Αστρονόμοι αμφισβητούν τη θεωρία που βραβεύτηκε με Νόμπελ σύμφωνα με την οποία ο θάνατος του σύμπαντος θα είναι η Μεγάλη Ψύχρα ή η Μεγάλη Ρήξη. Υποστηρίζουν ότι το σύμπαν θα μπορούσε να τελειώσει ακολουθώντας το σενάριο της Μεγάλης Σύνθλιψης.
Το 1998, η ομάδα του Adam Riess, μαζί με μια άλλη ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής τον Saul Perlmutter, χρησιμοποίησαν το φως δεκάδων μακρινών, ετοιμοθάνατων άστρων που ονομάζονται σουπερνόβα για να «διαφωτίσουν» την δομή του σύμπαντος. Ανακάλυψαν ότι ο ρυθμός με τον οποίο διαστέλλεται το σύμπαν αυξάνεται καθώς αυτό γερνάει. Αυτός ήταν ο λόγος που βραβεύθηκαν με το Νόμπελ φυσικής το 2011.
Οι αστρονόμοι Young-Wook Lee et al που υπογράφουν την δημοσίευση με τίτλο «Strong progenitor age bias in supernova cosmology – II. Alignment with DESI BAO and signs of a non-accelerating universe» αμφισβητούν την θεωρία που βραβεύθηκε με Νόμπελ και είναι αποδεκτή σήμερα, υποστηρίζοντας ότι αντίθετα, το σύμπαν μας μπορεί να επιβραδύνεται. Κι αν αυτό επιβεβαιωθεί, θα έχει βαθιές επιπτώσεις για την τύχη του σύμπαντος, που αντί να διαστέλλεται για πάντα, θα μπορούσε τελικά να ακολουθήσει το αντίστροφο σενάριο της Μεγάλης Έκρηξης, γνωστό ως Μεγάλη Σύνθλιψη. Σύμφωνα με τη νέα δημοσίευση, οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι η σκοτεινή ενέργεια – η μυστηριώδης αιτία στην οποία αποδίδεται η επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος – εξασθενεί με την πάροδο του χρόνου. Ήδη οι φυσικοί του Φασματοσκοπίου Σκοτεινής Ενέργειας (DESI=Dark Energy Spectroscopic Instrument) τον Μάρτιο του 2025 είχαν καταλήξει σε παρόμοιο συμπέρασμα.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση των Young-Wook Lee et al το σύμπαν έχει ήδη εισέλθει σε μια φάση επιβράδυνσης της διαστολής στην παρούσα εποχή και η σκοτεινή ενέργεια εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου πολύ πιο γρήγορα από ό,τι πιστεύαμε παλαιότερα. Αν αυτά τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν, θα σηματοδοτήσουν μια σημαντική αλλαγή παραδείγματος(*) στην κοσμολογία από την ανακάλυψη της σκοτεινής ενέργειας πριν από 27 χρόνια.
Σύμφωνα με τον Young-Wook Lee «Έχουν περάσει 27 χρόνια από την ανακάλυψη της σκοτεινής ενέργειας και του επιταχυνόμενου σύμπαντος. Υπήρχε, ωστόσο, μια βασική υπόθεση που αποδείχθηκε λανθασμένη. Είναι σαν να βάζεις ένα πουκάμισο και το πρώτο κουμπί να έχει κουμπωθεί λάθος».
Μέχρι τη δεκαετία του 1990, θεωρούνταν ότι η βαρύτητα θα λειτουργούσε ως κοσμικό φρένο, επιβραδύνοντας την διαστολή του σύμπαντος. Αυτή η άποψη ανατράπηκε όταν οι αστρονόμοι έκαναν τις πρώτες εκτιμήσεις για την διαστολή του σύμπαντος χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις των σουπερνόβα τύπου Ιa. Αυτά τα σουπερνόβα εκρήγνυνται με παρόμοια μέγιστη εγγενή φωτεινότητα και γι αυτό χρησιμοποιούνται ως «τυπικά κεριά» για την μέτρηση αστρονομικών αποστάσεων. Αυτό επέτρεψε στους αστρονόμους να μετρήσουν πόσο γρήγορα απομακρύνονταν διαφορετικά μέρη του σύμπαντος μετρώντας την μετατόπιση προς το ερυθρό (το τέντωμα του φωτός εξαιτίας της διαστολής του σύμπαντος) των σουπερνόβα σε όλο το σύμπαν. Οι παρατηρήσεις αυτές αποκάλυψαν ότι τα μακρινά σουπερνόβα ήταν πιο αμυδρά από το αναμενόμενο για ένα σύμπαν του οποίου η διαστολή επιβραδύνεται. Έτσι οι αστρονόμοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διαστολή του σύμπαντος είχε επιταχυνθεί – και ότι εξακολουθούσε να επιταχύνεται.
Ωστόσο, τα τελευταία ευρήματα οδηγούν σε μια εναλλακτική ερμηνεία. Εκτιμώντας τις ηλικίες 300 γαλαξιών που φιλοξενούν τα σουπερνόβα και χρησιμοποιώντας μια διαφορετική μέθοδο, οι Young-Wook Lee et al κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν απλώς διακυμάνσεις στις ιδιότητες των άστρων στο αρχέγονο σύμπαν που σημαίνουν ότι παράγουν, κατά μέσο όρο πιο αμυδρές εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων (σουπερνόβα). Η διόρθωση αυτού του συστηματικού σφάλματος εξακολουθεί να οδηγεί στη θεωρία του διαστελλόμενου σύμπαντος, αλλά δείχνει ότι η διαστολή έχει επιβραδυνθεί και ότι η σκοτεινή ενέργεια μειώνεται! Αν η σκοτεινή ενέργεια συνεχίσει να μειώνεται μέχρι το σημείο να γίνει αρνητική, τότε το σύμπαν προβλέπεται θεωρητικά να καταλήξει σε μια Μεγάλη Σύνθλιψη.
