Αδιόρθωτοι και επικίνδυνοι: Κυβέρνηση και ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ του Παληού πιέζουν με κάθε τρόπο για να περάσει σιδηροδρομική γραμμή μέσα από τις εγκαταστάσεις της λιπασματοβιομηχανίας στη Ν. Καρβάλη
Από τον Βασίλη Γαλούπη
Το «Πάμε κι όπου βγει» είναι το σήμα κατατεθέν της «Ελλάδας 2.0». Το πιο θλιβερό είναι πως τα Τέμπη δεν δίδαξαν τίποτα τους κυβερνώντες, τους οργανισμούς τους με τα «γαλάζια» στελέχη, τις Αρχές. Οι πολίτες γνωρίζουν πως η ζωή τους εξακολουθεί να παίζεται «κορόνα-γράμματα».
Οσοι κρατούν τις τύχες αυτού του λαού στα χέρια τους αδιαφορούν για τις συνέπειες των αποφάσεών τους και αγνοούν τις προειδοποιήσεις για τραγικά συμβάντα. Η περίπτωση του διευθύνοντος συμβούλου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Φίλιππου Τσαλίδη, που ενημέρωνε εγκαίρως την πολιτική ηγεσία για «ορατό πλέον κίνδυνο να υπάρξει ένα συμβάν μεγίστης σοβαρότητας», όπως αυτό των Τεμπών, δεν είναι δυστυχώς η μοναδική.
Η «δημοκρατία» αποκαλύπτει σήμερα με ντοκουμέντα την αδιαφορία της ΕΡΓΟΣΕ, της ελληνικής κυβέρνησης με τα συναρμόδια υπουργεία και των θεσμικών οργάνων για τις αφόρητες πιέσεις, ακόμα και κόντρα στο ΣτΕ, τις αποφάσεις και τις αλλόκοτες νομοθετήσεις προκειμένου να τοποθετηθεί μια «πυρηνική» βόμβα μέσα στην πόλη της Καβάλας – με κίνδυνο να χαθούν ανθρώπινες ζωές! Κι όλα αυτά σε μια χώρα όπου τα μέτρα ασφαλείας, η ανάληψη ευθυνών και η απόδοση δικαιοσύνης είναι κενά λόγια, δίχως αντίκρισμα. Το γνωρίζουμε από το μπάζωμα της αλήθειας και την κυβερνητική συγκάλυψη μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών…
Αρνητικός πρωταγωνιστής είναι και πάλι ο ελληνικός σιδηρόδρομος, τούτη τη φορά με την ηγεσία της ΕΡΓΟΣΕ, που επί σειρά ετών είναι ο οργανισμός για την εκτέλεση των έργων του ΟΣΕ. Μετά τις αποφάσεις, που έχουν ληφθεί από το 2012, προβλέπεται να κατασκευαστεί η σιδηροδρομική γραμμή Νέα Καρβάλη – Τοξότες, με σκοπό τη σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με το εμπορικό λιμάνι Καβάλας. Μέχρι εδώ τίποτα το μεμπτό. Το πρόβλημα αρχίζει από το σημείο που η σιδηροδρομική γραμμή πρέπει να περάσει μέσα από τις βιομηχανικές μονάδες παραγωγής λιπασμάτων και χημικών στη Νέα Καρβάλη Καβάλας.
Το συγκεκριμένο συγκρότημα βιομηχανικών μονάδων παραγωγής λιπασμάτων έχει εγκατασταθεί στην περιοχή από το 1964 και λειτουργεί αδιαλείπτως, με επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό του και τον «πράσινο» χαρακτήρα του, άδεια λειτουργίας αορίστου χρόνου και πάνω από 1.000 εργαζομένους. Παρά τα επιχειρήματα για κίνδυνο μεγάλου δυστυχήματος αν προχωρήσουν τα έργα, οι ελληνικές κυβερνήσεις, και ειδικά η τελευταία από το 2019, απέκτησαν μια εμμονική στάση προκειμένου το έργο να προχωρήσει πάση θυσία, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις της βιομηχανίας λιπασμάτων για το ενδεχόμενο συμβάντος ευρείας έκτασης.
