Το Antico Caffè Greco ιδρύθηκε το 1760 από τον Έλληνα Νικόλα ντέλα Μανταλένα, έναν Κερκυραίο που εγκαταστάθηκε στη Ρώμη τον 18ο αιώνα. Ο Μανταλένα, αν και το όνομά του σπάνια αναφέρεται, θεωρείται σήμερα ένας από τους πρώτους Έλληνες που συνέβαλαν στην πολιτιστική κληρονομιά της Ιταλίας.
Οραματίστηκε έναν χώρο όπου οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι και οι ταξιδιώτες θα μπορούσαν να συναντιούνται, να συζητούν και να εμπνέονται – ένα «καταφύγιο ιδεών» στην καρδιά της Αιώνιας Πόλης.
Από την πρώτη του ημέρα λειτουργίας, το καφέ της οδού Via Condotti έγινε ένα πραγματικό «σαλόνι της Ευρώπης» – ένα σημείο όπου η τέχνη, η φιλοσοφία και η πολιτική συνυπήρχαν σε μια ατμόσφαιρα δημιουργικότητας.
Η τοποθεσία του, ανάμεσα σε πολυτελή καταστήματα και μόλις λίγα μέτρα από την Πιάτσα ντι Σπάνια, το καθιέρωσε ως αγαπημένο στέκι των πιο φωτεινών μυαλών της εποχής. Από τους Γκαίτε, Μπάιρον και Σοπενχάουερ, μέχρι τον Νίτσε, τον Γκόγκολ και τον Άντερσεν, το Caffè Greco έγινε ο τόπος όπου γράφτηκαν σελίδες λογοτεχνίας και γεννήθηκαν ιδέες που άλλαξαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό μπροστά σε ένα φλιτζάνι εσπρέσο.
Στα μαρμάρινα τραπέζια του έγραφε ο Ρώσος Νικολάι Γκόγκολ αποσπάσματα από τις Νεκρές Ψυχές, συζητούσε ο Άρτουρ Σοπενχάουερ, φιλοσοφούσε ο Φρίντριχ Νίτσε, ενώ στους τοίχους του σήμερα φιλοξενούνται πάνω από 300 έργα τέχνης, καθιστώντας τον χώρο όχι απλώς ένα καφέ, αλλά ένα ζωντανό μουσείο.
Από το 1953, το ιταλικό κράτος έχει ανακηρύξει το Caffè Greco «χώρο ιστορικού και εθνικού ενδιαφέροντος», γεγονός που απαγορεύει οποιαδήποτε αλλοίωση του χαρακτήρα του.
Από τον Ντίκενς έως την πριγκίπισσα Νταϊάνα
Από τις πόρτες του πέρασαν αμέτρητες προσωπικότητες: ο Τσαρλς Ντίκενς, ο Χένρι Τζέιμς, ο Όρσον Γουέλς, ο Τζον Κητς – που ζούσε λίγα βήματα μακριά – αλλά και η Όντρεϊ Χέπμπορν, η Σοφία Λόρεν, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ και η πριγκίπισσα Νταϊάνα.
Ο ζωγράφος Tellario Baccellieri, που υπήρξε ο «καλλιτέχνης» του Caffè Greco για περισσότερα από 40 χρόνια, απαθανάτιζε καθημερινά την ατμόσφαιρα του μαγαζιού και τα πορτρέτα των διάσημων θαμώνων του. «Έχω δει τα πάντα και τους πάντες», έλεγε. «Αυτό το μέρος δεν είναι απλώς ένα καφέ – είναι μουσείο» είχε πει στον Guardian.
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2017, όταν το νοσοκομείο επιδίωξε να αυξήσει το μηνιαίο ενοίκιο από 17.000 ευρώ σε 150.000 ευρώ, οδηγώντας σε πολυετή νομική διαμάχη. Οι διαχειριστές του καφέ, Φλάβια Ιότσι και Κάρλο Πελεγκρίνι, αντιστάθηκαν επί χρόνια, χαρακτηρίζοντας την αύξηση «εκβιαστική» και «ακατανόητη».
Παρότι η απόφαση προβλέπει ότι ο χώρος πρέπει να επιστραφεί στους ιδιοκτήτες, ο επίτροπος του νοσοκομείου, Αντόνιο Μαρία Λεοτσάππα, δήλωσε ότι προτεραιότητα είναι η επανέναρξη λειτουργίας του καφέ το συντομότερο δυνατόν, με σεβασμό στην ιστορική του φυσιογνωμία.
Η μάχη για τη διάσωση
Πολιτιστικοί φορείς, ιστορικοί και πολίτες ζητούν την άμεση παρέμβαση του ιταλικού υπουργείου Πολιτισμού, ώστε ο χώρος να παραμείνει προσβάσιμος και να μην μετατραπεί σε εμπορικό κατάστημα.
Την ίδια στιγμή, φήμες θέλουν την ιταλική φίρμα Moncler να ενδιαφέρεται για τη μίσθωση του χώρου, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιδράσεις.
Οργανισμοί όπως η Italia Nostra ξεκίνησαν εκστρατεία για τη διάσωσή του, τονίζοντας ότι η απώλεια του Caffè Greco θα ήταν «πληγή για τη μνήμη της Ρώμης και της Ευρώπης».
