Ένα πολυεπίπεδο «παιχνίδι» βρίσκεται σε εξέλιξη τα τελευταία 24ώρα σε σχέση με την επόμενη ημέρα στη Λωρίδα της Γάζας, όπου παρά τα σχεδόν καθημερινά περιστατικά βίας και τους βομβαρδισμούς, η εκεχειρία του πρώτου μέρους του σχεδίου Τραμπ για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Γάζα συνεχίζει να εφαρμόζεται (τουλάχιστον στα χαρτιά), δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο και χώρο για την επόμενη φάση.

Ούτε πόλεμος, ούτε ειρήνη γύρω από την Κίτρινη Γραμμή

Καθώς η Χαμάς, αλλά και η οργάνωση Ισλαμικός Τζιχάντ, συνεχίζουν να παραδίδουν όποιες από τις σορούς των ομήρων καταφέρνουν να εντοπίσουν μέσα στα κατεστραμμένα κτήρια, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ ενισχύουν την παρουσία τους στην περιοχή. Οι μεν ισραηλινές δυνάμεις οχυρώνονται -με τεράστια τσιμεντένια κίτρινα μπλοκ και κατασκευάζοντας πιο μόνιμες υποδομές από την πλευρά που ελέγχουν- στην περίφημη «Κίτρινη Γραμμή» πίσω από την οποία έχουν υποχωρήσει και η οποία σύμφωνα με όλο και περισσότερες αναφορές είναι εξαιρετικά πιθανό να αποτελέσει μια μόνιμη γραμμή ελέγχου- διχοτόμησης της Γάζας. Οι δε Αμερικανοί προωθούν σε διπλωματικό επίπεδο ένα ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ βασισμένο στην «επίσημη» εκδοχή του Ολοκληρωμένου Σχεδίου για τον Τερματισμό της Σύγκρουσης στην Γάζα, ενώ παράλληλα προχωρούν σε διαρροές και κινήσεις που εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά για το τελικό αποτέλεσμα.

Ασάφεια από το άλφα μέχρι το ωμέγα

Η γενικότερη ασάφεια που παρατηρείται στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων, κατά το πρώτο σκέλος του πλάνου Τραμπ, η οποία και διατηρεί την περιοχή -όχι μόνο την Γάζα, αλλά και τον Λίβανο και την Συρία- σε μια κατάσταση που ολοένα και πιο συχνά παρουσιάζεται στις αναφορές ως «ούτε πόλεμος, ούτε ειρήνη», φαίνεται ότι διαποτίζει και τις εξελίξεις στην Λωρίδα όσον αφορά και το δεύτερο σκέλος του σχεδίου, δηλαδή τις προβλέψεις για το ποια θα είναι η επόμενη ημέρα, ποιοι θα είναι οι πρωταγωνιστές και ποιοι οι ρόλοι τους.

Η προσπάθεια για ψήφισμα στο ΣΑ του ΟΗΕ

Έτσι η μόνιμη αντιπροσωπεία των ΗΠΑ στον ΟΗΕ εξέδωσε σχετική ανακοίνωση για να στηρίξει το ψήφισμα που έχουν καταθέσει οι ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σύμφωνα με την οποία: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Κατάρ, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, η Ινδονησία, το Πακιστάν, η Ιορδανία και η Τουρκία εκφράζουν την κοινή τους υποστήριξη προς το υπό εξέταση Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίο συντάχθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατόπιν διαβουλεύσεων και σε συνεργασία με τα μέλη του Συμβουλίου και εταίρους της περιοχής. Το ιστορικό Ολοκληρωμένο Σχέδιο για τον Τερματισμό της Σύγκρουσης στη Γάζα, που ανακοινώθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου, υποστηρίζεται από το ψήφισμα και χαιρετίζεται και επικυρώνεται στο Σαρμ Ελ Σέιχ».

Όπως αναφέρει το σχετικό κείμενο, «τονίζουμε ότι πρόκειται για μια ειλικρινή προσπάθεια, και ότι το Σχέδιο παρέχει έναν ρεαλιστικό δρόμο προς την ειρήνη και τη σταθερότητα — όχι μόνο μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή. Αναμένουμε με προσδοκία την ταχεία έγκριση του ψηφίσματος». Αίσθηση προκαλεί η αναφορά στην ανακοίνωση στο γεγονός πως στόχος είναι «να ξεκινήσει αυτή τη διαδικασία, η οποία προσφέρει έναν δρόμο προς την αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων και την κρατική υπόσταση της Παλαιστίνης».