Ο κρατικός οργανισμός
Κεντρικό ρόλο στις πιέσεις έπαιξε -και εξακολουθεί να παίζει- η ΕΡΓΟΣΕ, ειδικά επί συμμετοχής στο Δ.Σ. και κατόπιν ηγεσίας του Χρήστου Παληού στον κρατικό οργανισμό. Ο συγκεκριμένος βρέθηκε ξαφνικά από το 2019 ως ένα από τα δύο μόνα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΡΓΟΣΕ με εκτελεστικές αρμοδιότητες, τον Μάρτιο του 2023 αναβαθμίστηκε σε διευθύνοντα σύμβουλο του οργανισμού και τώρα έχει μετατοπιστεί σε CEO του «μητρικού» ΟΣΕ. Πλέον, η ΕΡΓΟΣΕ έχει συνενωθεί με τον ΟΣΕ στο πλαίσιο ανασυγκρότησης του διαχειριστή της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής μετά τα Τέμπη.
Οι προειδοποιήσεις από τα Ελληνικά Λιπάσματα και Χημικά ELFE βρίσκουν μέχρι τώρα κλειστά αυτιά από τους κυβερνώντας και την ΕΡΓΟΣΕ. Κι όλα αυτά παρά την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ για διακοπή όλων των ενεργειών εξαιτίας των κινδύνων. Ομως, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να επιστρέψει ο ενιαίος ΟΣΕ, προκειμένου, με κάποια μπαλώματα στο υπάρχον σχέδιο, να προσπεράσει τις αντιρρήσεις του ΣτΕ. Οι δικαστικές διαμάχες κρατούν χρόνια, όμως οι τεχνικές εκθέσεις της εταιρίας λιπασμάτων είναι σοκαριστικές για τη δημόσια ασφάλεια.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην Εκθεση Επιπτώσεων του Εργου, που υπογράφει η χημικός μηχανικός Θεοδώρα Κουλούρα και δόθηκε στη Δικαιοσύνη τον Σεπτέμβριο του 2024, για τη λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής εντός των εγκαταστάσεων της λιπασματοβιομηχανίας στην Καβάλα ισχύουν τα εξής:
1 «Υπάρχει κίνδυνος για την πρόκληση μεγάλου βιομηχανικού ατυχήματος από την κατασκευή και λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής και του εμπορευματικού σταθμού εντός του χώρου των εγκαταστάσεων της λιπασματοβιομηχανίας, το οποίο αν συμβεί θα επηρεάσει την ασφάλεια των επιβατών αλλά και των υφιστάμενων παραγωγικών μονάδων των περιοχών απ’ όπου διέρχεται, δεδομένου ότι σε ορισμένα σημεία η σιδηροδρομική γραμμή φτάνει σε ελάχιστη απόσταση από τα όρια εξοπλισμού παραγωγής αμμωνίας».
2 «Το Σχέδιο 6 δείχνει ότι η σιδηροδρομική γραμμή και ο εμπορευματικός σταθμός εγκαθίστανται στο πλησιέστερο σημείο στη μονάδα παραγωγής αμμωνίας, λιγότερο από 200 μ. από τη μονάδα (173 μέτρα) και λιγότερο από 500 μέτρα από τη δεξαμενή αμμωνίας (495 μ.)».
3 «Τα βιομηχανοστάσια στην εν λόγω περιοχή εμπίπτουν στην “Οδηγία για τα μεγάλα βιομηχανικά ατυχήματα” και πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα, ώστε να μη δημιουργούνται μέσα ή πλησίον σε αυτά αιτίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εστίες ατυχήματος και να διαδώσουν επικίνδυνες καταστάσεις (π.χ., φωτιές, εκρήξεις από εύφλεκτα υλικά κ.ά.)».
