Αν και δικτάτορας, λειτούργησε αποδεδειγμένα ως ανάχωμα στις ροές από την Αφρική προς την Ευρώπη και ειδικά προς την Ελλάδα
Του Ανδρέα Καψαμπέλη
Καθώς ο Σαρκοζί περιμένει να οδηγηθεί στη φυλακή μετά την καταδίκη του για χρηματισμό από το καθεστώς Καντάφι το 2007, αναζωπυρώνονται και στη χώρα μας παλιές μνήμες. Μνήμες που αφορούν όχι μόνο «ξεχασμένα» ζητήματα, όπως η υπόθεση του Ιδρύματος Καντάφι και η εμπλοκή Ελλήνων πολιτικών (ΓΑΠ;), αλλά κι άλλα, που παραμένουν σήμερα άκρως επίκαιρα – με πρώτο το (λαθρο)μεταναστευτικό.
Ο Καντάφι, αν και δικτάτορας, λειτούργησε αποδεδειγμένα ως ανάχωμα στις μεταναστευτικές ροές από την Αφρική προς την Ευρώπη και ειδικά προς την Ελλάδα. Παρά τις απειλές, τις ιδιορρυθμίες και τις απαιτήσεις του, οι ροές από τη Λιβύη επί των ημερών του ήταν σχεδόν μηδενικές.
Το 2010, λίγο καιρό πρoτού ανατραπεί (τον Οκτώβριο του 2011), επισκεπτόμενος την Ιταλία, προειδοποιούσε ανοιχτά την Ευρώπη για το τι θα ακολουθούσε: «Η Ευρώπη μπορεί να μην είναι πλέον ευρωπαϊκή και μπορεί ακόμη να γίνει μαύρη, διότι είναι εκατομμύρια οι Αφρικανοί που θέλουν να έλθουν… Δεν γνωρίζουμε αν η Ευρώπη θα παραμείνει αναπτυγμένη και ενωμένη ή αν θα καταστραφεί, όπως συνέβη με τις εισβολές των βαρβάρων!».
Προφητικές ικανότητες, φυσικά, δεν είχε και οι πιέσεις του προς την Ε.Ε. για 5 δισ. ευρώ ετησίως είχαν τότε απορριφθεί. Όμως, τα επίσημα στοιχεία σήμερα μιλούν από μόνα τους: Σύμφωνα με τη Frontex, το πρώτο τρίμηνο του 2010 είχαν καταγραφεί μόλις 150 παράνομες διελεύσεις στο κεντρικό μεσογειακό δρομολόγιο από τη Λιβύη. Αντίθετα, μετά την έναρξη της κρίσης, μόνο μέσα στον Μάρτιο του 2011, πάνω από 2.000 μετανάστες έφτασαν από την Τρίπολη προς Ιταλία και Μάλτα.
Σύμφωνα με το Pew Research Center, την περίοδο 2010-2017 σχεδόν 1 εκατομμύριο υποσαχάριοι Αφρικανοί υπέβαλαν αίτηση ασύλου στην Ευρώπη. Και το 2015 σημειώθηκε η κορύφωση της κρίσης, με πάνω από 850.000 παράνομους μετανάστες να φτάνουν στην Ελλάδα, πολλοί από τη Λιβύη ή μέσω αυτής. Το 2024, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, περίπου 787.000 μετανάστες και πρόσφυγες ζούσαν στη Λιβύη, ενώ το 2025 η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση 134% στις αφίξεις από Λιβύη, με κύριες εθνικότητες Σουδανούς, Αιγύπτιους και Μπανγκλαντεσιανούς.
Πριν από 15 χρόνια πολλοί τον ειρωνεύονταν. Σήμερα, όμως, η «εισβολή» που είχε περιγράψει ο Καντάφι έχει εξελιχθεί σε καθημερινή πραγματικότητα. Την εποχή που αξίωνε κονδύλια και απειλούσε με μαζικές μετακινήσεις, κρατούσε τα σύνορα κλειστά. Όταν έπεσε, τα σύνορα κατέρρευσαν μαζί του…
Η Δύση, ανοίγοντας τον γεωπολιτικό ασκό του Αιόλου με την «Αραβική Άνοιξη», επέλεξε να ξεφορτωθεί τον Καντάφι, με μπροστάρηδες τους μοιραίους Σαρκοζί, Κάμερον και Κλίντον. Σήμερα η Ευρώπη πληρώνει το τίμημα, ενώ οι κοινωνίες που αντιδρούν χαρακτηρίζονται «μισαλλόδοξες». Το πιο ειρωνικό; Οι ίδιοι πολιτικοί, δημοσιογράφοι και αναλυτές που το 2011 μιλούσαν για τον «αιμοσταγή δικτάτορα», είναι σήμερα αυτοί που στηρίζουν και συγκαλύπτουν την «εισβολή» που εκείνος είχε προφητεύσει – και συνεχίζεται…