Τι προβλέπει το σχέδιο και η αντιπρόταση

Το σχέδιο που προωθούν οι ΗΠΑ και στηρίζουν οι προαναφερθείσες χώρες, προβλέπει διετή μεταβατική διοίκηση στην Γάζα, η οποία συνδέεται με την μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, την ανάπτυξη μιας διεθνούς δύναμης ασφαλείας (ISF) και σταθεροποίησης και την αποστρατιωτικοποίηση της Λωρίδας. Η Ουάσινγκτον υποστηρίζει ότι το σχέδιο της έχει σαν στόχο την σταθεροποίηση της περιοχής, αλλά και να δημιουργήσει τις συνθήκες για ένα Παλαιστινιακό κράτος. Στον ΟΗΕ, σύμφωνα με αναφορές, Ρωσία, Κίνα και Αλγερία, έχουν πολλά ερωτηματικά σχετικά τόσο με τα χρονοδιαγράμματα, τους μηχανισμούς εφαρμογής του ψηφίσματος και για τον ρόλο της προτεινόμενης διεθνούς δύναμης (ISF). Σε αυτό το πλαίσιο η Ρωσία κυκλοφόρησε ένα δικό σχέδιο ψηφίσματος το οποίο καλεί τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ να παρουσιάσει διάφορες προτάσεις σχετικά με την διεθνή δύναμη σταθεροποίησης στην Γάζα, ενώ από αυτό λείπει και η αναφορά στο Συμβούλιο της Ειρήνη, το οποίο είναι η διετής μεταβατική διοίκηση της Γάζας σύμφωνα με το Αμερικανικό πλάνο.

De facto, λόγω ασάφειας, διχοτόμηση

Την ίδια ώρα κι ενώ αυτά συζητούνται σε επίπεδο ΟΗΕ, δύο δημοσιεύματα μέσα στην εβδομάδα που πέρασε, ένα από το Reuters και ένα από τον Guardian, υποστήριζαν ότι επί του πρακτέου οι ΗΠΑ και το Ισραήλ προωθούν την διχοτόμηση της Γάζας, με βάση την «Κίτρινη Γραμμή».

Η γενική κατεύθυνση σύμφωνα με το Reuters

Το δημοσίευμα του Reuters ξεκαθάριζε ότι τόσο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, όσο και από άλλες χώρες επιβεβαίωσαν ότι το πιθανότερο αποτέλεσμα της προσπάθειας του Ντόναλντ Τραμπ, με βάση τα όσα συμβαίνουν στις διαπραγματεύσεις για την επόμενη ημέρα στην Γάζα είναι μια de facto διχοτόμηση της Λωρίδας, με το ένα κομμάτι της να ελέγχεται από το Ισραήλ (και άλλους) και το άλλο κομμάτι της από την Χαμάς.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, οι προσπάθειες για την υλοποίηση του σχεδίου Τραμπ εμφανίζονται να έχουν βαλτώσει και η ανοικοδόμηση που αναμένεται να ξεκινήσει, το πιθανότερο είναι πως θα αφορά στο κομμάτι της Λωρίδας που ελέγχει το Ισραήλ. Αυτό, σύμφωνα με όσα ανέφεραν οι πηγές, θα μπορούσε να οδηγήσει σε χρόνια διχοτόμησης, αφού γίνεται ολοένα και πιο απίθανο οι ισραηλινές δυνάμεις να αποχωρήσουν από το 53% της έκτασης του θύλακα που βρίσκεται υπό τον έλεγχο τους και στον οποίο περιλαμβάνονται το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργήσιμης γης της Γάζας, η Ράφα και κομμάτια της Πόλης Γάζας.

Την ίδια ώρα σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός της Γάζας, περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι, είναι στοιβαγμένοι σε καταυλισμούς με σκηνές και στα ερείπια κατεστραμμένων πόλεων στο υπόλοιπο τμήμα της Γάζας, το οποίο βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Χαμάς. Πρόσφατα δε η κατάσταση στην περιοχή της Χαμάς επιδεινώθηκε καθώς μεγάλα κομμάτια της πλημμύρισαν από τις έντονες βροχοπτώσεις που έπληξαν την Γάζα.

