Εδώ και πολλά χρόνια ακούμε και διαβάζουμε συχνά τη “φήμη” ότι οι αριστερόχειρες είναι πιο δημιουργικοί και ευφυείς. Παραδείγματα όπως ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Αϊνστάιν ενισχύουν αυτή την ιδέα. Αλλά τι λέει πραγματικά η επιστήμη για αυτή τη «δημιουργική υπεροχή»;
Η έρευνα που ανατρέπει τον μύθο για τους αριστερόχειρες
Πρόσφατη μετα-ανάλυση από το Πανεπιστήμιο Cornell ήρθε να εξετάσει το ερώτημα με επιστημονική ακρίβεια. Η μελέτη, με τίτλο «Handedness and Creativity: Facts and Fictions», συνδύασε δεδομένα από 17 επιστημονικές έρευνες που κάλυπταν περίοδο 100 ετών.
Τα αποτελέσματα; Οι αριστερόχειρες δεν σημείωσαν υψηλότερες επιδόσεις σε τεστ δημιουργικότητας σε σύγκριση με τους δεξιόχειρες. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δεξιόχειρες είχαν ελαφρύ πλεονέκτημα.
Η ίδια ερευνητική ομάδα ανέλυσε επιπλέον δεδομένα από 12.000 εργαζόμενους στις ΗΠΑ, καλύπτοντας 770 διαφορετικά επαγγέλματα – από καλλιτέχνες και μουσικούς μέχρι μαθηματικούς και μηχανικούς. Αν και σε μεμονωμένα δημιουργικά επαγγέλματα οι αριστερόχειρες ήταν ελαφρώς περισσότεροι από το συνηθισμένο (όπως στους καλλιτέχνες), συνολικά δεν υπήρξε καμία σαφής υπεροχή. Αντιθέτως, σε επαγγέλματα που απαιτούν σύνθετη δημιουργικότητα, όπως η επιστημονική έρευνα, οι αριστερόχειρες ήταν λιγότερο παρόντες.
Το «δεξί ημισφαίριο» και η πραγματικότητα
Η θεωρία που συνέδεε την αριστεροχειρία με τη δημιουργικότητα βασίστηκε εν μέρει στην ιδέα ότι το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου – το οποίο ελέγχει το αριστερό χέρι – είναι υπεύθυνο για τη δημιουργική σκέψη και τη φαντασία.
Ωστόσο, όπως εξηγούν οι επιστήμονες, η λειτουργία του εγκεφάλου είναι πιο πολύπλοκη και διασυνδεδεμένη απ’ όσο πιστεύαμε. Το γεγονός ότι κάποιος χρησιμοποιεί το αριστερό του χέρι δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ενεργοποιεί περισσότερες δημιουργικές περιοχές.Τότε γιατί υπάρχουν τόσοι αριστερόχειρες καλλιτέχνες;
Η υπερεκπροσώπηση των αριστερόχειρων σε ορισμένα δημιουργικά επαγγέλματα ίσως οφείλεται σε κοινωνικούς και όχι βιολογικούς λόγους. Πολλοί αριστερόχειρες μαθαίνουν να προσαρμόζονται σε έναν κόσμο σχεδιασμένο για δεξιόχειρες – κάτι που ενδέχεται να ενισχύει την ευελιξία σκέψης και την καινοτομία.
Ωστόσο, η επιστήμη δεν υποστηρίζει την ύπαρξη έμφυτου δημιουργικού πλεονεκτήματος για τους αριστερόχειρες. Η δημιουργικότητα είναι πολυπαραγοντική: επηρεάζεται από την εκπαίδευση, το περιβάλλον, την προσωπικότητα, την ευφυΐα, και ναι – μερικές φορές και από τις συνήθειες του εγκεφάλου. Αλλά όχι από το ποιο χέρι χρησιμοποιούμε.
Είναι θέμα εξάσκησης
Η δημιουργικότητα είναι μια δύναμη που καλλιεργείται, ένας μυς που μπορούμε να τον γυμνάσουμε. Η γνωστική ψυχολογία τονίζει ότι μια δημιουργική ιδέα γεννιέται μέσα από τη σύγκρουση κοινών απαντήσεων, που ανασύρονται γρήγορα από τη μνήμη, με πιο πρωτότυπες σκέψεις, που συχνά είναι λιγότερο προσβάσιμες.
Για να ξεφύγει κανείς από τα «αυτόματα» μοτίβα σκέψης, απαιτείται σημαντική πνευματική «γυμναστική». Χρειάζεται να υπερβούμε τα αυθόρμητα στερεότυπα, να αποστασιοποιηθούμε από γρήγορες κρίσεις και να τολμήσουμε να εξερευνήσουμε άγνωστα μονοπάτια.
