Η ποικιλία δίνει χρώμα στη ζωή μας. Παρόλα αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι επιλέγουν το ίδιο πρωινό, πχ να τρώνε βρώμη, δημητριακά, αυγά ή τοστ. Δεν είναι απλώς μια βαρετή συνήθεια – αντίθετα, είναι ένα στοιχείο που αποκαλύπτει πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίον σκεφτόμαστε.
Σχετικές μελέτες για την προσωπικότητα, τη λήψη αποφάσεων και τη διαμόρφωση των συνηθειών, μας πληροφορούν πως, οι άνθρωποι που τρώνε κάθε μέρα το ίδιο πρωινό, διακρίνονται για 8 συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Πρόκειται για ενδιαφέροντες συσχετισμούς και όχι αδιάσειστα στοιχεία. Παρόλα αυτά, είναι μια ενδιαφέρουσα εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το μυαλό μας.
Αν τρώτε το ίδιο πρωινό κάθε μέρα, πιθανότατα έχετε αυτά τα 8 χαρακτηριστικά
- Ευσυνειδησία και αυτοπειθαρχία
- Διαφύλαξη ενέργειας
- Έχετε ανάγκη την προβλεψιμότητα
- Δεν είστε ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες
- Φροντίζετε την υγεία σας
- Η ρουτίνα σας προστατεύει από το άγχος
- Εστιάζετε στην αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα
- Επιμονή και πείσμα
Ευσυνειδησία και αυτοπειθαρχία
Μια μελέτη του 2022 που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology βρήκε ότι η ευσυνειδησία (conscientiousness) είναι το χαρακτηριστικό των Big Five που συνδέεται πιο ισχυρά με το να τρως τακτικά τα προτεινόμενα τρόφιμα και να διατηρείς σταθερά πρότυπα γευμάτων.
Το πρωινό είναι ιδιαίτερα σταθερό: μόλις σχηματίσεις μια αξιόπιστη πρωινή ρουτίνα, λειτουργεί αυτόματα. Οι συμπεριφορικοί επιστήμονες αποκαλούν αυτή την πρακτική “πρόθεση υλοποίησης” (implementation intention) — ένα προγραμματισμένο σενάριο “αν-τότε” (“αν είναι 7 π.μ., τότε τρώω ελληνικό γιαούρτι με μούρα”) που μειώνει τις εντάσεις και κάνει στόχους όπως η υγιεινή διατροφή πιο εύκολους στην επίτευξη.
Διαφύλαξη ενέργειας
Η έρευνα του Ρόι Μπάουμαϊστερ για την κόπωση από τις αποφάσεις (decision fatigue) δείχνει ότι κάθε επιλογή — όσο μικρή κι αν είναι — εξαντλεί τη δύναμη θέλησης.
Συγγραφείς που ασχολούνται με την αύξηση της παραγωγικότητας, συχνά σημειώνουν ότι ο Μπαράκ Ομπάμα φορούσε πάντα το ίδιο χρώμα κοστουμιού και ο Στιβ Τζομπς το ίδιο μαύρο ζιβάγκο, ακριβώς για αυτόν τον λόγο.
Έχετε ανάγκη την προβλεψιμότητα
Οι ερευνητές της κοινωνικής γνωστικής λειτουργίας, Άρι Κρουγκλάνσκι και Ντόνα Γουέμπστερ, επινόησαν τον όρο Ανάγκη για Γνωστική Ολοκλήρωση (Need for Cognitive Closure) — την επιθυμία για ξεκάθαρες απαντήσεις και την αποστροφή στην αβεβαιότητα.
Τα άτομα με υψηλή ανάγκη για γνωστική οριστικοποίηση, αποφεύγουν τις ανοιχτές αποφάσεις, βασιζόμενα σε προκαθορισμένες επιλογές και ρουτίνες.
Η επιλογή του ίδιου προγεύματος κάθε πρωί είναι κλασικό παράδειγμα αυτής της τάσης: “παγώνει” μία μεταβλητή μέσα σε έναν χαοτικό κόσμο. Όσο λιγότερες οι αβεβαιότητες πριν τις 9 το πρωί, τόσο πιο ήρεμα νιώθετε.
Δεν είστε ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες
Η διάθεση για νέες εμπειρίες (ένα από τα πέντε μεγάλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας) σημαίνει την πρωτοτυπία και το καινούριο. Αντίθετα, τα άτομα με χαμηλή διάθεση για πρωτόγνωρες εμπειρίες, προτιμούν το οικείο και το γνώριμο.
Μελέτες που χρησιμοποιούν την Κλίμακα Τροφικής Νεοφοβίας δείχνουν επανειλημμένα ότι τα άτομα που διστάζουν να δοκιμάσουν νέα φαγητά έχουν επίσης χαμηλότερη βαθμολογία στην εξωστρέφεια.
Το ότι τρώτε το ίδιο πρωινό κάθε μέρα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είστε αδιάφορος ή χωρίς φαντασία στη ζωή, αλλά υποδηλώνει ότι η γαστρονομική περιπέτεια βρίσκεται χαμηλότερα στη λίστα των προτεραιοτήτων σας, σε σχέση με την αξιοπιστία και την άνεση.