Τα ίδια, αλλιώς, αναφέρει κι ο Guardian

Στο ίδιο συμπέρασμα φαίνεται ότι κατέληξε και η σχετική δημοσιογραφική έρευνα του Guardian, καθώς σύμφωνα με ρεπορτάζ του βρετανικού μέσου, προκύπτει ότι οι ΗΠΑ σχεδιάζουν μια μακροπρόθεσμη διαίρεση της Γάζας σε μια «πράσινη ζώνη» υπό ισραηλινό και διεθνή στρατιωτικό έλεγχο, όπου θα ξεκινήσει η ανοικοδόμηση, και μια «κόκκινη ζώνη», η οποία θα παραμείνει σε ερείπια. Σύμφωνα με τον Guardian που επικαλείται μάλιστα έγγραφα στρατιωτικού σχεδιασμού, στα ανατολικά της Γάζας θα αναπτυχθούν αρχικά ξένες δυνάμεις μαζί με Ισραηλινούς στρατιώτες, αφήνοντας Λωρίδα χωρισμένη από την υφιστάμενη «κίτρινη γραμμή».

H ISF που κανείς δεν ξέρει ακόμα πως θα είναι

Η σύσταση της διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης (ISF) αποτελεί θεμέλιο της «ειρηνευτικής πρότασης» των 20 σημείων του Τραμπ. Οι ΗΠΑ ελπίζουν ότι ένα σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που θα δίνει επίσημη εντολή στη δύναμη αυτή, θα εγκριθεί και αναμένουν στη συνέχεια συγκεκριμένες δεσμεύσεις συμμετοχής στρατευμάτων.

«Το πρώτο βήμα είναι να εξασφαλίσουμε το ψήφισμα», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος στον Guardian. «Οι χώρες δεν θα δώσουν στέρεες δεσμεύσεις πριν δουν το τελικό κείμενο που θα εγκριθεί».

Την ίδια στιγμή ο Guardian στο σχετικό του ρεπορτάζ δίνει μια εικόνα της πραγματικά εντελώς ρευστής κατάστασης που επικρατεί στις επαφές των ΗΠΑ με άλλες κυβερνήσεις, αλλά και στα σχέδια τους σχετικά τόσο με την ISF, όσο και με την ανοικοδόμηση. Πιο συγκεκριμένα όπως τονίζει στην συνέχεια του ρεπορτάζ του, ο Τραμπ έχει αποκλείσει την αποστολή Αμερικανών στρατιωτών στο έδαφος για τη διευκόλυνση της ισραηλινής αποχώρησης, καθώς και την παροχή χρηματοδότησης για την ανοικοδόμηση. «Οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει ότι θέλουν να ορίσουν το όραμα αλλά να μην πληρώσουν γι’ αυτό», ανέφερε μια διπλωματική πηγή. Νωρίτερα τον μήνα, το περιφερειακό στρατιωτικό διοικητήριο των ΗΠΑ, Centcom, κατέστρωσε σχέδια για τη δημιουργία μιας ISF με πυρήνα ευρωπαϊκές δυνάμεις – συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων Βρετανών, Γάλλων και Γερμανών στρατιωτών – σύμφωνα με έγγραφα που είδε ο Guardian.

Τα σχέδια προέβλεπαν έως 1.500 Βρετανούς πεζικάριους με ειδικότητες όπως εξουδετέρωση εκρηκτικών και στρατιωτική ιατρική υποστήριξη, καθώς και έως 1.000 Γάλλους στρατιώτες για εκκαθάριση δρόμων και ασφάλεια.

Οι ΗΠΑ επίσης επιθυμούσαν τη συμμετοχή στρατευμάτων από τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις σκανδιναβικές χώρες σε τομείς όπως τα κινητά νοσοκομεία, η επιμελητεία και η συλλογή πληροφοριών.

Παραληρηματικά των σχέδια των ΗΠΑ

Πηγή χαρακτήρισε αυτά τα σχέδια «παραληρηματικά». Μετά από τις μακροχρόνιες αποστολές στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, ελάχιστοι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ήταν διατεθειμένοι να ρισκάρουν τις ζωές των στρατιωτών τους στη Γάζα, παρότι έχουν δεσμευθεί για άλλες μορφές στήριξης. Μόνο η Ιταλία έχει προσφέρει πιθανή στρατιωτική συνεισφορά. Τα έγγραφα χαρακτηρίστηκαν «μη απόρρητα», υποδηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούσαν τα στρατιωτικά σχέδια ιδιαίτερα ευαίσθητα, και φαίνεται πως συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα μέσα σε λίγες ημέρες.

Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι τα στοιχεία των εγγράφων περιείχαν «πολλές ανακρίβειες» και ότι η Ουάσινγκτον δεν αναμένει οι ευρωπαϊκές δυνάμεις να αποτελέσουν τον πυρήνα της ISF, επισημαίνοντας ότι ο σχεδιασμός για τη Γάζα εξελίσσεται γρήγορα.

