Του Κωστή Μηλολιδάκη
Αυτή τη στιγμή το βασικό θέμα της Συνόδου (11 – 12 Ιουλίου), εκτός από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των χωρών μελών και εκτός από τις αποφάσεις για παραπέρα ‘βοήθεια’ στην Ουκρανία[i], είναι η στενότερη συνεργασία ΝΑΤΟ-Ουκρανίας. Η Ουκρανία απαιτεί άμεση ένταξη στο ΝΑΤΟ και ο Ζελένσκι απειλεί ότι δεν θα συμμετάσχει (είναι προσκεκλημένος) αν η αίτηση δεν γίνει προκαταβολικά δεχτή.
Πώς έχει το θέμα λοιπόν; Μια σειρά από χώρες, των ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων, αποκλείουν την άμεση εισδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά δέχονται να δεσμευτεί η συμμαχία ότι αυτή θα πραγματοποιηθεί μόλις ‘λήξουν οι εχθροπραξίες’ (χωρίς να αποσαφηνίζεται μια τέτοια ρήτρα, π.χ. αν θα ισχύσει και εφόσον υπάρξει εκεχειρία–μάλιστα, σε περίπτωση που οι ΗΠΑ εκτιμήσουν ότι απαιτείται εκεχειρία, ιδιαίτερα αν φανεί ότι το Κίεβο βουλιάζει, τότε η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αποτελέσει το ‘δόλωμα’ για να ‘πειστεί’ ο Ζελένσκι να υπογράψει την εκεχειρία). Εξυπακούεται ότι μια τέτοια ένταξη μπορεί να γίνει ‘με τη λήξη των εχθροπραξιών’ μόνο αν ηττηθεί κατά κράτος η Ρωσία, διότι, διαφορετικά, οι εχθροπραξίες δεν θα λήξουν αφού ο κεντρικός λόγος της έναρξης της Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης (ΕΣΕ) ήταν η αποτροπή της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Από την άλλη όμως οι Βαλτικές χώρες, που ουσιαστικά δεν διαφέρουν στο πολιτικό καθεστώς που έχει εγκαθιδρυθεί εκεί από το καθεστώς του Κιέβου, όπως και η Πολωνία, επιμένουν στην άμεση ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Είναι προφανής η επιδίωξη: Να καταστεί το ΝΑΤΟ άμεσος συμμέτοχος στην σύγκρουση, αφού με την Ουκρανία εντός της συμμαχίας ενεργοποιείται σχεδόν αυτόματα το άρθρο 5 και το ΝΑΤΟ οφείλει να επέμβει στη χώρα κατά της Ρωσίας. Ως γνωστόν, η άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο αποτελεί τον κεντρικό στρατηγικό στόχο του Κιέβου από την αρχή της ΕΣΕ.
Η ιδέα των κυβερνώντων ελίτ της Ουκρανίας είναι ότι η απειλή της άμεσης επέμβασης του ΝΑΤΟ αρκεί για να τρέψει τη Ρωσία σε άτακτη φυγή, δηλαδή έχουν μια εικόνα ‘παντοδυναμίας’ του ΝΑΤΟ. Καθόλου δεν υπολογίζουν στους συλλογισμούς τους ως ρεαλιστικό το ενδεχόμενο η Ρωσία να μην υποχωρήσει και να επακολουθήσει πόλεμος μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων, που, κατά τη γνώμη μου θα καταλήξει αναπόφευκτα σε ανταλλαγή πυρηνικών πληγμάτων.
Θεωρώ αναπόφευκτη μια τέτοια εξέλιξη σε περίπτωση Αμερικανικής άμεσης εμπλοκής όχι τόσο λόγω των γνωστών και επανειλημμένων προειδοποιήσεων του Πούτιν όσο λόγω του μεγάλου στρατιωτικού και βιομηχανικού δυναμικού των ΝΑΤΟικών χωρών που, πάντα κατά τη γνώμη μου, η Ρωσία δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει. Ως αποτέλεσμα θα δημιουργηθεί υπαρξιακός κίνδυνος για τη Ρωσία και θα ενεργοποιηθεί το πυρηνικό της δόγμα, στο οποίο είναι 1000% δεσμευμένοι και το εννοούν εντελώς στα σοβαρά.
