Του Κωνσταντίνου Βαθιώτη*
O έμπλεος αλαζονείας και έπαρσης Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκίνησε την ομιλία του στην 88η ΔΕΘ με την εξής εγωπαθητική φράση: «Βρίσκομαι και πάλι στη Θεσσαλονίκη και στη Διεθνή Έκθεση για 6η χρονιά ως πρωθυπουργός». Αμέσως μετά, άρχισε να κοιτάζει αυτάρεσκα το ακροατήριό του αριστερά και δεξιά, σαν Ρωμαίος αυτοκράτορας που θέλει να φωνάξει: «Δοξάστε με!».
ΠΟΛΥΚΡΙΣΗ
Ήδη από την εισαγωγή της ομιλίας του, ο κ. Μητσοτάκης έσπευσε να αφηγηθεί κωδικοποιημένα τον τετριμμένο μύθο της αποτελεσματικής καταπολέμησης της «πολυκρίσης», ώστε να συντηρήσει την εντύπωση των βρεφοποιημένων πολιτών ότι έχουν απέναντί τους έναν «αγαθόβουλο πατερούλη» με την διάθεση να φροντίζει για την προστασία των τρομαγμένων νηπίων.
Ταυτοχρόνως, όμως, όπως επισημαίνει ο Αμερικανός καθηγητής πολιτικής επιστήμης Μάρεϋ Εντελμαν (Murray Edelman, Political language: Words that succeed and policies that fail, 1977, σελ. 44), η λέξη «κρίση» δηλώνει μια απειλή ή μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, η αντιμετώπιση της οποίας προϋποθέτει μαζική συστράτευση των πολιτών που καλούνται να υποβληθούν σε κοινές θυσίες.
Τέτοιες αλλεπάλληλες «κρίσεις» είναι πολύ βολικές για τους πολιτικούς ηγέτες, αφού τόσο τα γενεσιουργά τους αίτια όσο και η αδυναμία καταπολέμησής τους αποδίδονται πονηρά σε «ανωτέρα βία» και άρα όχι στην ανικανότητα του ηγέτη να χαράξει μια αποτελεσματική διαχείριση των «κρίσεων».
Ακολούθησε η γνωστή ροπή του στις περισπούδαστες, ξύλινες λεξιμαγείες, κάνοντας λόγο για «πολυδύναμο εκσυγχρονισμό». Ο πομπώδης αυτός όρος είναι εξαιρετικά ασαφής, αφού εγγυάται γενικώς και αφηρημένως την πρόοδο και την μεταρρύθμιση, χωρίς να παρουσιάζει ένα συγκεκριμένο και ρεαλιστικό πλάνο ενεργειών. Οι πολίτες καλούνται να δεχθούν τις αλλαγές άκριτα, εμπιστευόμενοι τυφλά τους επίδοξους «εκσυγχρονιστές».
Σημειωτέον ότι η ασάφεια είναι γνωστή τεχνική της προπαγάνδας: Μέσω ενός ασαφούς μηνύματος, ο πολιτικός μπορεί να υπαινίσσεται τα πάντα, αλλά δεν αναλαμβάνει καμία ρητή δέσμευση για επίτευξη συγκεκριμένων στόχων (επ’ αυτού βλ. Mannaioli / Ansani / Coppola / Lombardi Vallauri, Vagueness as an implicit-encoding persuasive strategy: an experimental approach, Cognitive processing, Vol. 25, 2024, σελ. 205 επ.).
ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΟΣ
Κατά την προσφιλή του τακτική, ως γνήσιος προπαγανδιστής-ταχυδακτυλουργός, ο κ. Μητσοτάκης προσπάθησε να κάνει το μαύρο άσπρο, μιλώντας (πάντοτε ατεκμηρίωτα) για αύξηση του κατώτατου μισθού, για μείωση των φόρων και της ανεργίας, αλλά και για ρεκόρ στις επενδύσεις και στις εξαγωγές. Μόνο που ξέχασε να πει πόσο πολύ έχουν ακριβύνει τα προϊόντα και οι υπηρεσίες και ότι πλέον για το ρεύμα ο μέσος καταναλωτής καλείται να πληρώνει μηνιαίως ένα «ενεργειακό ενοίκιο».
Τόλμησε δε να υπερηφανευτεί για την αύξηση των εφημεριών στα νοσοκομεία κατά 20%, αλλά και για τα δωρεάν απογευματινά χειρουργεία, αποσιωπώντας την δραματική κατάσταση που επικρατεί στο σύστημα υγείας. Προς το τέλος, μάλιστα, της ομιλίας του ξεπέρασε κάθε όριο ανάποδης παρουσίασης της πραγματικότητας, λέγοντας ότι «το ΕΣΥ έδειξε τις μεγάλες του δυνατότητες στην πανδημία», όταν, αντιθέτως, οι νοσούντες από κορωνοϊό στοιβάζονταν στις μονάδες covid, προκλητικά εγκαταλελειμμένοι στο έλεος της μοίρας τους, στερούμενοι τροφής, νερού και εν γένει στοιχειώδους φροντίδας.