4 «Στην απόσταση που τοποθετείται ο σιδηροδρομικός σταθμός και διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή εκτείνεται ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ζώνη για εγκαταστάσεις, που δυνητικά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αιτία για σοβαρό ατύχημα».
5 «Στα σχέδια που έχουν διανεμηθεί από τον σχεδιασμό της σιδηροδρομικής γραμμής δεν υπάρχει η αποτύπωση του αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης που τροφοδοτεί τη λισπασματοβιομηχανία. Οπως φαίνεται στο Σχέδιο 8, στο οποίο αποτυπώθηκε ο αγωγός από τη λιπασματοβιομηχανία, η σιδηροδρομική γραμμή περνά από πάνω, χωρίς να έχει προβλεφθεί κάποιο τεχνικό έργο, κατά παράβαση του κανόνα που δεν επιτρέπει εγκαταστάσεις τόσο πάνω στον αγωγό φυσικού αερίου, αλλά ούτε και σε μια ζώνη συνολικά 20 μέτρων από τις πλευρές του αγωγού».
6 «Επισημαίνεται ότι μια αστοχία σε αγωγό φυσικού αερίου δύναται να προκαλέσει ωστικό κύμα, ανάφλεξη και φαινόμενο ντόμινο, με αλλεπάλληλες αστοχίες που μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές και απώλειες ανθρώπινων ζωών».
7 «Σε περίπτωση αναγκαστικής στάσης λόγω διέλευσης του τρένου, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να προκληθούν οδικά ατυχήματα με την εμπλοκή βαρέων οχημάτων από απότομα σταματήματα, ενώ αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος θανατηφόρων ατυχημάτων από τη διέλευση 500 επιβατικών οχημάτων καθημερινά. Σημειωτέον ότι από το ίδιο σημείο διέρχεται η Εγνατία Οδός».
8 «Διασταύρωση σιδηροδρομικής γραμμής με τον αγωγό τροφοδοσίας νερού της λιπασματοβιομηχανίας, χωρίς καμία πρόβλεψη για τεχνικά έργα ή και αναφορά για αποφυγή διέλευσης. (…) Η σιδηροδρομική γραμμή διασταυρώνεται σε περισσότερα από 4 σημεία με τον αγωγό νερού, κάτι που δεν έχει αναφερθεί και προβλεφθεί στον σχεδιασμό της γραμμής».
Η έκθεση συμπεριλήφθηκε στην αίτηση-προσφυγή της εταιρίας λιπασμάτων, τον Σεπτέμβριο του 2024, για την ανάκληση της απόφασης του υπουργείου Περιβάλλοντος σχετικά με τη νέα σιδηροδρομική γραμμή Νέα Καρβάλη – Τοξότες.
Αγωνιώδεις εκκλήσεις των 1.110 εργαζομένων, των οποίων η ζωή είναι η πρώτη που θα κινδυνεύει
Οι εργαζόμενοι στα λιπάσματα είναι λογικό να ανησυχούν με όλες αυτές τις εξελίξεις, αφού η δική τους ζωή είναι η πρώτη που θα κινδυνεύει καθημερινά, εφόσον υλοποιηθεί το έργο. Τον Απρίλιο του 2024, τα Σωματεία Εργαζομένων στην Kavala Novafert και την PFIC LTD εξέδωσαν μια αγωνιώδη ανακοίνωση, στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρουν:
■ «Τίποτε δεν έμαθε η ΕΡΓΟΣΕ από τα Τέμπη. Η ελληνική κοινωνία παραμένει συγκλονισμένη από την τραγωδία της 28ης Φεβρουαρίου 2023 και συνεχίζει να θρηνεί 57 αδικοχαμένα θύματα, ανάμεσά τους και νέους ανθρώπους. Ενώ η ελληνική Δικαιοσύνη συνεχίζει να αναζητά υπευθύνους και ενόχους για το σιδηροδρομικό δυστύχημα, η ΕΡΓΟΣΕ προχωρά σε χάραξη νέας σιδηροδρομικής γραμμής στην περιοχή μας, που εγκυμονεί να προκαλέσει τεράστιους κινδύνους για εμάς και τους κατοίκους της περιοχής, ενώ δημιουργεί αγωνία για το μέλλον».