Αλλά τότε ποια εναλλακτική εκδοχή μπορεί να υπάρξει για την ικανοποίηση του αιτήματος του Κιέβου; Ο Στόλτενμπεργκ τελευταία προσπαθεί να αμβλύνει τις αντιθέσεις με διπλωματία, κυρίως τάζοντας στο Κίεβο την μελλοντική ένταξη στο ΝΑΤΟ και εξετάζοντας εναλλακτικούς δρόμους ικανοποίησής του παρόντος αιτήματος.
Έχουν εξεταστεί δύο σενάρια. Το πρώτο είναι μια ‘ειδική σχέση’ της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ, η δημιουργία ενός δίπολου ΝΑΤΟ-Ουκρανίας και θεσμικά, με την εισαγωγή κάποιου διμερούς οργάνου. Φυσικά, εδώ η ουσία και πάλι βρίσκεται στο είδος των εγγυήσεων που θα δώσει αυτό το όργανο για την ‘ασφάλεια και ακεραιότητα’ της Ουκρανίας, δηλαδή αν θα δεσμευτεί ότι θα επέμβει σε περίπτωση που φανεί ότι η Ουκρανία οδεύει προς τη συντριβή–πράγμα που ήδη διαφαίνεται σύμφωνα με κάποιους παρατηρητές, αν και άλλοι εκτιμούν ότι η παράταση της σύγκρουσης θα οδηγήσει σε ένα μακροχρόνιο ‘πάγωμα’ το οποίο το Κίεβο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί για να συνδεθεί και τυπικά με το ΝΑΤΟ.
Το δεύτερο σενάριο είναι να δοθεί από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους πράσινο φως για την υπογραφή διμερών αμυντικών συμφωνιών μεταξύ των ‘προθύμων’ ΝΑΤΟικών χωρών και της Ουκρανίας. Αυτό θα επιτρέψει την μετάβαση κανονικών στρατευμάτων των χωρών αυτών στην Ουκρανία και ‘νόμιμη’ συμμετοχή τους στις μάχες.
Το τυπικό παράδειγμα εδώ είναι η Πολωνία, η οποία και τώρα έχει περί τους 10,000-20,000 στρατιώτες στην Ουκρανία, αλλά τους παρουσιάζει ως δήθεν μισθοφόρους. Μετά όμως τη συμφωνία, αυτοί θα φορέσουν κανονικές στολές του Πολωνικού στρατού και θα συμμετέχουν ‘νόμιμα’ στις εχθροπραξίες.
Πού βρίσκεται το catch? (που θάλεγαν οι Αμερικάνοι–εμείς το λέμε ‘τα ψιλά γράμματα’) Στο ότι το άρθρο 5 εξακολουθεί να ισχύει αν οι ΝΑΤΟικές χώρες, αυτές που θα συμμετέχουν άμεσα στον πόλεμο έχοντας στείλει στρατό, δεχτούν επίθεση στο έδαφός τους. Για παράδειγμα, μια ιδέα είναι ότι Πολωνικά F16 θα συμμετέχουν στις εχθροπραξίες στην Ουκρανία, θα εξαπολύουν Storm Shadows, θα χτυπούν Ρωσικούς στόχους, κ.ο.κ. Αν καταρριφθούν πάνω από την Ουκρανία έχει καλώς. Αλλά αν προλάβουν να επιστρέψουν στη βάση τους στην Πολωνία και οι Ρώσοι τα χτυπήσουν εκεί, τότε έχουμε ενεργοποίηση του Άρθρου 5.
