Δεν υπάρχει μαγικό τεστ που να λέει ότι απορροφάμε σωστά ή ότι υπάρχει πρόβλημα. Το σώμα όμως αφήνει σημάδια και όταν μαζευτούν αρκετά, η εικόνα γίνεται καθαρή.
Οι περισσότεροι πιστεύουμε πως το τι τρώμε είναι αυτό που καθορίζει την υγεία μας. Αν το πιάτο δείχνει «σωστό» και οι επιλογές μας είναι σχετικά ισορροπημένες, υποθέτουμε ότι το σώμα μας παίρνει αυτό που χρειάζεται. Όμως αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια.
Στην πραγματικότητα, η απορρόφηση θρεπτικών δεν είναι δεδομένη -είναι μια σύνθετη διαδικασία που μπορεί να διαταραχθεί χωρίς να το καταλάβουμε άμεσα. Και όταν συμβεί αυτό, η εικόνα της υγείας αλλάζει υπόγεια, πριν φανεί ξεκάθαρα. Η πέψη δεν είναι μια ενιαία λειτουργία. Το στομάχι πρέπει να διασπάσει την τροφή, το πάγκρεας να εκκρίνει ένζυμα, η χολή πρέπει να διαχειριστεί τα λίπη, το λεπτό έντερο να απορροφήσει και το παχύ έντερο να υποστηρίξει το μικροβίωμα. Αν κάποιος από αυτούς τους κρίκους εξασθενήσει, το αποτέλεσμα είναι ότι τα θρεπτικά υπάρχουν στο φαγητό, αλλά δεν φτάνουν τελικά στα κύτταρα.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι σπάνιο, απλώς συχνά μένει αόρατο. Δεν εμφανίζεται πάντα σε εξετάσεις αίματος, δεν συνοδεύεται από έντονο πόνο και δεν έχει πολλές φορές κάποιο δραματικό σημάδι που θα τραβούσε άμεσα την προσοχή. Τι, όμως, μπορεί να σας δώσει μια ιδέα ότι κάτι δεν πάει καλά;
Συνεχής κόπωση, ακόμη και όταν ο ύπνος είναι επαρκής. Αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός μπορεί να μην αξιοποιεί σωστά βιταμίνες του συμπλέγματος Β, σίδηρο ή μαγνήσιο. Η έρευνα στη μεταβολική φυσιολογία δείχνει ότι η έλλειψη αυτών επιβαρύνει την παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια, τα «εργοστάσια» των κυττάρων.
Περιοδικά ή σταθερά φουσκώματα και εναλλαγές διάρροιας. Όταν οι τροφές φαίνονται ελάχιστα διασπασμένες στα κόπρανα ή τα κόπρανα είναι ανοιχτόχρωμα και λιπαρά, υπάρχουν ενδείξεις ότι η πέψη των λιπών και η λειτουργία παγκρέατος και χολής δεν είναι αποδοτική. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται δυσαπορρόφηση λίπους και έχει μελετηθεί σε παθήσεις όπως η παγκρεατική ανεπάρκεια.
Αλλαγές σε μαλλιά και νύχια. Η απώλεια μαλλιών ή τα νύχια που σπάνε δεν είναι απλώς αισθητικό ζήτημα. Είναι δείκτης για χαμηλή απορρόφηση πρωτεΐνης, σιδήρου ή ψευδαργύρου. Στην κλινική πράξη, πολλές περιπτώσεις τριχόπτωσης δεν οφείλονται στο στρες, αλλά στην υποβόσκουσα διατροφική υποστήριξη.
Επίμονες μυϊκές κράμπες. Το μαγνήσιο παίζει ρόλο στη μυϊκή χαλάρωση, αλλά η απορρόφησή του επηρεάζεται εύκολα από εντερική φλεγμονή. Μελέτες δείχνουν ότι σε τέτοιες συνθήκες οι μεταφορείς μαγνησίου στο λεπτό έντερο μειώνονται.
Αλλαγές διάθεσης μετά το φαγητό. Το μικροβίωμα του εντέρου συμμετέχει στην παραγωγή νευροδιαβιβαστών. Όταν η ισορροπία του διαταράσσεται, η διάθεση μπορεί να παρουσιάσει έντονες διακυμάνσεις. Το επιστημονικό ενδιαφέρον στο λεγόμενο άξονα εντέρου-εγκεφάλου έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και υπάρχει πλέον εκτεταμένη βιβλιογραφία που στηρίζει αυτή τη συσχέτιση.
Στις εξετάσεις αίματος, η δυσαπορρόφηση συχνά κρύβεται -δεν εμφανίζεται πάντα ως «παθολογική τιμή». Μπορεί να φαίνεται ως συνεχώς οριακά χαμηλές τιμές πολλών μικροθρεπτικών, που συνδυαστικά δείχνουν ότι η πρόσληψη υπάρχει, αλλά η αξιοποίηση είναι περιορισμένη.
Πώς να διαπιστώσετε τι συμβαίνει
Η παρατήρηση των κοπράνων για λίγες εβδομάδες είναι μια απλή, πρακτική μέθοδος. Η καταγραφή της ενέργειας και της διάθεσης μετά τα γεύματα μπορεί να δείξει αν υπάρχει απότομη πτώση ή αν το σώμα διατηρεί σταθερότητα. Επίσης, συγκεκριμένες εξετάσεις δίνουν πιο στοχευμένη εικόνα: η δοκιμή μεθυλομαλονικού οξέος (MMA) για πραγματική κατάσταση βιταμίνης Β12, φερριτίνη για αποθήκες σιδήρου, μαγνήσιο RBC για επίπεδα στα κύτταρα και όχι στο αίμα, καλπροτεκτίνη για εντερική φλεγμονή, ελαστάση κοπράνων για παγκρεατική λειτουργία.
Στην ουσία, δεν αρκεί το τι τρώμε. Μετρά το τι απορροφούμε και τι αξιοποιούμε, με την ηλικία, το stress, την ποιότητα του μικροβιώματος και τη λειτουργία των πεπτικών οργάνων να επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Η δυσαπορρόφηση δεν είναι μία κατάσταση που εμφανίζεται απότομα και δραματικά, αλλά μια διαδικασία που χτίζεται αθόρυβα. Η λύση, ωστόσο, δεν βρίσκεται σε αυστηρές δίαιτες ή εξαντλητικές απαγορεύσεις. Βρίσκεται στην κατανόηση του σώματος και στην προσεκτική παρατήρηση των αντιδράσεών του.
