστερα από έναν χρόνο εκπαιδευτικής άδειας, τα πράγματα είχαν αλλάξει.
«Όταν προσπάθησα να παρουσιάσω την άσκηση, η τάξη επαναστάτησε» λέει ο Χάνκοκ, ο οποίος μελετά τις ψυχολογικές και κοινωνικές διεργασίες που εμπλέκονται στην ηλεκτρονική επικοινωνία. «Οι φοιτητές είπαν με έμφαση ότι η άσκηση ήταν αδύνατη και άδικη». Υποστήριξαν ότι το να μείνουν offline ακόμη και για ένα Σαββατοκύριακο θα τους εμπόδιζε να ολοκληρώσουν εργασίες για άλλα μαθήματα, θα κατέστρεφε την κοινωνική τους ζωή και θα έκανε φίλους και οικογένεια να ανησυχήσουν ότι τους συνέβη κάτι κακό.
Ο Χάνκοκ αναγκάστηκε να υποχωρήσει και ακύρωσε τη δραστηριότητα. Δεν την προσπάθησε ποτέ ξανά. «Κι αυτό ήταν το 2009. Τώρα, με τα κινητά παντού, δεν ξέρω καν τι θα έκαναν οι φοιτητές αν τους το ζητούσα» λέει: «Μάλλον θα με κατήγγελλαν στον πρύτανη».
Με τις σημερινές υπερσυνδεδεμένες ζωές μας σε κάθε πτυχή της κοινωνίας και της οικονομίας, το ερώτημα είναι πιο ενισχυμένο από ποτέ: τι θα συνέβαινε αν το ίντερνετ σταματούσε για μία μέρα; Όπως φάνηκε και χθες από το μπλακάουτ κάποιων ωρών στο 20% της παγκόσμιας διαδικτυακής κίνησης, οι συνέπειες ίσως να είναι ανυπολόγιστες.
Το 1995, λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν online. Είκοσι χρόνια μετά, περισσότεροι από 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι είχαν πρόσβαση. Σήμερα έχουν αυξηθεί δραματικά. Οι οικονομικές συναλλαγές, τα ταξίδια, οι επικοινωνίες, σχεδόν όλα πια στηρίζονται στο διαδίκτυο. Η πρόσβαση στο ίντερνετ θεωρείται δεδομένη, εκτός από τις χώρες με αυταρχικές ηγεσίες. Ή έτσι νομίζαμε.
Αποδεικνύεται πως το ίντερνετ δεν είναι άτρωτο. Μπορεί να διακοπεί, ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο, για κάποιο χρονικό διάστημα. Από κυβερνοεπιθέσεις, φθορά ή απλό λάθος. Και τότε ξυπνά ένας εφιάλτης παράλυσης. «Υπάρχει ένας στρατός ανθρώπων έτοιμος να διορθώσει τα πράγματα» υπόσχονται οι απανταχού πάροχοι. Αλλά, όπως μάθαμε και χθες, αυτό είναι ψέμα.
