Τι δεν έκαναν και τι έκαναν οι κεντρικές τράπεζες και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις του κραχ
Για πιστωτική κρίση στην Ευρώπη χειρότερη από αυτή που ταρακούνησε τις ΗΠΑ πρόσφατα προειδοποιεί με άρθρο του ο διακεκριμένος οικονομολόγος Daniel Lacalle, εκθέτοντας τους λόγους.
Όπως επισημαίνει, «σύμφωνα με τη Federal Reserve, οι καταθέσεις στις εμπορικές τράπεζες των ΗΠΑ έχουν υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών».
Ειδικότερα, έχουν μειωθεί κατά 500 δισεκατομμύρια δολάρια μετά την κατάρρευση της τράπεζας Silicon Valley.
Ωστόσο, η συνολική τραπεζική πίστη έχει αυξηθεί σε νέα υψηλά, άνω των 17 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ.
Με άλλα λόγια, «λιγότερες καταθέσεις, αλλά περισσότερα δάνεια».
Τι μπορεί να πάει στραβά;
Η αναπόφευκτη πιστωτική κρίση αναβάλλεται μόνο χάρη στην άποψη της αγοράς πως η Fed θα εισφέρει όλη τη ρευστότητα που απαιτείται και ότι οι περικοπές επιτοκίων θα έρθουν σύντομα. Ωστόσο, πρόκειται για ένα εξαιρετικά επικίνδυνο στοίχημα.
Οι τραπεζίτες αποφασίζουν να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο αναμένοντας ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα επιστρέψει σύντομα σε χαλαρή νομισματική πολιτική, ενώ αναμένουν υψηλότερα περιθώρια καθαρού εισοδήματος από τόκους, λόγω των αυξανόμενων επιτοκίων, παρά τον κίνδυνο αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Το γεγονός ότι η τραπεζική κρίση μετριάστηκε δεν σημαίνει ότι έχει τελειώσει.
Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος είναι σύμπτωμα ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος: Χρονιζόντων αρνητικών πραγματικών επιτοκίων και επεκτατικής νομισματικής πολιτικής που δημιούργησαν πολλές φούσκες.
Ο κίνδυνος στον ισολογισμό των τραπεζών δεν έγκειται μόνο στη μείωση των καταθέσεων στο παθητικό, αλλά και στη μείωση της αξίας των αξιογράφων.
Οι τράπεζες είναι τόσο μοχλευμένες, που απλά δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο απώλειας 20% από την πλευρά του ενεργητικού, σημαντικής αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων ή διαγραφής των πιο επικίνδυνων επενδύσεων.
Το επίπεδο του χρέους είναι τόσο υψηλό που λίγες τράπεζες θα μπορέσουν να αυξήσουν τα ίδια κεφάλαια όταν τα πράγματα χειροτερέψουν.
Το bank run δεν γίνεται επειδή οι πολίτες είναι ηλίθιοι…
Οι μεγαλύτεροι καταθέτες είναι επιχειρήσεις, μικρές εταιρείες κ.λπ.
Απλώς δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν τα μετρητά τους εάν μια τράπεζα μπει σε εκκαθάριση.
Μόλις η Fed αποφάσισε ποιες καταθέσεις είναι εγγυημένες και ποιες όχι, ο φόβος κυριάρχησε ξανά.
Οι επενδυτές και οι επιχειρήσεις στην Αμερική το καταλαβαίνουν αυτό.
Ωστόσο, στις ΗΠΑ το 80% της πραγματικής οικονομίας χρηματοδοτείται εκτός του τραπεζικού καναλιού.
Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης προέρχεται από ομόλογα, θεσμικά δάνεια με μόχλευση και δάνεια μεσαίας αγοράς απευθείας από τον ιδιωτικό τομέα.
Στην Ευρώπη, το 80% της πραγματικής οικονομίας χρηματοδοτείται με τραπεζικά δάνεια, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Ίσως θυμάστε το 2008 όταν οι Ευρωπαίοι αναλυτές επανέλαβαν ξανά και ξανά ότι η κρίση των subprime ήταν ένα συγκεκριμένο γεγονός που επηρέαζε μόνο τις τράπεζες των ΗΠΑ και ότι το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν ισχυρότερο, πιο καλά κεφαλαιοποιημένο και καλύτερα ρυθμισμένο.
