Ένα σχέδιο ουσιαστικής υποτέλειας και κατοχής
Πρώτον, γιατί εάν δεν γίνει αποδεκτή η λύση μίας μεταβατικής παλαιστινιακής αρχής στη Γάζα και εγκατασταθεί κάποια «Επιτροπή Ειρήνης» με πρωτεργάτη τον Τραμπ κι ίσως «εκτελεστικό διευθυντή του» τον αλήστου μνήμης Τόνι Μπλερ, αυτό θα αποστερήσει τους Παλαιστινίους -κι ίσως όχι μόνον της Γάζας- από μία κυρίαρχη κυβέρνηση σε μία εδαφικά κυρίαρχη χώρα. Δεύτερον, η διεθνής δύναμη σταθεροποίησης, με κυρίως Αμερικανούς στρατιώτες (δηλ. από τη χώρα που όπλιζε ασταμάτητα και κυνικά το Ισραήλ για να κατακρεουργεί τους Παλαιστινίους), θα ασκεί τυπική κατοχή και αρνείται στις παλαιστινιακές αρχές κάθε δικαιοδοσία για την ασφάλεια των εδαφών, των πολιτών και την προστασία τους από κάθε ασυδοσία των κατοχικών δυνάμεων. Ιδίως όταν οι ισραηλινές δυνάμεις δεν προβλέπεται να αποχωρήσουν αμέσως από το έδαφος της Γάζας -ακόμη και στην τελική φάση του σχεδίου.
Και τρίτον, επειδή η ίδια η πρόβλεψη για την ανοικοδόμηση της Γάζας, που θα περνά από τις πλούσιες αραβικές χώρες του Κόλπου και τις κερδοσκοπικές εταιρείες και σχέδιά τους και τα ίδια τα σχέδια δεν πρόκειται να λύσουν το στεγαστικό πρόβλημα των άστεγων, βομβαρδισμένων, κατοίκων της. Γιατί μην περιμένετε πως προτεραιότητα θα δοθεί στην κατασκευή κατοικιών για τους πρόσφυγες αμάχους. Πρωτίστως στη Γάζα θα ικανοποιηθούν τα σχέδια του αραβικού-ισραηλινού κι αμερικανικού κλπ real estate και των κατασκευαστικών του και το όνειρο της «Ριβιέρας» της Μέσης Ανατολής. Επιπλέον, αυτές οι κατασκευές θα εκτελεσθούν από τα εργατικά χέρια -φθηνά και φοβισμένα- των ακόμη περισσότερο προλεταριοποιημένων και υποταγμένων Παλαιστινίων εργατών, των νέων δούλων στο παγκόσμιο κεφάλαιο.
Βέβαια, το σχέδιο τούτο είναι ιδανικό για να αποτελέσει το πρόπλασμα και για παρόμοιες «λύσεις» σε ανάλογες κρίσεις (πχ Ουκρανία). Εκεί όπου μία χώρα θα τίθεται υπό οικονομική, κοινωνικο-πολιτική, αστυνομική και στρατιωτική κατοχή, υπό την «προστασία» των εγγυητριών δυνάμεων και μίας διεθνούς επιτροπής διακυβέρνησης.
Την εφαρμογή του σχεδίου τυπικής κατάληψης της Γάζας, που θα εφαρμοζόταν άμα τη πλήρη κατεδάφιση και κατοχή της περιοχής από τον ισραηλινό στρατό, επιτάχυναν δύο γεγονότα. Αφήνοντας, παράλληλα, ανεκπλήρωτο το σχέδιο του σφαγέα Νετανιάχου να περάσει εν στόματι μαχαίρας ακόμη περισσότερους αμάχους και να σπρώξει ακόμη περισσότερους στην προσφυγιά, καθώς θα καθιστούσε ακατοίκητη ολάκερη την περιοχή. Όμως, από τη μία τα κινήματα της κοινωνίας των πολιτών κι οι μεγάλες κινητοποιήσεις, από την Αθήνα, τη Ρώμη, τη Βαρκελώνη, το Παρίσι, ίσαμε το Λονδίνο (παρά τις απαγορεύσεις) κι από την άλλη η φαντασιοκοπία του Ντόναλντ Τραμπ ότι ενδέχεται να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης, έφεραν την κατάσταση στο σημείο, όπου το σχέδιο έπρεπε να εφαρμοσθεί. Ωστόσο, παρά την προμελέτη του, το σχέδιο αφήνει ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα που ακόμη παραμένουν προς διευκρίνιση, τόσο όσον αφορά την πρόοδο αυτής της πρώτης φάσης, όσο και για την συνέχεια των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να διασφαλισθεί μία διαρκής ειρήνη στην περιοχή.