■ «Εκπροσωπώντας τους 1.100 εργαζομένους στις εγκαταστάσεις της λιπασματοβιομηχανίας στη Νέα Καρβάλη, έχουμε καθήκον να ενημερώσουμε την κοινή γνώμη, αλλά και κάθε υπεύθυνο ότι η νέα, μονή σιδηροδρομική γραμμή διέρχεται μέσα από τους χώρους όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της λιπασματοβιομηχανίας. (…) Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ληφθεί κάθε πρόνοια ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο δυστυχήματος πέριξ ή εντός των εγκαταστάσεών της, διότι τούτο, λόγω του χαρακτήρα των χημικών προϊόντων της, ενδέχεται να προκαλέσει ντόμινο και να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστροφές με ανυπολόγιστες ανθρώπινες απώλειες».
■ «Η τραγική εμπειρία των Τεμπών σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι δεν μπορούν να αρκεστούν ούτε σε περιβαλλοντολογικές μελέτες του 2012 ούτε σε ισχυρισμούς ότι οι εγκαταστάσεις της λιπασματοβιομηχανίας στην οποία απασχολούνται περισσότεροι από 1.000 εργαζόμενοι θα αποζημιωθούν».
■ «Λύση υπάρχει, και είναι η νέα χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής, ώστε αυτή να διέλθει πέραν της Εγνατίας Οδού, που, καθώς υπερυψούται, συνιστά και φυσική ζώνη προστασίας. Οι κίνδυνοι από την τρέχουσα χάραξη είναι τόσο μεγάλοι, που αντισταθμίζουν κάθε επιχείρημα περί κόστους, καθυστερήσεων ή απώλειας κοινοτικών κονδυλίων. Οποιος λησμονά το παρελθόν, πόσο μάλλον το πολύ πρόσφατο παρελθόν, κινδυνεύει να το επαναλάβει. Η Ελλάδα δεν αντέχει νέα Τέμπη».
Το Μουσείο Ελλήνων Καππαδοκίας
Η Νέα Καρβάλη είναι παραθαλάσσιο χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας, υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Καβάλας και βρίσκεται ανάμεσα σε δύο μεγάλα εργοστάσια. Η δημοτική κοινότητα έχει, σύμφωνα με την απογραφή του 2021, 2.003 μόνιμους κατοίκους, όμως την επισκέπτονται καθημερινά εκατοντάδες εργαζόμενοι στα εργοστάσια, ενώ είναι χτισμένη μόλις 11 χλμ. ανατολικά από την πόλη της Καβάλας. Στη Νέα Καρβάλη βρίσκεται και το Ιστορικό – Εθνολογικό Μουσείο Ελλήνων της Καππαδοκίας!
«Χαστούκι» από ΣτΕ, αλλά ψάχνουν «παράθυρο»
Στις 7 Σεπτεμβρίου, το Συμβούλιο της Επικρατείας φρέναρε τα σχέδια του υπουργείου Περιβάλλοντος και της ΕΡΓΟΣΕ, που ήδη είχε προετοιμάσει το κλίμα για ανάδοχο με σκοπό να «τρέξουν» τα έργα για την επικίνδυνη σιδηροδρομική γραμμή. Οπως γνωστοποιήθηκε πριν από δύο εβδομάδες, «με απόφαση του γενικού διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναστέλλεται προσωρινά η ισχύς της Απόφασης Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) της νέας σιδηροδρομικής γραμμής Νέα Καρβάλη – Τοξότες για τη σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με τον εμπορικό λιμένα Καβάλας».
