Γιατί η σύγχρονη τηλεόραση βιώνει τον αργό, σχεδόν ανεπαίσθητο θάνατο μιας εποχής ποιότητας, πρωτοτυπίας και ριψοκίνδυνων αφηγήσεων.
Η λεγόμενη «prestige TV» ήταν εκείνο το ρεύμα τηλεοπτικής δημιουργίας που, από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 έως και τα μέσα των 2010s, μετέτρεψε τη μικρή οθόνη σε χώρο υψηλής τέχνης: σειρές όπως τα Mad Men και Succession με κινηματογραφική ποιότητα, σύνθετη αφήγηση, θεματικό βάθος και σκηνοθετικό ρίσκο.
Όπως σημειώνει το άρθρο του Independent, ο θάνατος αυτής της «prestige TV» δεν έρχεται με κρότο, αλλά με έναν σχεδόν ανεπαίσθητο αναστεναγμό, χαμένο μέσα στην ομίχλη της μαζικής παραγωγής περιεχομένου που διανέμεται σε οθόνες κάθε μεγέθους, κάθε μέρας, κάθε διαθέσιμου κοινού.
Ο θάνατος μιας ολόκληρης τηλεοπτικής εποχής
Το φάντασμα του πάλαι ποτέ «It’s not TV. It’s HBO» πλανάται πάνω από το τηλεοπτικό τοπίο σαν ένα παλιό σλόγκαν που έχασε το νόημά του, όσο ο κολοσσός που το γέννησε χάνει τη δική του ταυτότητα.
Νέες σειρές και εκπομπές έρχονται στην τηλεόραση -Πότε θα κάνει πρεμιέρα το λαμπερό show με την Ζέτα Μακρυπούλια
Και αν κάποιος αναζητά σύμβολα που να μαρτυρούν αυτήν την αλλαγή – τον αργό, σχεδόν ανεπαίσθητο θάνατο μιας εποχής ποιότητας, πρωτοτυπίας και ριψοκίνδυνων αφηγήσεων – δεν έχει παρά να στρέψει το βλέμμα του σε μια καινούρια σειρά τρόμου που ακούει στο όνομα «It: Welcome to Derry».
Το Derry, όπως και πολλά άλλα έργα της ίδιας κοπής, φέρει επάνω του το γνώρισμα της εποχής του: όχι πως στερείται επιμέλειας ή καλλιτεχνικής πρόθεσης, όχι πως οι σκηνοθέτες, ηθοποιοί κι οι τεχνικοί δεν κάνουν επαγγελματική δουλειά, αλλά γιατί, κάτω από την επιφάνεια, ιδρώνει προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα σε υψηλές φιλοδοξίες και χαμηλά ένστικτα.
Είναι άρτιο, ναι, διαθέτει σοβαρότητα, ναι, επενδύει στην ατμόσφαιρα και στη φωτογραφία, βεβαίως. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα βαθιά ανθρώπινο ή συναισθηματικά περίπλοκο που να μην παραχωρεί τη θέση του στους φρικαλεότητες και το εύκολο, εντυπωσιακό θέαμα· δεν υπάρχει θεματική που να μην παραμένει υποταγμένη στη μηχανική διέγερση των αισθήσεων.
Το Derry, όπως και πολλά άλλα έργα της ίδιας κοπής, φέρει επάνω του το γνώρισμα της εποχής του / HBO
Η πτώση της prestige TV δεν είναι μόνο αισθητική· είναι και βιομηχανική. Για δεκαετίες, υπήρχε μια άγραφη συμφωνία: οι παραγωγές της υψηλής τηλεόρασης, εκείνες που θα έπαιρναν Emmy, που θα έμπαιναν στα πανεπιστημιακά σιλό, που θα δημιουργούσαν φανατικές κοινότητες σκεπτόμενων τηλεθεατών, διέφεραν από τις «πολυσύχναστες» σειρές με ζόμπι, υπερήρωες ή διαστημικές λεγεώνες.
Βλέπαμε Mad Men, δεν βλέπαμε The Walking Dead· συζητούσαμε για το The Wire, όχι για το American Horror Story. Το χάσμα δεν ήταν πάντα δίκαιο, αλλά υπήρχε, τροφοδοτούμενο από διαφορετικά επίπεδα επένδυσης, ωριμότητας, ακόμη και στόχων.
Μετρούν όχι την πρωτοτυπία, αλλά την ασφάλεια
Σήμερα, αυτό το χάσμα έχει εξαφανιστεί. Το Derry, όπως και τόσα άλλα spin-offs, prequels, reboots, sequels, αποτελεί το πιο τρανταχτό σύμπτωμα: μια σειρά που ενδύεται τον μανδύα του σοβαρού τηλεοπτικού έργου, μόνο και μόνο για να θυσιάσει τα πάντα στο βωμό του καταιγιστικού τρόμου και της συνταγογραφημένης νοσταλγίας.
