Το εμβληματικό κτήριο Planeta στη Βαρκελώνη, με τους καταπράσινους «ακροβατικούς» κήπους του, προστέθηκε πρόσφατα στο εντυπωσιακό χαρτοφυλάκιο επενδύσεων του πλουσιότερου άνδρα της Ισπανίας, του ιδρυτή της Zara, Αμάνθιο Ορτέγκα.
Μέσω της οικογενειακής εταιρείας Pontegadea, ο Ορτέγκα απέκτησε επίσης το πεντάστερο Hotel Banke στο Παρίσι, μια πολυκατοικία στη Φλόριντα και το ήμισυ του Teesport στη Βρετανία. Η περιουσία του σε ακίνητα ξεπερνά πλέον τα 20 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, αναμένεται να εισπράξει ρεκόρ μερισμάτων ύψους 3,1 δισ. €, τα οποία πιθανότατα θα επανεπενδυθούν άμεσα, ώστε να αποφευχθεί η επιβολή του ισπανικού φόρου περιουσίας. Όπως αναφέρει η Guardian, αυτό δεν συνιστά φοροδιαφυγή αλλά στρατηγική επένδυση που προστατεύει και αυξάνει τον πλούτο μακροπρόθεσμα.
Το 2022, η κυβέρνηση Σάντσεθ εισήγαγε τον λεγόμενο «φόρο αλληλεγγύης» για περιουσίες άνω των 3 εκατ. €, με συντελεστές από 1,7% έως 3,5%. Προβλέπονται απαλλαγές για την κύρια κατοικία και ανώτατο όριο στο συνολικό φορολογικό βάρος (60% των ετήσιων εισοδημάτων).
Παρά την αρχική ανησυχία, ο μαζικός «εξορισμός» των πλουσίων δεν συνέβη. Αντίθετα, οι ισπανοί δισεκατομμυριούχοι αυξήθηκαν από 26 το 2021 σε 34 το 2025, με συνολική περιουσία που ξεπερνά τα 200 δισ. δολάρια.
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται η απαλλαγή για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, την οποία αξιοποιούν μεγάλες περιουσίες για φοροαποφυγή. Αν και η κατάργησή της δεν θα οδηγούσε τους δισεκατομμυριούχους εκτός Ισπανίας, θα τους ανάγκαζε να αναδιοργανώσουν την περιουσία τους μέσω δανεισμού ή διεθνών δομών. Σήμερα, περίπου το 80% του πλούτου του πλουσιότερου 1% δεν φορολογείται λόγω αυτής της εξαίρεσης, προκαλώντας απώλειες έως και 4,5 δισ. € ετησίως για το κράτος.
Αναλυτές εκτιμούν ότι τα έσοδα θα μπορούσαν να είναι 2–3 φορές υψηλότερα, εφόσον θεσπιστούν δικαιότεροι κανόνες. Η μείωση των δημοσίων υπηρεσιών τροφοδοτεί την ανισότητα και υπονομεύει την εμπιστοσύνη στο σύστημα. Ο φόρος αλληλεγγύης, ωστόσο, θεωρείται ένα πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση της φορολογικής αξιοπιστίας.
Παρά την ένταση της συζήτησης, η Ισπανία παραμένει η πιο δυναμική μεγάλη οικονομία της Ευρώπης, με ανάπτυξη 3,2% το 2024, ξεπερνώντας ΗΠΑ και Γαλλία.
Καθώς ο πλούτος του Ορτέγκα συνεχίζει να διογκώνεται, η χώρα δοκιμάζει στην πράξη έναν νέο μηχανισμό φορολόγησης, που επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ατομική ευημερία και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