«Είναι μια πολύ δυναμική, πολύ ρευστή κατάσταση», παραδέχθηκε ο αξιωματούχος. «Μόνο λίγοι άνθρωποι έχουν πραγματικά το τιμόνι στα χέρια τους».

Η Ιορδανία αναφερόταν ως πιθανός συνεισφέρων με εκατοντάδες ελαφρά οπλισμένους πεζικάριους και έως 3.000 αστυνομικούς, παρότι ο βασιλιάς Αμπντάλα έχει ρητά αποκλείσει την αποστολή στρατευμάτων, επειδή η χώρα του είναι «πολύ κοντά πολιτικά» στη Γάζα. Πάνω από τους μισούς Ιορδανούς είναι παλαιστινιακής καταγωγής, και η συμφωνία για αστυνόμευση των ερειπίων της Γάζας σε συντονισμό με το Ισραήλ θα αποτελούσε εκρηκτικά αντιδημοφιλή κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια της Ιορδανίας.

Το ΝΑΤΟ και οι εταίροι στην πρώτη γραμμή

Ως την Πέμπτη, ο αμερικανικός στρατός ανέμενε βασικές συνεισφορές από ένα ευρύ φάσμα χωρών που περιγράφονταν ως «ΝΑΤΟ και εταίροι», περιλαμβάνοντας κράτη από την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή.

Ένα αμερικανικό «σχέδιο επιχειρησιακής αντίληψης» για την ISF ορίζει ότι τα στρατεύματα θα υπηρετούν «μόνο στην πράσινη ζώνη». Οι ΗΠΑ προβλέπουν μια αρχική, περιορισμένη ανάπτυξη με μερικές εκατοντάδες στρατιώτες σε μικρή περιοχή, που θα αυξηθεί σταδιακά σε πλήρη δύναμη 20.000 σε όλη την περιοχή.

Δεν θα επιχειρούν στα δυτικά της «κίτρινης γραμμής», όπου η Χαμάς ανακτά τον έλεγχο. «Δεν θα εγκαταλείψετε την πράσινη ζώνη», ανέφερε ο αξιωματούχος.

Ανησυχία για τα καθήκοντα

Άλλο έγγραφο περιγράφει σχέδια σύμφωνα με τα οποία ξένοι στρατιώτες θα επανδρώνουν τα σημεία διέλευσης κατά μήκος της γραμμής ελέγχου, μετά από την «ενσωμάτωσή» τους με τις ισραηλινές δυνάμεις που σταθμεύουν εκεί. Αυτό είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκαλέσει ερωτηματικά στα κράτη που εξετάζουν το ενδεχόμενο συμμετοχής τους.

Εκ των πραγμάτων η βασική ανησυχία είναι ότι θα μπορούσαν να βρεθούν σε διασταυρούμενα πυρά μεταξύ Χαμάς και Ισραηλινών στρατιωτών, ενώ τα σύνορα αποτελούν συνήθως σημεία έντασης. Φοβούνται επίσης μήπως κατηγορηθούν ότι η ISF στηρίζει μια συνεχιζόμενη ισραηλινή κατοχή της Γάζας. Το σχέδιο αναφέρει ότι οι ισραηλινές δυνάμεις θα «εξετάσουν τις συνθήκες για αποχώρηση» σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν εγκαθιδρυθεί διεθνής ασφάλεια, χωρίς να θέτει χρονοδιάγραμμα.

Τι θα γίνει με την ανοικοδόμηση

Οι στρατιωτικοί σχεδιαστές των ΗΠΑ θεωρούν επίσης ότι η ανοικοδόμηση εντός της «πράσινης ζώνης» αποτελεί μέρος μιας ασαφούς πορείας προς την επανένωση της Γάζας, με την προσέλκυση Παλαιστινίων αμάχων πέρα από τη γραμμή ελέγχου του Ισραήλ. «Καθώς προχωράμε και δημιουργούνται συνθήκες για σημαντική πρόοδο στην ανοικοδόμηση, θα δείτε Παλαιστινίους να μετακινούνται εκεί και να ευημερούν», είπε ο Αμερικανός αξιωματούχος. «Ο κόσμος θα λέει «το θέλουμε κι εμείς», και έτσι θα εξελίσσεται η κατάσταση. Κανείς δεν μιλάει για στρατιωτική επιχείρηση για να το επιβάλει».

Ωστόσο, ακόμη και η χάραξη μιας «πράσινης ζώνης» στη Γάζα κινδυνεύει να προκαλέσει συγκρίσεις με το Ιράκ και το Αφγανιστάν, όπου ο όρος έγινε συνώνυμος με τις αποτυχίες των αμερικανικών στρατιωτικών αποστολών.