Η«ανάπτυξη» της Κυβέρνησης Μητσοτάκη σημαίνει υποτίμηση του μέλλοντος μιας ολόκληρης κοινωνίας. Η Ελλάδα που οραματίζεται το επιτελικό κράτος είναι μια χώρα των Airbnb, των all-inclusive και της ενοικιαζόμενης ελπίδας. Μια χώρα-ξενοδοχείο. Μια χώρα που φιλοξενεί τουρίστες και διώχνει τα παιδιά της.
Κι όλα αυτά βαφτίζονται «βαριά βιομηχανία» που είναι ένας όρος κενός, όταν χρησιμοποιείται για να καλύψει τη στρατηγική απουσία παραγωγικού σχεδίου.
Καμία χώρα δεν πλούτισε ποτέ από τον τουρισμό και ούτε πρόκειται.
Ας το πούμε ξεκάθαρα, χωρίς περιστροφές: ο τουρισμός δεν μπορεί να γίνει βασικός πυλώνας ανάπτυξης για καμία χώρα. Δεν έγινε για την Ισπανία, δεν έγινε για την Ταϊλάνδη, δεν έγινε για την Κροατία. Δεν θα γίνει για την Ελλάδα.
Και ο λόγος είναι απλός: ο τουρισμός έχει χαμηλή παραγωγικότητα, χαμηλή προστιθέμενη αξία, και υψηλό κόστος για την κοινωνία και το περιβάλλον. Είναι ευάλωτος σε κρίσεις και βασίζεται σε επισφαλείς, κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας.
Ποια σοβαρή κυβέρνηση, σε μια εποχή διεθνούς ανασφάλειας, διατροφικής κρίσης και ενεργειακής αβεβαιότητας, επιλέγει να επενδύσει όλα της τα χαρτιά σε έναν τομέα που εξαρτάται πλήρως από την καλή διάθεση και τα πλεονάσματα των ξένων;
Η απάντηση: μια Κυβέρνηση που δεν ενδιαφέρεται για παραγωγή, αυτάρκεια ή κοινωνική συνοχή. Μια κυβέρνηση που εξυπηρετεί εργολάβους και τουριστικά λόμπι. Μία «ανάπτυξη» για τους λίγους και ένα μόνιμο αδιέξοδο για τους πολλούς.
Το success story του τουρισμού είναι το άλλοθι για τη διαρκή υποβάθμιση των εργαζομένων και την απαξίωση της ελληνικής υπαίθρου. Χιλιάδες εργαζόμενοι εργάζονται εποχικά, χωρίς δικαιώματα, χωρίς σταθερό εισόδημα, με 12ωρα και απλήρωτες υπερωρίες, για να βγάλουν τον χειμώνα με φιλοδωρήματα που και αυτά θέλουν να τα φορολογήσουν. Το 2025, η Κρήτη μπορεί να είχε αύξηση στις τουριστικές εισπράξεις, αλλά οι νέοι συνεχίζουν να φεύγουν. Γιατί; Γιατί ο τουρισμός δεν χτίζει καριέρες, δεν παρέχει προοπτική, δεν σε κάνει να μείνεις.
Η κυβέρνηση πανηγυρίζει γιατί «ήρθαν 33 εκατομμύρια τουρίστες». Πού πήγαν τα λεφτά; Στις πολυεθνικές πλατφόρμες κρατήσεων, στις μεγάλες αλυσίδες, στους ξένους που αγοράζουν μαζικά ακίνητα και τα μετατρέπουν σε Airbnb. Το 70% των τουριστικών εσόδων δεν μένει στη χώρα. Αυτό δεν είναι ανάπτυξη, είναι αποικιοκρατία με οικονομικούς όρους.
Ο τουρισμός, όπως υλοποιείται σήμερα, εξοντώνει τις τοπικές κοινωνίες. Ρόδος, Πάρος, Σαντορίνη: δεν έχουν νερό, δεν έχουν σχολεία, δεν έχουν γιατρούς. Αλλά έχουν resort. Η Σαντορίνη έχει εκατοντάδες πισίνες, αλλά οι ντόπιοι δεν μπορούν να βρουν σπίτι να νοικιάσουν.
Πώς μπορεί μια κυβέρνηση να πανηγυρίζει για τον τουρισμό, την ώρα που εκδιώκει τους ίδιους τους κατοίκους από τους τόπους τους; Πού είναι η στρατηγική για τη νησιωτική βιωσιμότητα; Για την ενεργειακή αυτάρκεια; Για την προστασία των φυσικών πόρων; Δεν υπάρχει. Δεν υπήρξε ποτέ.
Ενώ η Ευρώπη επενδύει στην τεχνητή νοημοσύνη, στην πράσινη βιομηχανία και στις ανανεώσιμες τεχνολογίες, η Ελλάδα επενδύει στο all-inclusive και στα «στρατηγικά» ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ούτε παραγωγή, ούτε καινοτομία έχουμε, μόνο σερβιτόρους και ακίνητα.
Ο νέος, ο μορφωμένος, με καινοτόμες ιδέες, δεν έχει καμία θέση σε αυτό το μοντέλο. Η μοναδική του επιλογή είναι η φυγή και αυτήν η κυβέρνηση την έχει κάνει εθνική πολιτική. Γιατί ο σερβιτόρος των 800 ευρώ εξυπηρετεί καλύτερα το μοντέλο της υποταγμένης χώρας που δεν διεκδικεί τίποτα.
Όπως σωστά λέει ο Jukic**: «Το να γίνουν τα παιδιά μας σερβιτόροι ή, στην καλύτερη, ιδιοκτήτες δωματίων, δεν είναι το μέλλον που αξίζει σε μια χώρα».
Τι θα σήμαινε πραγματική αναπτυξιακή στρατηγική;
-Επανεκκίνηση της μεταποίησης και της βιοτεχνίας
-Επένδυση στη γεωργία, στην εγχώρια παραγωγή και στη βιομηχανία τροφίμων
-Ενίσχυση της τεχνολογικής καινοτομίας και της έρευνας
-Επιστροφή των νέων με πραγματικά φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα
-Επενδύσεις στις δημόσιες υποδομές, στην εκπαίδευση και στην υγεία, αντί για ξενοδοχεία
Αυτό σημαίνει εθνική στρατηγική με κοινωνική βάση. Όχι πωλητήριο σε κάθε παραλία και φοροαπαλλαγές σε κάθε «επενδυτή» που ρίχνει μπετά πάνω σε προστατευόμενες περιοχές.
Η κυβέρνηση χτίζει ένα success story που δεν αντέχει ούτε σε στοιχειώδη λογική. Χωρίς παραγωγή, χωρίς βιομηχανία, χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό, η χώρα παραδίδεται στο μοντέλο του εφήμερου κέρδους και της μόνιμης εξάρτησης.
Ο τουρισμός είναι το τελευταίο παραμύθι του νεοφιλελευθερισμού για την «ανάπτυξη». Το πρόβλημα δεν είναι ο τουρισμός καθ’αυτός, το πρόβλημα είναι η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, η απουσία σχεδίου, η πολιτική απόφαση να παραμείνουμε φτωχοί, ευάλωτοι και εξαρτημένοι.
Αυτό δεν είναι ανάπτυξη. Είναι παράδοση.
