Ήταν Τρίτη, 5 Νοεμβρίου 2024, όταν συνολικά 77 εκατομμύρια Αμερικανοί ψήφισαν τον Ντόναλντ Τραμπ και τον εξέλεξαν ως τον 47ο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Έναν χρόνο μετά, ο κόσμος έχει αλλάξει πιο γρήγορα από ό,τι νομίζαμε. Και σίγουρα, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει χάσει ούτε μια μέρα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
Λίγο πριν από την επέτειο της εκλογικής του νίκης, ο πρόεδρος των ΗΠΑ διέταξε μάλιστα την κατεδάφιση της ανατολικής πτέρυγας του Λευκού Οίκου – χωρίς καμία έγκριση από καμία αρχή, χωρίς καν μια σοβαρή συζήτηση. Στη θέση της πτέρυγας, ο Τραμπ κατασκευάζει τώρα μια πολυτελή αίθουσα χορού, στο στυλ των Βερσαλλιών. Ήταν ευρέως γνωστό ότι ο Τραμπ θεωρούσε τον Λευκό Οίκο ανάξιο γι’ αυτόν – πολύ μικρό, πολύ αποπνικτικό. Όσο και αν αυτή η σεμνότητα, στο νεοκλασικό στυλ του Λευκού Οίκου, είχε προβλεφθεί στα πρώτα χρόνια της νεαρής αμερικανικής δημοκρατίας.
«Μπορεί οι ξένοι να τον βρίσκουν δυσάρεστο, αλαζόνα, ενοχλητικό ή μισητό, αλλά για πολλούς Αμερικανούς, ο Ντόναλντ Τραμπ, παρά τις υπερβολές του, έχει πετύχει πολλούς από τους στόχους που είχε υποσχεθεί», λένε στη Ναυτεμπορική άνθρωποι της Ομογένειας στην Αμερική και εξηγούν: «Ας ξεκινήσουμε με μερικούς αριθμούς: το αμερικανικό κοινό εγκρίνει συνολικά τον Τραμπ με μέσο όρο 42% στις δημοσκοπήσεις. Αυτό το ποσοστό μπορεί να φαίνεται σαν μειοψηφία, αλλά δεν είναι, σύμφωνα με τα ιστορικά ποσοστά αποδοχής των προέδρων. Ειδικά σε ορισμένα ζητήματα, όπως η μετανάστευση, τα ναρκωτικά και η ασφάλεια, πάνω από το 50% εγκρίνει τις πολιτικές Τραμπ.
Για παράδειγμα, τονίζουν, ο Τραμπ κέρδισε τον πόλεμο ή τουλάχιστον τη μάχη, κατά της παράτυπης μετανάστευσης. Χωρίς να θεσπίσει νέους νόμους, αλλά απλώς επιβάλλοντας αυστηρότερα τους υπάρχοντες. Ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών έχει μειωθεί από περίπου 10.000 την ημέρα σε σχεδόν μηδενικό- ακόμη και οι Δημοκρατικοί αναγκάστηκαν να το παραδεχτούν. Περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εισέλθει νόμιμα στη χώρα μόνο φέτος.
Έπειτα, υπάρχει και το οικονομικό παιχνίδι: Με ανάπτυξη 1,6% τους πρώτους έξι μήνες του έτους, η οικονομία των ΗΠΑ αποδεικνύεται εκπληκτικά ισχυρή παρά τις προστατευτικές εμπορικές πολιτικές.
Αυτή η ανάπτυξη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μαζικές επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη, που έφτασαν τα 390 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι τρεις τεχνολογικοί γίγαντες Alphabet, Meta και Microsoft, επένδυσαν 78 δισεκατομμύρια δολάρια στην Τεχνητή Νοημοσύνη, μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου – σχεδόν δύο φορές περισσότερα από ό,τι την ίδια περίοδο πέρυσι. «Η Τεχνητή Νοημοσύνη ήταν ο κύριος μοχλός ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας φέτος», λέει η Κάρεν Ντάιναν, επικεφαλής οικονομολόγος στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ από το 2014 έως το 2017 και νυν καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Χωρίς την Τεχνητή Νοημοσύνη, λέει ο Γιώργος Σαραβέλος, επικεφαλής ανάλυσης συναλλάγματος στην Deutsche Bank Research, η αμερικανική οικονομία πιθανότατα θα είχε ήδη βυθιστεί σε ύφεση.
Εκατομμύρια Αμερικανοί πάντως λαμβάνουν φορολογική πίστωση για σημαντική μείωση των ομοσπονδιακών φόρων, ενώ ο πληθωρισμός έχει κολλήσει στο 3% σε σύγκριση με τον ετήσιο μέσο όρο του 5,3% κατά τη διάρκεια της προεδρίας Μπάιντεν. Ένα άλλο βασικό γεγονός για τον μέσο Αμερικανό είναι ότι η τιμή της βενζίνης έχει μειωθεί, ενώ η εγχώρια εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου έχει αυξηθεί κατά πάνω από ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, φτάνοντας στο ρεκόρ των 13,5 εκατομμυρίων βαρελιών.
