Μόνο για εύπιστους: Η επιτροπή που δίνει τα περίβλεπτα βραβεία μελετά εκατοντάδες μυθιστορήματα απ’ όλο τον πλανήτη και διαλέγει τον καλύτερο λογοτέχνη
Του Παναγιώτη Λιάκου
«Πάντα στο Φαρ Ουέστ υπάρχει κάποιος που τραβά (πιστόλι) πιο γρήγορα από εσένα». Αυτό το αμερικάνικο ρητό το καταλαβαίνουν ακόμα και όσοι δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τις ΗΠΑ. Στη σύγκριση προς τα… άνω διαπιστώνουμε ότι πάντα υπάρχει κάποιος/κάποια που είναι υγιέστερος (σωματικά ή ψυχικά) ημών, ταχύτερος, εξυπνότερος, πλουσιότερος, πιο δικτυωμένος, ωραιότερος, κοινωνικότερος, πιο καταρτισμένος ή απλώς πιο τυχερός. Το αυτό ισχύει και με τη σύγκριση προς τα κάτω, σε σχέση δηλαδή με όλους όσοι υστερούν σε σχέση με εμάς.
Οίκοθεν νοείται πως ο προαναφερθείς κανόνας ισχύει και για τη λογοτεχνία. Μπορεί να νομίζεις ότι είσαι ο νέος Σαίξπηρ, αλλά ένας άσημος βοσκός στην Ισλανδία, που γράφει την καθημερινότητά του εν είδει ημερολογίου, να σου ρίχνει πέντε κεφάλια στο καλλιτεχνικό ύψος και να ξεπερνά και τον ίδιο τον Σαίξπηρ στη λογοτεχνική δεινότητα. Ο Ισλανδός βοσκός, μάλλον, θα περάσει απαρατήρητος από τον πλανήτη Γη, αλλά ο Σαίξπηρ θα παραμείνει ως σταθερή αξία στο πνευματικό στερέωμα.
Έχοντας τα παραπάνω κατά νου, μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο αυθαίρετες και ατεκμηρίωτες είναι οι επιλογές της επιτροπής που αποφασίζει να απονείμει βραβεία Νόμπελ στον τάδε και τον δείνα πεζογράφο ή ποιητή. Μόνο αφελείς μπορεί να πιστεύουν ότι η επιτροπή που αποφασίζει για τα βραβεία διαβάζει μυθιστορήματα, διηγήματα και ποιήματα όλων των εκδόσεων απ’ όλο τον πλανήτη και διαλέγει τον καλύτερο λογοτέχνη.
Η υπόθεση που κάνουν οι περισσότεροι νοήμονες είναι ότι αυτά τα βραβεία δίδονται βάσει κυρίως πολιτικών σκοπιμοτήτων και δευτερευόντως λογοτεχνικής αξιολόγησης – αφού μια πλήρης αξιολόγηση των λογοτεχνημάτων απ’ όλο τον πλανήτη είναι πρακτικά αδύνατον να γίνει. Ακόμα και αν αναλύσει κάποιος τη διαδικασία της συλλογής υποψηφιοτήτων για τα βραβεία, καταλαβαίνει το… σχετικόν του πράγματος. Η αρχική λίστα των υποψηφιοτήτων για τα Νόμπελ Λογοτεχνίας αριθμεί περίπου 200-300 άτομα. Ύστερα από το «κοσκίνισμα» παραμένουν περίπου 20 υποψήφιοι. Μπορεί μια πενταμελής επιτροπή όχι απλώς να αναγνώσει, αλλά να αξιολογήσει τα έργα τόσων ανθρώπων; Δεν νομιμοποιούμαστε να υποθέσουμε ότι η πολιτική κυβερνά και την τέχνη;
Από όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως δεν εξαιρούνται ούτε οι Έλληνες νομπελίστες. Μπορεί να μην μας πολυαρέσει αυτό, όταν πρόκειται για «δικούς μας», αλλά, όπως λέει το ρητό, «φίλος μεν Πλάτων, φιλτέρα η αλήθεια».
ΥΓ.: Φέτος, το Νόμπελ Λογοτεχνίας πήρε ο 71χρονος Ούγγρος συγγραφέας Λάσλο Κρασναχορκάι.
