Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη ετήσια έκθεση για το άσυλο και τη μετανάστευση, αναγνωρίζοντας το προφανές: ότι οι χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία) είναι εξαιρετικά επιβαρυμένες από τις μεταναστευτικές ροές, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο.
Βάσει του προπέρσινου Συμφώνου για τη Μετανάστευση, τα κράτη – μέλη έχουν τρεις επιλογές:
- Μετεγκατάσταση
- Να πληρώσουν 20.000 ευρώ/άτομο
- Να χρηματοδοτήσουν την επιχειρησιακή υποστήριξη.
Ενώ λοιπόν η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι οι χώρες πρώτης υποδοχής πρέπει να αποσυμφορρηθούν, υπάρχουν τρεις «αντιρρησίες»: Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία.
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ και ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα εφαρμόσουν τους κανόνες της ΕΕ, καθώς δεν θέλουν να συμβάλουν είτε οικονομικά είτε με την υποδοχή μεταναστών από άλλες χώρες.
Συν τοις άλλοις, όπως παραδέχθηκε, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο Μάγκνους Μπρούνερ, αρμόδιος Επίτροπος για το Μεταναστευτικό, οι τρεις αυτές χώρες όχι μόνο δεν σκοπεύουν να πληρώσουν, αλλά δεν έχουν καν παρουσιάσει στην Επιτροπή πώς θα εφαρμόσουν το Σύμφωνο (παρόλο που το έχουν υπογράψει).
Η έκθεση παρέχει μια επισκόπηση της κατάστασης στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της.
Συνοδεύτηκε από εκτελεστική απόφαση που καθορίζει ποια κράτη μέλη υφίστανται μεταναστευτική πίεση, κινδυνεύουν από μεταναστευτική πίεση ή αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική κατάσταση, καθώς και από πρόταση εκτελεστικής πράξης του Συμβουλίου για τη σύσταση του Ταμείου Αλληλεγγύης για τη στήριξη των κρατών μελών που υφίστανται μεταναστευτική πίεση.
Μείωση παράνομων διελεύσεων
Το Κοινοβούλιο πρόκειται να συζητήσει τις δηλώσεις του Συμβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με το θέμα αυτό κατά τη σύνοδο του Νοεμβρίου στο Στρασβούργο την επόμενη εβδομάδα.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες που θεσπίστηκαν με το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, η Επιτροπή όφειλε να δημοσιεύσει την ετήσια έκθεση για το άσυλο και τη μετανάστευση έως τις 15 Οκτωβρίου.
Η πρώτη έκθεση, η οποία καθυστέρησε σχεδόν ένα μήνα, διαπιστώνει βελτίωση της μεταναστευτικής κατάστασης στην ΕΕ μεταξύ Ιουλίου 2024 και Ιουνίου 2025, λόγω της μείωσης των παράνομων διαβάσεων των συνόρων (κατά 35 %) και της βελτίωσης της συνεργασίας με τις χώρες – εταίρους.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις σε σχέση με τις παράτυπες αφίξεις και τις εγκεκριμένες μετακινήσεις εντός της ΕΕ, τη φιλοξενία προσφύγων από την Ουκρανία, τη χρήση της μετανάστευσης ως όπλου και τη συνεργασία σε θέματα επιστροφών και επανεισδοχής.
Κατηγοριοποίηση
Στην απόφαση εφαρμογής που συνοδεύει την έκθεση, η Επιτροπή καθορίζει ότι τέσσερα κράτη μέλη – η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία – υφίστανται μεταναστευτική πίεση και, ως εκ τούτου, είναι επιλέξιμα για πρόσβαση στον μηχανισμό αλληλεγγύης.
Το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Εσθονία, η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Κροατία, η Λετονία, η Λιθουανία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία και η Φινλανδία διαπιστώθηκε ότι διατρέχουν κίνδυνο μεταναστευτικής πίεσης.
Επιπλέον, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Κροατία, η Αυστρία και η Πολωνία θεωρήθηκε ότι αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική κατάσταση.
Πάντως τα κράτη-μέλη έχουν δικαίωμα να ζητήσουν εξαιρέσεις. Δεν πληρούν όμως όλα τις προϋποθέσεις (σαφώς όχι η Ουγγαρία και η Σλοβακία), με εξαίρεση αυτά που θεωρείται από την Έκθεση ότι ήδη αντιμετωπίζουν μεταναστευτική πίεση.
Πρόταση για ταμείο αλληλεγγύης
Η Επιτροπή προτείνει επίσης τη δημιουργία του πρώτου ταμείου αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση των αναγκών των κρατών μελών που υφίστανται μεταναστευτική πίεση. Σύμφωνα με τους κανόνες του Συμφώνου, η πρόταση αυτή δεν είναι δημόσια.
Τώρα εναπόκειται στο Συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής και να συμφωνήσει σχετικά με το μέγεθος του ταμείου αλληλεγγύης και τον τρόπο με τον οποίο κάθε κράτος μέλος θα συνεισφέρει ανάλογα με το δίκαιο μερίδιό του.
Μόλις το Συμβούλιο εγκρίνει την απόφαση σχετικά με το ταμείο αλληλεγγύης, οι συνεισφορές αλληλεγγύης των κρατών μελών θα είναι δημόσιες και νομικά δεσμευτικές.
Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να επιλέξουν τη μορφή των συνεισφορών αλληλεγγύης τους μεταξύ αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων (μετακίνηση ή αντιστάθμιση ευθυνών, κατά περίπτωση), χρηματοδοτικής στήριξης και εναλλακτικών μέτρων ή συνδυασμού αυτών των μέτρων.