Είναι ένα τηλεοπτικό προϊόν φτιαγμένο μέσα σε ένα περιβάλλον όπου οι υπεύθυνοι παραγωγής μετρούν όχι την πρωτοτυπία, αλλά την ασφάλεια. Πόσο γνώριμο θα είναι αυτό το σύμπαν; Πόσο σίγουρη η διασύνδεση με μια ήδη υπάρχουσα εμπορική επιτυχία; Πόσο εύκολο θα είναι για τους συνδρομητές να το αναγνωρίσουν, άρα να το δουν, άρα να παραμείνουν;
Και αν υπάρχει ένας ένοχος με όνομα και επίθετο γι’ αυτή τη στροφή, αυτός είναι το Game of Thrones. Ήταν εκείνη η σειρά που απέδειξε στους CEOs και στους μετόχους ότι το είδος δεν είναι εμπόδιο για την καλλιτεχνική αποδοχή ή τη μαζική επιτυχία: φτάνει να είναι ωραία ντυμένο, σκοτεινά φωτογραφημένο, με καλογυρισμένες μάχες και διαλόγους που μοιάζουν με Σαίξπηρ εξευγενισμένο για το prime time.
Από τότε, ο φράχτης έπεσε. Δεν υπάρχει πια σταθμός ή πλατφόρμα που να επενδύει με ρίσκο στην πρωτότυπη αφήγηση, αν αυτή δεν έχει κάποιο φετιχιστικό κλειδί δεμένο πάνω της: μια μυθολογία, μια fanbase, ένα ασφαλές παρελθόν επιτυχίας.
Όλα είναι ανακυκλώσιμα, όλα είναι έτοιμα να μεταφερθούν από τη μια μορφή στην άλλη, από το τραίλερ μιας ταινίας στο επεισόδιο μιας πλατφόρμας, από το graphic novel στη διαδραστική εφαρμογή / THE PENGUIN
Το μόνο ισοζύγιο που μετράει είναι το αριθμητικό
Το κανάλι HBO δεν είναι πια «καλή τηλεόραση». Είναι απλώς μία από τις πολλές παραγωγικές μηχανές του ομογενοποιημένου streaming σύμπαντος, με γραφειοκρατικές συγχωνεύσεις, αλλαγές επωνυμιών και στρατηγικές repositioning, που αντικατοπτρίζουν τον τρόμο απέναντι στο ρίσκο και το πάθος υπέρ μιας συγχρονισμένης, διαρκούς επιστροφής στα ίδια και τα ίδια.
Δεν είναι πως η HBO δεν ξέρει πώς να φτιάξει άλλη μία σειρά σαν το Succession· είναι πως δεν θέλει. Ή, πιο σωστά, δεν μπορεί να δικαιολογήσει το κόστος της επένδυσης σε μια εποχή που το μόνο ισοζύγιο που μετράει είναι το αριθμητικό: πόσα streams ανά δολάριο.
Το Welcome to Derry, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια ακόμη σειρά τρόμου. Είναι ο καθρέφτης στον οποίο αντανακλάται η παρακμή ενός ολόκληρου μοντέλου τηλεοπτικής αφήγησης που κάποτε σαγήνευε με την ποιότητά του. Οι πιο δυνατές σειρές σήμερα είναι εκείνες που αρπάζουν προϋπάρχουσες ιστορίες, τις διαμελίζουν και τις ξαναράβουν με χαραγμένα, συναισθηματικά αποστειρωμένα εργαλεία.
Όλα είναι ανακυκλώσιμα, όλα είναι έτοιμα να μεταφερθούν από τη μια μορφή στην άλλη, από το τραίλερ μιας ταινίας στο επεισόδιο μιας πλατφόρμας, από το graphic novel στη διαδραστική εφαρμογή.
Δεν είναι μοιρολατρία· είναι διαπίστωση. Η prestige TV, όπως την ξέραμε, πέθανε αθόρυβα, χωρίς φανφάρες, αλλά άφησε πίσω της ερωτήματα: ποιος θα γράψει το επόμενο The Wire;
Ποιος θα τολμήσει να δώσει χώρο σε μια ιστορία που δεν βασίζεται σε IP; Πού είναι ο διάδοχος του Mad Men, όχι ως φόρμα, αλλά ως τόλμη; Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν ξέρουμε πια πώς να γράψουμε ένα αριστούργημα. Είναι πως κανείς δεν φαίνεται να το ζητά.