Γιατί και δεν επιλύονται οι αντικειμενικές συνθήκες (διαβίωσης, στέγασης και κυρίως αναγνώρισης ως πολίτες ενός κράτους) για τους κατοίκους της πολύπαθης ζώνης, αλλά και δεν διευκρινίζεται το καθεστώς διακυβέρνησης της Γάζας, η πλήρης αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, ο ρόλος της διεθνούς δύναμης, όπως και η αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς. Αυτά είναι κάποια από τα πολλά σημεία, που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις ελπίδες για μελλοντική ειρήνη.
Θα απελευθερωθούν πραγματικά όλοι οι όμηροι;
Η πρώτη φάση του σχεδίου προβλέπει την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα εντός 72 ωρών από την υπογραφή. Μάλιστα, ο Ντόναλντ Τραμπ, προτρέχοντας, είχε προβλέψει ότι «πιθανότατα θα επιστρέψουν τη Δευτέρα», ενώ κι ένας αξιωματούχος της Χαμάς δήλωσε στο AFP ότι οι 20 επιζώντες όμηροι θα απελευθερωθούν αμέσως. Και αυτό έγινε.
Μολαταύτα, το ζήτημα που αφορά τις σορούς των 28 ανθρώπων που πέθαναν στην αιχμαλωσία θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο περίπλοκο. Ακόμη και το ίδιο το Ισραήλ παραδέχεται ότι η Χαμάς, εξαιτίας των ισοπεδωτικών βομβαρδισμών ενδέχεται να μη γνωρίζει την τοποθεσία των λειψάνων ορισμένων από τους 28 νεκρούς ομήρους ή μπορεί να μην είναι σε θέση να τους ανακτήσει, όπως ανέφεραν πηγές το CNN. Εκτιμάται πως επτά με εννέα τέτοιες σοροί είναι άγνωστο που έχουν θαφτεί κάτω από τα ερείπια, ενώ άλλες πηγές εκτιμούν τον αριθμό αυτό μεταξύ 10 και 15.
Αλλά και για τους Παλαιστίνιους κρατούμενους που το Ισραήλ έχει υποσχεθεί να απελευθερώσει σε αντάλλαγμα για τους ομήρους, και πάλι τίποτε δεν είναι σαφές. Η Χαμάς εκτιμά πως ανέρχονται σε 2.000, αλλά ακόμη δεν έχει υπάρξει συμφωνία για τα ονόματα των όσων θ’ απελευθερωθούν σύμφωνα με την εφημερίδα Haaretz, ενώ Άραβας διπλωμάτης εκτιμά στους Times of Israel ότι μια συμφωνία για το θέμα θα μπορούσε να επιτευχθεί «την τελευταία στιγμή, προκειμένου να αποφευχθούν κάποιες ατέρμονες διαπραγματεύσεις».
Θα αφοπλιστεί η Χαμάς;
Το σχέδιο Τραμπ, όπως το ενέκρινε το Ισραήλ, προβλέπει πως όλες οι στρατιωτικού σκοπού και παραγωγής υποδομές κι οι σήραγγες στη Γάζα θα καταστραφούν και δεν θα ξαναχτιστούν. Ωστόσο, στην απάντησή της προς την Ουάσιγκτον, η Χαμάς δεν αναφέρεται σαφώς σε αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, διατηρώντας μία επιφύλαξη για τον πλήρη αφοπλισμό της έως ότου δει πλήρως αποστρατιωτικοποιημένο τον παλαιστινιακό θύλακα. Όπως υπενθυμίζει και το BBC, η ισλαμιστική οργάνωση και στο παρελθόν είχε αρνηθεί να καταθέσει όπλα, παρά μόνον εάν ιδρυόταν ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος. Κάτι που φυσικά δεν προβλέπεται στο σχέδιο εκεχειρίας.
