Αλλοι κλείνουν τα μάτια έπειτα από δύο σελίδες κείμενο. Αλλος αποσπάται συνεχώς από το κινητό που δονείται κάπου κοντά. Αλλος απλά προτιμά την ευκολία της τηλεόρασης, της κατανάλωσης περιεχομένου χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια από μέρους του. Το σίγουρο είναι –πιο σίγουρο δεν γίνεται– ότι διαβάζουμε όλο και λιγότερο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Εργων του Λόγου, το 35% των Ελλήνων δεν διαβάζει ούτε ένα βιβλίο τον χρόνο, ενώ ένα 34% διαβάζει από ένα έως τέσσερα βιβλία ετησίως. Χώρια δεν μπορούμε, μήπως να δοκιμάσουμε μαζί;
Αυτό ήταν, σε πολύ αδρές γραμμές, το σκεπτικό πίσω από τη διοργάνωση το καλοκαίρι του πρώτου session Synanagnosi. Σε μια ταράτσα στην Πλάκα με θέα την Ακρόπολη, μια ομάδα ανθρώπων με αγάπη για το βιβλίο κάθισαν αναπαυτικά και διάβασαν ο καθένας το βιβλίο του. «Μου συνέβη το καταπληκτικό – ηρέμησα, ξεχάστηκα και συγκεντρώθηκα στο βιβλίο μου όπως τον παλιό καλό καιρό, μέχρι που έπεσε το σκοτάδι και δεν έβλεπα τίποτα!», λέει μία εκ των συμμετεχόντων. «Στη συνέχεια καθίσαμε όλοι γύρω από ένα τραπέζι και μοιραστήκαμε σκέψεις γύρω από την εμπειρία αλλά και το θέμα του βιβλίου μας, μαζί με μεζεδάκια και ένα ποτήρι κρασί. Γύρισα σπίτι μου χαρούμενη, ήρεμη και… συνέχισα το διάβασμα!».
Η πρωτοβουλία ανήκει στην 36χρονη βιβλιοπώλισσα Φανή Χαριτάκη, η οποία έχει παρατηρήσει μέχρι και στον ίδιο της τον εαυτό αδυναμία να εστιάσει σε ένα κείμενο με τον ίδιο τρόπο που το έκανε παλιότερα. «Η έμπνευση ήρθε από τη σελίδα στο Instagram, Reading Rhythms, που διοργανώνει τέτοιες εκδηλώσεις στη Νέα Υόρκη», λέει στην «Κ». «Μου άρεσε γιατί δεν ήταν book club. Το κόνσεπτ του book club δεν το αντέχω, αυτή την καταπίεση της ανάγνωσης ενός συγκεκριμένου βιβλίου σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Μου κάνει… σχολείο. Αντίθετα μου αρέσει πάρα πολύ να συζητάω για τα βιβλία που διαβάζω και που διαβάζουν οι άλλοι – έχει φοβερό ενδιαφέρον το πώς συνδεόμαστε γύρω από βιβλία. Ετσι έκανα πάντα την πώληση, ακούγοντας τι μου λένε οι πελάτες για τα βιβλία που τους αρέσουν. Κι εγώ, τα περισσότερα βιβλία που έχω διαβάσει είναι προτάσεις των πελατών μας».
Η εμπειρία των συναντήσεων Synanagnosi δεν θυμίζει ούτε διάβασμα σε βιβλιοθήκη, λέει η ίδια. Στο πρώτο session είχε ζητηθεί από τους συμμετέχοντες να έχουν το κινητό στο αθόρυβο. Oχι τόσο για να μην ενοχλούν τους άλλους αλλά για να μην αποσπώνται οι ίδιοι. «Η συνανάγνωση δεν χρειάζεται να γίνεται σε συνθήκες απόλυτης ησυχίας, αν διοργανωθεί σε καφέ ή άλλο χώρο, άνθρωποι θα μπαινοβγαίνουν, ίσως να ακούγεται και μουσική. Οχι, η ιδέα είναι να διαβάζουμε με παρέα, να ανήκουμε σε μια ομάδα. Πώς άλλοι πάνε ομαδικά για τρέξιμο; Να γίνει και η ανάγνωση ομαδική δραστηριότητα για καλοπέραση». Μια ομάδα μπορεί να σε ρίξει, αλλά μπορεί και να σε ανεβάσει, να σε σπρώξει να κάνεις κάτι, να συνεχίσεις. «Και πράγματι έτσι έγινε την πρώτη φορά, έπεσε ο ήλιος και δεν έλεγαν να αφήσουν τα βιβλία κάτω».
Ερχεται στο μυαλό η έκφραση «κάτω τα μολύβια» από τα σχολικά χρόνια. «Πολλοί πελάτες έρχονται στο βιβλιοπωλείο και μου λένε “με συγχωρείτε, έχω να διαβάσω καιρό”. “Δεν θα σας βάλω κακό βαθμό!” τους απαντώ. Εχω παρατηρήσει ότι μας έχει όντως καταστρέψει η πίεση της εκπαίδευσης να φέρουμε εις πέρας την ύλη», λέει η κ. Χαριτάκη. Δεν διαβάζουμε ως λαός, αλλά και όταν διαβάζουμε το κάνουμε κάπως διεκπεραιωτικά. «Παίρνουν τα μπεστ σέλερ και τα ξεπετάνε. Δεν τα θυμούνται μετά, δεν τους άφησαν κάτι».
«Πνευματικός μικρόκοσμος»
Προχθές Κυριακή διοργανώθηκε το δεύτερο session Synanagnosi σε συνεργασία με την Πηνελόπη Δημητρακοπούλου και το The Euphoria Series που οργανώνει εξατομικευμένες εμπειρίες ευεξίας που προάγουν την ψυχική ισορροπία και την προσωπική ανάπτυξη. «Ηταν μια μοναδική εμπειρία», λέει η Φανή. «Δημιουργήθηκε ένας πνευματικός και ψυχικός μικρόκοσμος στον οποίο τα μέλη της Synanagnosis μπορούν να επανέρχονται ξανά και ξανά».