Εν συνεχεία, εξακολουθώντας να μιλά σε ανάποδη γλώσσα, αναφέρθηκε στα μέτρα «φορολογικής δικαιοσύνης» «με ισορροπημένη παρέμβαση στον χώρο των ελεύθερων επαγγελματιών», σχολιάζοντας ότι «το κάναμε παρά το πολιτικό κόστος, το κάναμε γιατί ήταν το σωστό». Άραγε, πόσο σωστό είναι να φορολογεί μια κυβέρνηση τους πολίτες με αυθαίρετα τεκμήρια, θεωρώντας a priori ότι φοροδιαφεύγουν και ενώ τους έχει ήδη γονατίσει με πολύ υψηλό συντελεστή ΦΠΑ;
Και σαν να μην έφθανε αυτό, οι ελεύθεροι επαγγελματίες εκβιάστηκαν με ένα ακόμη «πρόστυχο πρόστιμο», τούτη την φορά ύψους 1.500 €, για να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με το μέχρι στιγμής ένα και μοναδικό ηλεκτρονικό σύστημα άμεσων πληρωμών, το IRIS. Αλλά, προφανώς, ο κ. Μητσοτάκης θεωρεί ότι ένα τέτοιο πρόστιμο δεν αποτελεί απαράδεκτη απειλή, αλλ’ αντιθέτως θεμιτό κίνητρο ώθησης του πολίτη στον δρόμο που «με το έτσι θέλω» χαράσσει η κυβέρνηση.
Περαιτέρω, η προπαγάνδα της (δήθεν ανθρωπογενούς) κλιματικής κρίσης δεν θα μπορούσε να λείπει από την θεματολογία της πρωθυπουργικής ομιλίας. Πέρα από το γελοίο «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση», το οποίο προανήγγειλε ότι θα αυξηθεί, είδαμε τον κ. Μητσοτάκη να πιπιλά την νεοείσακτη καραμέλα των οικοπέδων που χρήζουν καθαρισμού, λέγοντας ότι «η άμυνα απέναντι στην κλιματική κρίση απαιτεί τη συστράτευση όλων των δυνάμεων της ελληνικής κοινωνίας».
Φυσικά, δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς ιδιαίτερη ευφυΐα για να αντιληφθεί ότι τα ακαθάριστα οικόπεδα αποτελούν μια φθηνή δικαιολογία που αποσκοπεί στην συγκάλυψη των εγκληματικών παραλείψεων της κυβέρνησης για την πρόληψη και την καταστολή των πυρκαγιών.
Περαιτέρω, μέσα σε ένα παραλήρημα προπαγανδιστικής υποκρισίας, ο κ. Μητσοτάκης προσποιήθηκε ότι υπάρχουν ισχυροί που ελέγχουν κάποια εχθρικά προς την παρούσα κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης, την ώρα που αυτή η κυβέρνηση έχει τον απόλυτο έλεγχο της συντριπτικής πλειονότητας των ΜΜΕ, ένα φαινόμενο που, σε αυτόν τον βαθμό, δεν έχει ποτέ επαναληφθεί μεταπολιτευτικά.
Ακόμη, αποσιωπώντας ότι σε πολλά μέρη της χώρας μας τα στρατόπεδα κλείνουν το ένα μετά το άλλο (όπως στην Μυτιλήνη), ο κ. Μητσοτάκης προσπάθησε παραπλανητικά να καθησυχάσει τους πολίτες ότι η κυβέρνησή του νοιάζεται για την αμυντική θωράκιση της χώρας, διαθέτοντας 1,5 δισ. (το 2025 θα παραλάβουμε, είπε, την φρεγάτα «Κίμωνας»). Μάλιστα, λίγο πριν από το κλείσιμο της ομιλίας του, έφθασε στο αποκορύφωμα της κοροϊδίας του ελληνικού λαού, μιλώντας για «απόρθητα σύνορα» και για «πατρίδα οχυρωμένη απέναντι στους αντιπάλους της»!
