Ποιες είναι οι δυσκολίες του εγχειρήματος
Η Κίνα έδωσε το «πράσινο» φως τα μέλη των BRICS να λάβουν σύντομα μέτρα για την εισαγωγή ψηφιακού νομίσματος προς αμφισβήτηση του αμερικανικού δολαρίου!
Συγκεκριμένα οι BRICS πραγματοποίησαν τηλεδιάσκεψη ηγετών την εβδομάδα που πέρασε, μετά από πρωτοβουλία της προεδρεύουσας Βραζιλίας, εστιάζοντας στους δασμούς των ΗΠΑ που απειλούν τις χώρες του μπλοκ και την προσπάθειά τους να μειώσουν την εξάρτηση από το δολάριο,
Η επιλογή της Κίνας να προχωρήσει στην συγκεκριμένη προτροπή δεν ήταν τυχαία καθώς έκρινε πως είναι η ώρα να δημιουργηθεί ένα ενιαίο νόμισμα τώρα που οι σχέσεις της με την Ινδία είναι καλύτερες από ποτέ ενώ αντίθετα οι ινδο-αμερικανικές σχέσεις βρίσκονται στο ναδίρ.
Μέχρι πριν λίγες εβδομάδες η Ινδία αρνούταν την δημιουργία ενός ενιαίου νομίσματος των BRICS+ με την δικαιολογία ότι δεν εξυπηρετούσe τα συμφέροντα της.
Η τάση αυτή όμως άλλαξε με την επιβολή δασμών από τον N.Tραμπ στα ινδικά προϊόντα επειδή η Ινδία αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο.
Στο Νέο Δελχί εξοργίστηκαν και πήραν την απόφαση ότι είναι ώρα να μην εξαρτώνται από το δολάριο.
Το 2025, τα έθνη των BRICS δοκιμάζουν συμβολικά «χαρτονομίσματα» και επεκτείνουν το εμπόριο σε τοπικό νόμισμα.
Σχεδόν το ήμισυ του ενδο-BRICS εμπορίου ήδη διευθετείται εκτός δολαρίου.
Ωστόσο, αυτό σημαίνει ότι η υπεροχή του αμερικανικού δολαρίου πλησιάζει στο τέλος της;
Η άμεση απάντηση είναι όχι.
Ένα ενιαίο νόμισμα των BRICS που θα εκθρονίσει το δολάριο το οποίο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 58-60% των παγκόσμιων αποθεμάτων, αλλά αυτό θα αλλάξει μετά από κάποια χρόνια.
Η πρακτική αλλαγή θα συμβεί σταδιακά, με αύξηση του εμπορίου που διακανονίζεται σε τοπικά νομίσματα, τη χρήση περιφερειακών συστημάτων πληρωμών και εναλλακτικών μεθόδων διακανονισμού, παράλληλα με αργές προσαρμογές στις κατανομές των αποθεματικών.
Η παγκόσμια νομισματική τάξη δεν είναι στατική. Από τα μέσα του 20ού αιώνα, το αμερικανικό δολάριο κυριαρχεί στο παγκόσμιο εμπόριο και τα αποθεματικά.
Ωστόσο, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις, οι κυρώσεις και η άνοδος της Κίνας έχουν επιταχύνει την ώθηση για την αποδολαριοποίηση των BRICS+ το 2025.
Το 2025, η ομάδα BRICS+ (η οποία επεκτάθηκε πέρα από τις αρχικές πέντε) είχε προχωρημένες εργασίες πρςο αυτή την κατεύθυνση όπως ένα σύστημα πληρωμών BRICS, δοκιμαστικές λύσεις διασυνοριακών διακανονισμών και δημόσιες δηλώσεις σχετικά με ένα πιθανό κοινό νόμισμα.