Φροντίζετε την υγεία σας
Οι ενήλικες που τρώνε πρωινό καθημερινά τείνουν γενικά να έχουν πιο υγιεινό τρόπο ζωής—μεγαλύτερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, περισσότερη σωματική δραστηριότητα και καλύτερο προφίλ πρόσληψης μικροθρεπτικών συστατικών—σύμφωνα με μια εκτενή ανασκόπηση των διατροφικών συνηθειών ενηλίκων σχετικά με το πρωινό.
Η επιλογή ενός γεύματος πλούσιου σε θρεπτικά συστατικά και η καθημερινή του επανάληψη αποτελεί μια κλασική στρατηγική “στοίβαξης συνηθειών” (habit stacking): εξαλείφετε τη μεταβλητότητα που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τα μακροθρεπτικά σας στοιχεία, τον θερμιδικό προϋπολογισμό ή το πρόγραμμα διαλειμματικής νηστείας.
Με άλλα λόγια, έχετε μετατρέψει τις διατροφικές σας προθέσεις σε ένα σύστημα τύπου “ρυθμίζω και ξεχνώ”.
Η ρουτίνα σας προστατεύει από το άγχος
Σε περιόδους αβεβαιότητας, οι προβλέψιμες ρουτίνες μπορούν να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στο άγχος.
Κλινικοί ψυχολόγοι σημειώνουν ότι η διατήρηση σταθερών «βασικών ρουτινών» (ύπνος, υγιεινή, γεύματα) βοηθά στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού και μειώνει τα επίπεδα άγχους.
Έτσι, αν ο κόσμος σάς φαίνεται συντριπτικός, η έναρξη της ημέρας με ένα σταθερό πρωινό μπορεί να δημιουργήσει ένα μικρό νησί βεβαιότητας—ένα συναισθηματικό σήμα που λέει: “Ξέρω τι να περιμένω”.
Εστιάζετε στην αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα
Οι εργασιακοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα χαοτικά πρωινά αυξάνουν τα επίπεδα κορτιζόλης και διαβρώνουν τη συγκέντρωση, ενώ οι απλές, στοχευμένες ρουτίνες ενισχύουν τη νοητική διαύγεια και εξοικονομούν γνωστικούς πόρους για τις επόμενες δραστηριότητες της ημέρας.
Το να ξυπνάτε, να ενυδατώνεστε και να περνάτε απευθείας στο αγαπημένο σας μούσλι, επομένως, δεν είναι τεμπελιά—είναι τακτική βελτιστοποίησης.
Κάθε λεπτό που γλιτώνετε από το να αποφασίσετε ανάμεσα σε τοστ ή γκρανόλα, είναι ένα λεπτό που μπορείτε να επενδύσετε σε εστιασμένη εργασία, άσκηση ή στην προετοιμασία των παιδιών για το σχολείο.
Επιμονή και πείσμα
Η Angela Duckworth ορίζει την επιμονή (grit) ως διαρκές πάθος και επιμονή προς μακροπρόθεσμους στόχους.
Ψυχολόγοι του Psychology Today σημειώνουν ότι η καθιέρωση “απλών, επαναλαμβανόμενων, συνηθισμένων συνηθειών” αποτελεί μία από τις βασικές συμπεριφορές που στηρίζουν την επιμονή· η συνέπεια υπερέχει της σποραδικής έντασης.
Η καθημερινή επανάληψη στο πρωινό σας υποδηλώνει ότι δίνετε αξία στο να ακολουθείτε ένα σύστημα αντί να κυνηγάτε την πρωτοπορία—μια στάση που συχνά παρατηρείται σε προγράμματα προπόνησης για μαραθώνιο, στην εκμάθηση ξένων γλωσσών ή σε μακροχρόνια επιχειρηματικά εγχειρήματα.
Tips
Κανένα από αυτά τα χαρακτηριστικά δεν λειτουργεί απομονωμένα και η συσχέτιση δεν ισοδυναμεί με αιτιότητα. Ίσως είστε ένας συνεπής, αγχώδης επιχειρηματίας με περιορισμένο πρωινό χρόνο—ή απλώς κάποιος που αγαπά το τοστ.
Ωστόσο, οι ψυχολόγοι συμφωνούν ότι οι επαναλαμβανόμενες μικροσυμπεριφορές αντανακλούν (και ενισχύουν) βαθύτερες γνωστικές προτιμήσεις: Αν αναγνωρίζετε τον εαυτό σας σε αυτές τις περιγραφές, γιορτάστε τα θετικά τους—δομή, υγεία, πνευματική διαύγεια. Απλώς δώστε προσοχή στις πιθανές παγίδες της ακαμψίας: η χαμηλή διάθεση για νέες εμπειρίες, μπορεί να περιορίσει τη γευστική σας ποικιλία (και την πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών), ενώ η υψηλή ανάγκη για προβλεψιμότητα μπορεί να σας κάνει υπερβολικά άκαμπτους όταν η ζωή σάς επιφυλάσσει απρόοπτα.