Αναφέρθηκε στα ρεκόρ τουρισμού, αλλά αποσιώπησε το φαινόμενο του κατακλυσμού των νησιών από Τούρκους, οι οποίοι αξιοποιούν τον νεοδημοκρατικής εμπνεύσεως θεσμό της «βίζας εξπρές». Άραγε πόσοι γνωρίζουν ότι οι Τούρκοι αγοράζουν, με καλπάζουσα ταχύτητα, ακίνητα στις ακριτικές περιοχές μας, και ενώ ο κ. Μητσοτάκης παραδέχθηκε ότι «η Τουρκία παραμένει απρόβλεπτη»;
Όποιος κατάφερε να μη βγει από τα ρούχα του, ακούγοντας την κατακλυζόμενη από μισοαλήθειες ή από τερατώδη ψέματα πρωθυπουργική ομιλία μέχρι το 55ο λεπτό, είναι σίγουρο ότι λίγα δευτερόλεπτα μετά θα αποτύχει να παραμείνει ψύχραιμος, ερχόμενος αντιμέτωπος με ένα φοβερό αναποδογύρισμα της φρικαλέας πραγματικότητας που ζούμε κατά την διάρκεια της εξαετούς διακυβέρνησης Μητσοτάκη, επί των ημερών του οποίου έχουν γίνει στάχτη εκατομμύρια στρέμματα δάσους.
Χωρίς ίχνος ντροπής, έκανε την εξής απίστευτη δήλωση: «Πρώτος εγώ αγανακτώ και στενοχωριέμαι, όταν μία Πολιτεία που κατόρθωσε να σβήσει 4.000 πυρκαγιές, πληγώνεται από την μία που ξέφυγε»!
1.000 ΚΑΜΕΡΕΣ
Λίγο προτού ολοκληρωθεί η πρωθυπουργική ομιλία, το αίσθημα της αγανάκτησης θα πρέπει να το διαδεχθεί εκείνο της ανησυχίας, αφού ο κ. Μητσοτάκης συνέδεσε το αυταρχικό δόγμα της μηδενικής ανοχής, που υποκρύπτεται στο σύνθημα «νομιμότητα παντού», με την χρήση της τεχνολογίας. Άραγε ποιο ελευθεροκτόνο σχέδιο εξυφαίνεται στο στρατηγείο της κυβέρνησης;
Στην επίλυση αυτής της απορίας βοηθά η αποκάλυψη που έκανε ο κ. Μητσοτάκης απαντώντας σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου κατά την συνέντευξη Τύπου στην ΔΕΘ: «Έχω ζητήσει από τα αρμόδια υπουργεία άμεσα μια πρόταση για το πώς θα βάλουμε 1.000 κάμερες στην Αθήνα, οι οποίες θα ελέγχουν την παραβατική συμπεριφορά στον δρόμο».
Αυτές οι 1.000 κάμερες είναι η επιτομή της «υφέρπουσας επιτήρησης» (surveillance creep), δηλαδή της σταδιακής εξοικείωσης με ένα ψηφιακό μέσο, το οποίο εισάγεται μεν αρχικώς για την εκπλήρωση ενός συγκεκριμένου σκοπού, πλην όμως έχει προγραμματισθεί να επεκταθεί μελλοντικώς και για άλλους σκοπούς – προφανώς, στο πλαίσιο του «πολυδύναμου εκσυγχρονισμού» (sic), ορθότερα του ψηφιακού ολοκληρωτισμού.
1.000 ΜΕΡΕΣ
Ο αριθμός «χίλια» ακούστηκε και προς το κλείσιμο της πρωθυπουργικής ομιλίας, όταν ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι απομένουν «1.000 μέρες καθαρού, ανοικτού πολιτικού χρόνου» (ή μήπως βασανιστικού εφιάλτη;).
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι «1.000 ημέρες» προπαγανδίζονται συχνά ως ορόσημο στην καριέρα ενός πολιτικού, όπως στην περίπτωση του Τζων Φιτζέραλντ Κένεντι και του Τόνι Μπλερ (βλ. π.χ. Schlesinger, A Thousand Days. John F. Kennedy in the White House, 2002). Γι’ αυτό τον λόγο πιθανολογείται ότι πίσω από την πρόσφατη ομιλία του κ. Μητσοτάκη κρύβεται ο δάκτυλος του Έρικ Θανόπουλου-Παρκς, Ελληνοαμερικανού συμβούλου του και εκλεκτού κρίκου της επικοινωνιακής στρατηγικής που ακολουθεί η παρούσα κυβέρνηση.
Μετά απ’ όλα αυτά, υπάρχει καμία αμφιβολία ότι στην 88η ΔΕΘ παρακολουθήσαμε ένα ακόμη σόου Μητσοτακικής προπαγάνδας με εφαρμογή των αμερικανικής προελεύσεως ψυχολογικών εργαλείων που αποσκοπούν στην χειραγώγηση της τεχνολογικά αποχαυνωμένης μάζας;
*Πρ. Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ.