Πώς θα πραγματοποιηθεί (εάν ποτέ υπάρξει) η αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων;
Ένα από τα βασικά σημεία για την κατάπαυση του πυρός, είναι η σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τα κατεχόμενα εδάφη. Αγκαλά και ο Τραμπ αναφέρθηκε στο Χ στην υποχώρηση των Ισραηλινών «στη συμφωνημένη γραμμή εντός του θυλάκου». Όμως, η γραμμή τούτη δεν έχει αποσαφηνισθεί ακόμη ανακοινωθεί επίσημα, παρά τον χάρτη που δημοσίευσε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Όπως αποκαλύπτει, δε, η Guardian, η Χαμάς ζήτησε από τον Τραμπ να εγγυηθεί πως οι Ισραηλινοί δεν θα ξαναεπιτεθούν «μόλις απελευθερωθούν οι όμηροι», όπως πολλοί φοβούνται.
Ποιο θα είναι το σχήμα για τη διακυβέρνηση της Γάζας;
Το αμερικανικό σχέδιο που ενέκρινε ο Νετανιάχου τον Σεπτέμβριο προβλέπει, στο σημείο 9, την εγκαθίδρυση μιας «προσωρινής μεταβατικής αρχής» στη Γάζα υπό την επίβλεψή του. Αποκλεισμένη από τη διακυβέρνηση, η Χαμάς θα αντικατασταθεί από μια «τεχνοκρατική και απολίτικη παλαιστινιακή επιτροπή». Ή ακόμη ένα διεθνές διευθυντήριο, που θυμίζει τις συμφωνίες του 1916, που αφαιρούσαν τον έλεγχο της περιοχής τους από τους Παλαιστινίους, με τα γνωστά αποτελέσματα από τον αθρόο εποικισμό των εδαφών από Εβραίους της Ευρώπης, που έφερε την ανατροπή των δεδομένων. Είναι κάτι που θα το δεχτούν αδιαμαρτύρητα οι Παλαιστίνιοι Ισλαμιστές, που πάντα απέκρουαν μία τέτοια προοπτική -προτιμώντας τον μέχρις εσχάτων αγώνα από μία ατιμωτική παραμέρισή τους ή την εξορία.
Εξίσου εφεκτική σε μία ανάληψη της εξουσίας στη Γάζα από μία παλαιστινιακή μεταβατική αρχή είναι και το Ισραήλ. Είναι ίσως και το σημείο που περισσότερο βρίσκει την αντίδραση κύκλων του Τελ Αβίβ, που δεν θέλουν επ’ ουδενί να παρεισφρήσει κάποιο κλάσμα της Χαμάς σε αυτήν την μεταβατική αρχή έως ότου ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των «μεταρρυθμίσεών της» και ανακτήσει η Παλαιστινιακή Αρχή πλήρως τον έλεγχο του θυλάκου. Είναι δύσκολο να δούμε πώς θα γίνει δεκτό το σχέδιο από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Όλα πάντως θα κριθούν κατά την πρώτη φάση, την ανταλλαγή ομήρων, της οποίας η επιτυχία θα οικοδομήσει και την αναγκαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο πλευρές. Πάντως, παρά την αισιοδοξία, οι επιφυλάξεις για τις πιθανότητες να επιτύχει και το νέο σχέδιο και δεν επαναλάβει το Ισραήλ τις επιθέσεις, είναι πολλές. Άλλωστε από το 1947 και το τοτινό σχέδιο του ΟΗΕ για το διαμοιρασμό της Παλαιστίνης και τον κατακτητικό πόλεμο του Ισραήλ, έχουν μεσολαβήσει ούτε λίγο, ούτε πολύ πάνω από 70 σχέδια, έξι πόλεμοι, δύο Ιντιφάντες κι έξι επιχειρήσεις αποκλεισμού ή κατοχής της Γάζας, με την τελευταία να έχει ξεπεράσει κάθε έννοια ανθρωπισμού και δικαίου του πολέμου.