Αν και οι δασμοί που έχει επιβάλει ο πρόεδρος Τραμπ σε πολλές χώρες είναι υψηλοί, οι ψηφοφόροι του Αμερικανού προέδρου δεν έχουν δει ακόμη την ακρίβεια να αυξάνεται στα ράφια, καθώς θα χρειαστεί χρόνος. Πολλές ξένες εταιρείες έχουν αρχίσει επίσης, να επενδύουν στις ΗΠΑ για να παράγουν τα προϊόντα τους εκεί και έτσι να παρακάμπτουν τους νέους προστατευτικούς δασμούς.
«Ένα σήμα που έγινε αντιληπτό από την κοινή γνώμη αλλά και από την χρηματιστηριακή αγορά, με τη Wall Street στο υψηλότερο σημείο της, επιτρέποντας έτσι την ανακατανομή των οικονομικών πόρων και σε εκείνα τα συνταξιοδοτικά ταμεία που αποτελούν το πολύτιμο αποθεματικό για δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανούς», τονίζουν μέλη της Ομογένειας.
Καλά χαρτιά
Εν ολίγοις, στο εσωτερικό, ο Τραμπ μπορεί να παίξει μερικά καλά χαρτιά, όσο και αν η πολιτική της Ουάσιγκτον έχει αντικατασταθεί από έναν Λευκό Οίκο, του οποίου η αποστολή είναι να κάνει τις επιθυμίες των ενοίκων του πραγματικότητα.
Οι επικριτές του Τραμπ τονίζουν μάλιστα ότι ο πρόεδρος δεν διστάζει να κινητοποιεί την Εθνοφρουρά για να καταστείλει κατασκευασμένες κρίσεις ασφαλείας στους δρόμους, φιμώνει αντίπαλα μέσα ενημέρωσης, εκβιάζει τα πανεπιστήμια και οι μετανάστες διώκονται και απελαύνονται για κανέναν άλλο λόγο παρά για τον ρατσισμό και την ξενοφοβία. «Επίθετα όπως «άνευ προηγουμένου» ή «αδιανόητο» έχουν χάσει το νόημά τους στην Αμερική του Τραμπ», όπως αναφέρει η ισπανική El Pais.
Το δίκαιο του ισχυρού
Ίσως στην εγχώρια σφαίρα, το αυταρχικό στυλ του Αμερικανού προέδρου να μην έχει τόσο μεγάλο αντίκτυπο όσο στη διεθνή σκηνή, λένε Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Από την μία ημέρα στην άλλη, ο Τραμπ ακύρωσε την βοήθεια σε εκατομμύρια ανθρώπους στην Αφρική, απέσυρε τις ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και από διεθνείς συμφωνίες για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, απαίτησε αύξηση των αμυντικών δαπανών στις χώρες του ΝΑΤΟ στο 5%. Ο Τραμπ πιστεύει ότι οι σύμμαχοι και οι διεθνείς οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα Έθνη, το ΝΑΤΟ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επωφελούνται αθέμιτα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη χρηματοδότησή τους. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πέτυχε να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ.
Όπως γράφει το New Yorker, η γενική αντίδραση του Τραμπ είναι να δίνει προτεραιότητα στο δίκαιο του ισχυρότερου. Αν και στο εξωτερικό μέτωπο, ο Τραμπ καυχιέται ότι έχει επιλύσει οκτώ παγκόσμιες συγκρούσεις: Ανάμεσά τους ο πόλεμος στη Γάζα, η διένεξη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, Ινδίας και Πακιστάν, Καμπότζης και Ταϊλάνδης, Κονγκό και Ουγκάντα, Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, για να μην αναφέρουμε ότι το Ιράν έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα.
Διευρύνεται το χάσμα με την ΕΕ
Το χάσμα πάντως μεταξύ της Αμερικής και των συμμάχων της, ιδίως με την Ευρώπη, διευρύνεται. Σε σημείο μάλιστα που να αναδύεται ένα διατλαντικό σχίσμα. «Τα στοιχεία δείχνουν άλλωστε, ένα πράγμα πάνω απ’ όλα: Η Ευρώπη είναι πολύ αδύναμη, τόσο οικονομικά όσο και όσον αφορά την πολιτική ασφαλείας – και ο λαός το έχει αναγνωρίσει αυτό εδώ και καιρό», γράφει η γερμανική Wirtschafts Woche. «Στην εμπορική διαμάχη, η ΕΕ έχει υποκύψει στις ΗΠΑ – ένα ανησυχητικό σημάδι του πόσο ευάλωτη έχει γίνει».
Το γεγονός ότι η ΕΕ δεν παίζει σχεδόν κανένα ρόλο σε ζητήματα στη Μέση Ανατολή ή στον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία θα πρέπει να αποτελέσει αφύπνιση.