Η απόφαση αναφέρει ότι «η εκτέλεση των εργασιών που προβλέπονται μπορεί να προκαλέσει ζητήματα ασφαλείας, ενώ η συνθήκη αυτή δεν έχει αξιολογηθεί και δεν έχει ειδικώς αντιμετωπισθεί με την πρόβλεψη συγκεκριμένων μέτρων κατά τη φάση της κατασκευής του έργου», γεγονός που συνιστά λόγο «εξαιρετικής σοβαρότητας», «ο οποίος άπτεται του δημόσιου συμφέροντος, καθόσον ανάγεται στην εξασφάλιση συνθηκών ασφαλούς λειτουργίας όχι μόνο των εγκαταστάσεων ιδιοκτησίας της αιτούσας εταιρίας, αλλά και του σιδηροδρομικού έργου έναντι κινδύνου εκτεταμένου ατυχήματος, συνδέεται δε άμεσα με την προστασία της ανθρώπινης ζωής».
Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως δεν φαίνεται να προκύπτει «ότι υπήρξε εκτίμηση περί του αν οι αποστάσεις» από τον εμπορευματικό σιδηροδρομικό σταθμό ως τη μονάδα παραγωγής αμμωνίας και ως τη δεξαμενή αποθήκευσης της Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων «θεωρούνται κατάλληλες από απόψεως ασφαλείας και αν είναι επαρκείς», ενώ, δεύτερον, διαπιστώθηκε ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη επαρκώς η ύπαρξη αγωγού φυσικού αερίου στην περιοχή του έργου.
Υποχώρησε το υπουργείο
Το υπουργείο έκανε πίσω μετά την απόφαση του ΣτΕ, που υιοθέτησε τις ανησυχίες της Τεχνικής Εκθεσης. Κάτι που σημαίνει ότι τόσο η ΕΡΓΟΣΕ -και σήμερα ΟΣΕ του Παληού- όσο ασφαλώς και η κυβέρνηση, που κινεί τα νήματα, εκτίθενται ανεπανόρθωτα, αφού και με τη βούλα του Συμβουλίου της Επικρατείας έπαιξαν με την ασφάλεια επιβατών, εργαζομένων και κατοίκων. Περαιτέρω, το ΣτΕ ζήτησε «να εκπονηθεί με μέριμνα και δαπάνη της ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και με συνεργασία της αιτούσης και των άλλων εμπλεκόμενων εταιριών ειδική μελέτη εκτίμησης και αντιμετώπισης των ανωτέρω ζητημάτων». Αυτός είναι και ο τρόπος που θα επιχειρηθεί να κλείσουν οι μαύρες τρύπες του σχεδίου, έτσι ώστε να καμφθούν οι ανησυχίες για τη σιδηροδρομική γραμμή.
Κι αυτό επειδή «με την απόφαση του ΣτΕ διαπιστώνεται ότι η ισχύουσα Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) του σιδηροδρομικού έργου δεν έχει λάβει υπόψη της επαρκώς την ευπάθεια του έργου σε κινδύνους σοβαρών ατυχημάτων και/ή καταστροφών, βάσει σχετικών πληροφοριών από εκτιμήσεις κινδύνου κατά την Οδηγία 2012/18/ΕΕ (Seveso-III), κατά τις προβλέψεις της παρ. 8 του Παραρτήματος IV της Οδηγίας 2011/92/Ε.Ε., λόγω της γειτνίασης με τον αγωγό φυσικού αερίου και με τις εγκαταστάσεις της “Ελληνικά Λιπάσματα και Χημικά ELFE ABEE”».
Γίνεται αποδεκτό, δηλαδή, με τον πιο κραυγαλέο τρόπο ότι οι άνθρωποι που πίεζαν και έπαιρναν τις αποφάσεις έπαιζαν με τη δημόσια ασφάλεια! Κι όλα αυτά μετά τα Τέμπη, κι ενώ παραμένουν στις θέσεις τους! Θα προχωρήσουν τώρα, μάλιστα, και σε νέες… ειδικές μελέτες, τόσο… άρτιες όσο οι προηγούμενες, «με δαπάνη της ΕΡΓΟΣΕ», όπως διατάζει το ΣτΕ. Νέα έξοδα για παραθυράκια, ώστε να γίνει ένα έτσι κι αλλιώς επικίνδυνο έργο…