Είναι προφανές ότι με τέτοια καραγκιοζιλίκια, η εμπλοκή ΝΑΤΟ-Ρωσίας θα είναι βέβαιη συνέπεια διότι η Ρωσία δεν θα μπορέσει να ανεχτεί μια τέτοια ανατροπή στο πολεμικό ισοζύγιο. Αφήνουμε και το γεγονός ότι η κατάρριψη ενός Πολωνικού F16 στην Δυτική Ουκρανία εύκολα μπορεί να μπερδευτεί με την κατάρριψή του εντός του Πολωνικού εναέριου χώρου–π.χ. αν το κυνηγήσει ένας S-400 όσο βρίσκεται στον Ουκρανικό εναέριο χώρο και το καταρρίψει αφού έχει περάσει στον Πολωνικό εναέριο χώρο.
Συνολικά, όπως φαίνεται, το ΝΑΤΟ ετοιμάζεται να τεντώσει για μια ακόμη φορά τις ρωσικές ‘κόκκινες γραμμές’ ώστε τελικά να βράσει ο βάτραχος πριν το καταλάβει και πηδήξει από την χύτρα, σύμφωνα με τη γνωστή θεωρία που έχουν επανειλημμένα χρησιμοποιήσει με περισσή υπερηφάνεια Αμερικανοί αξιωματούχοι για να περιγράψουν την τακτική των ΗΠΑ στην κλιμάκωση των επεμβάσεών τους στην Ουκρανία.
Μόνο που οι Ρώσοι, όσο διστακτικοί και αν είναι στο να πάρουν αποφάσεις που θα διακινδυνεύσουν το μέλλον του πλανήτη, δεν είναι βάτραχοι. Δυστυχώς ή ευτυχώς…
[i] Το θέμα της ‘βοήθειας’ που θα εξεταστεί στη Σύνοδο δεν είναι τετριμμένο. Στην ουσία, η άρον άρον ‘μεγαλειώδης αντεπίθεση’ του Κιέβου, που μέχρι στιγμής γνωρίζει τη συντριβή, γίνεται, παρά τις αντιρρήσεις του Ουκρανού Γενικού Διοικητή του Στρατού Ζαλούζνι και άλλων αξιωματούχων, λόγω των εντονότατων πιέσεων από τις ΗΠΑ, οι οποίες απαιτούν να χυθεί Ρωσικό αίμα, να καταληφθεί η Κριμαία, να καταληφθεί το Μπερντιάνσκ, και πάει λέγοντας. Οι Αμερικανικές ‘επενδύσεις’ στην Ουκρανία, δηλαδή η ‘βοήθεια’ προς το Κίεβο, απαιτούν ανταπόδοση και, όπως γράφεται από κάθε λογής Δυτικές εφημερίδες με πρώτες και καλύτερες τις συστημικές Αμερικανικές, ζητείται από το Κίεβο μέχρι τη σύνοδο κορυφής να έχει παρουσιάσει χειροπιαστά αποτελέσματα στην αντεπίθεση αν θέλει να συνεχιστεί η ‘βοήθεια’. Δηλαδή, η βοήθεια θα αποτελέσει κεντρικό θέμα της Συνόδου και θα εξεταστεί υπό το πρίσμα των μέχρι τότε αποτελεσμάτων της ‘μεγαλειώδους αντεπίθεσης του Κιέβου’.
Οι Ουκρανοί κυβερνώντες δεν είναι ηλίθιοι για να πιστέψουν τους Αμερικανούς—που θα ξαναβρούν οι τελευταίοι ένα κράτος έτοιμο να αυτοκτονήσει για να το στρέψουν κατά της Ρωσίας; —αλλά όμως γι’ αυτούς διακυβεύεται το μεγάλο φαγοπότι στο οποίο επιδίδονται στην πλάτη του δύστυχου λαού τους. Η βοήθεια μπορεί να μην κοπεί, αλλά οι μίζες μπορούν αν κοπούν αν οι κυβερνώντες σήμερα την Ουκρανία δεν ‘συνεργαστούν’. Και συνεργάζονται καταφανώς.