Αυτό έθεσε ένα βασικό ερώτημα: θα μπορούσε η αποδολαριοποίηση των BRICS το 2025 να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο;
Τι κάνουν στην πραγματικότητα οι BRICS;
Η δραστηριότητα των BRICS την περίοδο 2024-25 περιγράφεται καλύτερα ως «πρακτικός πειραματισμός»,
Οι κύριες εξελίξεις:
1. Προώθηση του εμπορίου σε τοπικό νόμισμα
Τα μέλη διευθετούν περισσότερες ενδο-BRICS συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα. Οι διμερείς γραμμές ανταλλαγής και η τιμολόγηση σε τοπικό νόμισμα υποστηρίζουν πλέον σχεδόν το ήμισυ των συναλλαγών των BRICS.
2. Πλατφόρμα πληρωμών BRICS και πιλοτικά προγράμματα Blockchain
Η ομάδα ενέκρινε μια πλατφόρμα πληρωμών των BRICS και δοκίμασε συστήματα που βασίζονται σε blockchain για να μειώσει την εξάρτηση από τις δυτικές τραπεζικές υποδομές.
3. Συμβολικές κινήσεις προς ένα ενιαίο νόμισμα
Στα μέσα του 2025, οι χώρες BRICS διένειμαν συμβολικά χαρτονομίσματα . Οι αξιωματούχοι διευκρίνισαν ότι επρόκειτο για πολιτικά σήματα και όχι για νόμιμο χρήμα.
4. Πρακτικές λύσεις (συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής)
Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν ενθαρρύνει τις συμφωνίες ανταλλαγής, όπως το εμπόριο σιταριού με οχήματα, υπογραμμίζοντας την προθυμία των BRICS να παρακάμψουν τα συστήματα εκκαθάρισης δολαρίων.
5. Διαφοροποίηση Αποθεματικών & Πληρωμών
Η κεντρική τράπεζα της Κίνας έχει επεκτείνει τα αποθέματά της σε χρυσό και έχει προωθήσει τους διακανονισμούς συναλλαγών σε συνάλλαγμα.
Το 2025, το γιουάν αντιπροσώπευε περίπου το 50% του ενδοομιλικού εμπορίου των BRICS, αλλά θα εξακολουθεί να αποτελεί ένα μικρό μέρος παγκοσμίως.
Πόσο μεγάλη πρόκληση είναι η αντικατάσταση του δολαρίου;
Οποιαδήποτε αντικατάσταση του δολαρίου αντιμετωπίζει τρία τεράστια εμπόδια:
1. Επιδράσεις Δικτύου και Ρευστότητα
Το δολάριο κυριαρχεί, καθώς τα εμπορικά έγγραφα το χρησιμοποιούν, και οι τιμές και οι χρηματοπιστωτικές αγορές περιστρέφονται γύρω από το δολάριο.
Οι αγορές ομολόγων των ΗΠΑ με μεγάλο βάθος παρέχουν στον κόσμο τα απόλυτα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία και τα ρευστά αποθέματα. Αυτό το βάθος δεν μπορεί να αναπαραχθεί από τη μια μέρα στην άλλη.
2. Εμπιστοσύνη στην Αγορά και Νομική Επιβολή
Η αποδοχή νομίσματος εξαρτάται από τους θεσμούς: το δίκαιο των συμβάσεων, την αμετάκλητη ισχύ των πληρωμών, την επίλυση διαφορών και την αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας.
Η μετάβαση σε ένα νέο νόμισμα απαιτεί εμπιστοσύνη ότι οι πληρωμές θα διευθετούνται αξιόπιστα σε όλες τις δικαιοδοσίες.
3. Υποδομή Αγοράς
Το δίκτυο SWIFT και οι αγορές συναλλάγματος σε δολάρια προσφέρουν απαράμιλλο βάθος και ασφάλεια.
Οι μετατοπίσεις θα είναι σταδιακές, μερικές και ειδικές για κάθε τομέα.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ένα πραγματικά χρησιμοποιήσιμο νόμισμα των BRICS, ένα ενιαίο συνθετικό νόμισμα που χρησιμοποιείται σε δέκα ή περισσότερες ετερογενείς οικονομίες, αντιμετωπίζει μεγάλα εμπόδια:
1) Αποκλίνουσες μακροοικονομικές πολιτικές
Τα μέλη των BRICS έχουν πολύ διαφορετικά καθεστώτα πληθωρισμού, κύκλους ανάπτυξης και νομισματικά πλαίσια.
