Του Θανάση Βασιλείου
Το συμπέρασμα μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ έχει ένα ενδιαφέρον σημείο. Ενώ από την κυβερνητική πλευρά η επιχείρηση βαφτίζεται ως «μεγάλη δημοσιονομική και φορολογική μεταρρύθμιση», δεν είναι τέτοια. Ούτε μεταρρυθμίζει κάτι, ούτε συνιστά αλλαγή παραδείγματος ή πολιτικής. Το χαρακτηριστικό που επιτείνει την αβεβαιότητα είναι η απουσία του μίγματος πολιτικών για τη χώρα. Η τάξη των κυβερνώντων έχει σχεδιάσει και επιβάλει συνθήκες μέσω των οποίων ενισχύεται η απόσταση πραγματικών κοινωνικών και οικονομικών αναγκών και ρητορικών εξαγγελιών. Στην πράξη δεν επιλύουν την ένταση κράτους, αγοράς, κοινωνίας. Το αποτέλεσμα είναι η παραβίαση των αρχών της δημοκρατίας και, μέσω μιας επίφασης δημοκρατικότητας, η διάλυση της κοινής λογικής. Υπονομεύεται επίσης κάθε έννοια συνοχής, αλλά και η ουσία της δημοκρατίας, της ελευθερίας σκέψης, των επιλογών και των δράσεων σε μια κοινωνία φθίνουσα «εν κινήσει». Προβάλλει έτσι μια χώρα με όψη στατική, «φιλοευρωπαϊκή», με στοιχεία έντονου αντιευρωπαϊσμού και παραβίασης των αρχών της επιστήμης και των βασικών αρχών της οικονομικής.
Γκρίνια και επιχειρηματολογία της μιζέριας, λένε κάποιοι. Στην πολιτική κουζίνα μπορούν να συζητιούνται τα πάντα. Πράγματι συζητιούνται. Ομως όχι με σχέδιο και εθνικούς στόχους, αλλά με σενάρια και προσδοκίες κυβερνησιμότητας της επόμενης μέρας. Μια πτυχή, για παράδειγμα, συνδέεται με την ερώτηση του καλύτερου πρωθυπουργού. Ωστόσο η καταλληλότητά του κρίνεται σε σχέση με τους πολιτικούς αντιπάλους του και όχι σε σχέση με την καταλληλότητά του για τη χώρα των διαχρονικών παθογενειών. Μάλιστα ο ίδιος ο «καταλληλότερος» πρωθυπουργός χρησιμοποιεί τις παθογένειες σαν άλλοθι και κάνει ό,τι μπορεί για τη διατήρησή τους.
Ενα σύστημα με ιδεοτυπικά στοιχεία καθεστώτος ενδιαφέρεται για την οργάνωση ιδεολογικών και επικοινωνιακών μηχανισμών που δρουν στα όρια της συνταγματικότητας (ή/και παραβιάζοντάς την) υπέρ της διατήρησης, της αναπαραγωγής και της αποδοχής του. Και αυτό είναι κάτι που δεν συζητιέται. Παραμένει στον χώρο του «αδιευκρίνιστου»
Το καθεστώς αυτού του είδους έχει όλους τους μηχανισμούς εμπέδωσης μιας ανειλικρινούς σχέσης με τους πολίτες. Δεν τους αντιμετωπίζει ως συνομιλητές, αλλά ως πελάτες. Με δωράκια, επιδόματα και άδειες παρκαρίσματος. Εφόσον υποτιμάται η κρίση, η παρουσία και η δράση των πολιτών, το καθεστώς κερδίζει απόσταση από την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα.
Μόνο σε εμμονικά ιδεοληπτικά συστήματα παρατηρείται η αύξηση των ανισοτήτων. Μόνο σε τέτοια παρακμή φαντάζει εύλογη η ακινησία. Μόνο σε καθεστώτα δικαιολογούνται οι απότομοι πλουτισμοί κυβερνώντων· οι στενές σχέσεις υποκόσμου και αξιωματούχων, οι σχέσεις ρασοφόρων, πολιτικών και μαφιόζων και οι επιλογές ξεπουλήματος των δημόσιων αγαθών με αδιαφάνεια, απουσία λογοδοσίας και ελέγχων και οι πρακτικές οργανωμένου πλιάτσικου.
Μόνο σε καθεστώς τέτοιου τύπου υπάρχουν απαντήσεις «δεν το γνωρίζω… θα ενημερωθώ και θα σας πω». Μόνο σε καθεστώς τέτοιου τύπου μπορεί να σταθεί η αμφισβήτηση του ρυθμού του πραγματικού πληθωρισμού («δεν έχουμε κάποια επίσημη μελέτη») για να δικαιολογηθεί το ψευδοαφήγημα της αύξησης των μισθών, της μείωσης της ανεργίας και της επίπλαστης ευημερίας. Μόνο σε καθεστώς το ιδεολόγημα της αυτορρύθμισης των πάντων συμβαδίζει με ποσοστά φτώχειας, για τα οποία υπεύθυνος είναι ο ίδιος ο φτωχός ή οι κακοδαιμονίες του κράτους από τις οποίες σιτίζονται εδώ και δεκαετίες οι διώκτες του δημόσιου τομέα. Μόνο σε καθεστώς τέτοιου τύπου οι διεφθαρμένοι μπορούν να μιλούν για τη διαφθορά των άλλων. Μόνο σε καθεστώς δικαιολογείται η φορολογική αφαίμαξη ως αγώνας κατά της φοροδιαφυγής και την ίδια στιγμή η φοροδιαφυγή να είναι άλλοθι κάποιας αρρύθμιστης κακοδαιμονίας.
Το ιδιότυπο καθεστώς κοιτάζει την παρακμή της κοινωνίας χωρίς να έχει στην πολιτική του σπέρματα δικαιοσύνης, διαφάνειας και αξιοπιστίας. Στο καθεστώς απουσιάζει κάθε ηθικός και αξιακός χάρτης πορείας με όραμα για τις ανάγκες και το μέλλον της κοινωνίας.
Στην πολιτική κουζίνα ενός καθεστώτος πράγματι υπάρχουν τα πάντα χωρίς πραγματικές σταθμίσεις αναγκών. Πρυτανεύει η άμετρη σωτηριολογία και μια (οψέποτε) θέση σε οπτασιασμούς παραδείσων με θυσιαστήρια και μέσω αυτοκαταστροφικών επιλογών.
Η δικαιολογία είναι ότι αυτά γίνονται παντού. Γι’ αυτό και το ύστατο καταφύγιο των ατελών και αδιέξοδων πολιτικών είναι η επίκληση συγκλίσεων με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Οι επικλήσεις αυτές δεν είναι άλλο από πρωθυπουργικά φοβικά σύνδρομα για το πιθανό μενού της «πολιτικής κουζίνας». Απλά γιατί δεν φρόντισε για την άρση των αδιεξόδων και τη χάραξη νέων ατραπών για την ελληνική οικονομία και κοινωνία – μακριά από δυσλειτουργίες και αδιέξοδα. Ζητήματα όπως οι υπέρογκες αμυντικές δαπάνες, το δημογραφικό, το μεταναστευτικό, το κτηματολόγιο, η ενεργειακή επάρκεια, τα ελλείμματα, το χρέος, το βιοτικό επίπεδο και πολλά άλλα μπορεί πράγματι να δίνουν μια διάσταση διαχρονικότητας στις ταλαιπωρίες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Αλλά δεν είναι άλλοθι ούτε το καλύτερο μενού.