Η ευθυγράμμιση της πολιτικής θα απαιτούσε πρωτοφανή συντονισμό ή έναν υπερεθνικό θεσμό με πραγματική ανεξαρτησία και αξιοπιστία (απίθανο στο εγγύς μέλλον).
2) Συμβιβασμοί στη Διαχείριση Συναλλαγματικών Ισοτιμιών
Ένα κοινό νόμισμα θα απαιτούσε δημοσιονομικές μεταβιβάσεις ή κινητικότητα εργατικού δυναμικού, μηχανισμούς που δεν διαθέτουν οι χώρες BRICS.
Σκεφτείτε τους λόγους που οδήγησαν στο να χρειαστεί το ευρώ πολλά χρόνια νομικής και θεσμικής ανάπτυξης.
Οι χώρες BRICS δεν διαθέτουν επί του παρόντος αυτό το επίπεδο βάθους και πολιτικής αποφασιστικότητας.
3) Γεωπολιτικό Κόστος
Οι μεγάλες δυτικές οικονομίες δεν θα αποδέχονταν παθητικά ένα ανταγωνιστικό αποθεματικό νόμισμα χωρίς πολιτικές και οικονομικές αντιδράσεις.
Στις αρχές του 2025, για παράδειγμα, οι ΗΠΑ έδωσαν σήματα για προστατευτικές αντιδράσεις (συμπεριλαμβανομένων των απειλών για δασμολογικούς περιορισμούς) σε οποιαδήποτε βήματα των BRICS θεωρούνταν ως σκόπιμη υποτίμηση του δολαρίου, αυξάνοντας τον γεωπολιτικό κίνδυνο για τα μέλη που διερευνούν εναλλακτικά μοντέλα διακανονισμού.
Τέτοιες απειλές αυξάνουν το πιθανό οικονομικό κόστος της ταχείας αποδολαριοποίησης.
Η πιο ρεαλιστική πορεία είναι ένα πολυπολικό τοπίο πληρωμών, όχι ένα ενιαίο χαρτονόμισμα των BRICS που θα αντικαταστήσει το δολάριο.
Τι θα συμβεί αν δημιουργηθεί το νόμισμα των BRICS+
1) Ένα νόμισμα των BRICS ισοδυναμεί με άμεση αποδολαριοποίηση
Δεν είναι αλήθεια. Οι συμβολικές σημειώσεις και οι πιλότοι δεν δημιουργούν άμεση παγκόσμια αποδοχή.
2) «Αν η Κίνα το υποστηρίξει, το δολάριο έχει τελειώσει»
Το οικονομικό βάθος της Κίνας βοηθάει, αλλά άλλοι παράγοντες, όπως τα νομικά πλαίσια, οι αγορές αποθεματικών και η αποδοχή των συμμάχων, έχουν εξίσου σημασία.
3) «Το Barter ή το Crypto αντικαθιστά το δολάριο καθαρά»
Αυτά είναι προσωρινά ή εξειδικευμένα εργαλεία. Η ανταλλαγή είναι δαπανηρή και δύσκολο να επεκταθεί. Τα κρυπτονομίσματα δεν διαθέτουν τη ρευστότητα και τη νομική αποδοχή των κρατικών συναλλαγματικών διαθεσίμων.
Η ζήτηση για χρυσό αυξάνεται καθώς οι χώρες BRICS διαφοροποιούν τα αποθέματά τους και τα εμπορεύματα όπως το πετρέλαιο τιμολογούνται όλο και περισσότερο σε όρους εκτός δολαρίου.
Συμπερασματικά, οι χώρες BRICS έχουν δεσμευτεί να μειώσουν την εξάρτηση από το δολάριο και έχουν προχωρήσει από τις συζητήσεις στην εφαρμογή πιλοτικών συστημάτων και στις πραγματικές τροποποιήσεις των διακανονισμών.
Ωστόσο, η αντικατάσταση του δολαρίου δεν είναι μια απλή κατάσταση με ένα απλό «ναι ή όχι».