Λοιπόν, οκτώ χρόνια αργότερα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες ακόμη προσπαθούσαν να ανακάμπτουν από την ευρωπαϊκή κρίση.
Γιατί οι ευρωπαϊκές τράπεζες κινδυνεύουν εξίσου ή περισσότερο;
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες ενίσχυσαν τον ισολογισμό τους με ένα πολύ επικίνδυνο και ασταθές μέσο, τα μετατρέψιμα υβριδικά ομόλογα (CoCos).
Αν και φαίνονται απίστευτα ελκυστικά λόγω της υψηλής απόδοσης που παρουσιάζουν, μπορούν να προκαλέσουν ντόμινο στα ίδια κεφάλαια μιας τραπεζικής επιχείρησης όταν τα πράγματα δυσχεραίνουν.
Επιπλέον, το βασικά κεφάλαια των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι ισχυρότερα από το 2009, αλλά μπορεί να επιδεινωθούν γρήγορα εν μέσω μιας φθίνουσας αγοράς.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δανείζουν μαζικά κυβερνήσεις, δημόσιες εταιρείες και μεγάλους ομίλους ετερογενών δραστηριοτήτων.
Το αποτέλεσμα της αυξανόμενης ανησυχίας είναι άμεσο.
Επιπλέον, πολλοί από αυτούς τους μεγάλους ομίλους ετερογενών δραστηριοτήτων είναι εταιρείες ζόμπι, που δεν μπορούν να καλύψουν τα έξοδα τόκων τους με λειτουργικά κέρδη.
Σε περιόδους νομισματικής υπερβολής, αυτά τα δάνεια φαίνονται εξαιρετικά ελκυστικά και με αμελητέο κίνδυνο, αλλά οποιαδήποτε μείωση της εμπιστοσύνης στο αξιόχρεο των κρατών μπορεί να επιδεινώσει γρήγορα το ενεργητικό του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, τα ανοίγματα των τραπεζών της ζώνης του ευρώ σε εγχώριους κρατικούς τίτλους έχουν αυξηθεί σημαντικά από το 2020 σε ονομαστικούς όρους.
Το ποσοστό του συνολικού ενεργητικού που επενδύεται σε εγχώριους κρατικούς τίτλους χρέους αυξήθηκε σε 11,9% για τις ιταλικές τράπεζες και 7,2% για τις ισπανικές τράπεζες, αλλά και κοντά στο 2% για τις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες.
Ωστόσο, αυτό είναι μόνο ένα μέρος της εικόνας.
Υπάρχει επίσης υψηλή έκθεση σε κρατικές εταιρείες ή εταιρείες που υποστηρίζονται από το κράτος.
Ένας από τους κύριους λόγους για αυτό είναι ότι η Οδηγία για τις Κεφαλαιακές Απαιτήσεις (CRD), επιτρέπει την απόδοση στάθμισης κινδύνου 0% στα κρατικά ομόλογα.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις ευρωπαϊκές τράπεζες δεν είναι η φυγή καταθέσεων ή οι επενδύσεις σε εταιρείες τεχνολογίας.
Είναι η άμεση και ακάλυπτη σύνδεση με τον κίνδυνο.
Αυτό μπορεί να φαίνεται άσχετο, αλλά η οικονομία αλλάζει γρήγορα και όταν συμβεί το ατύχημα χρειάζονται χρόνια για να ανακάμψει, όπως είδαμε στην κρίση του 2011.
Ένα άλλο ξεχωριστό χαρακτηριστικό των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι το πόσο γρήγορα μπορεί να επιδεινωθεί ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Όταν η οικονομία αποδυναμώνεται ή λιμνάζει, τα δάνεια σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά γίνονται πιο ριψοκίνδυνα, και η έλλειψη ενός διαφοροποιημένου και εναλλακτικού συστήματος δανεισμού όπως αυτό των ΗΠΑ σημαίνει ότι η πιστωτική κρίση δύναται να βλάψει την πραγματική οικονομία βαθιά.
Όλοι μπορούμε να θυμηθούμε πώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν γρήγορα από το διαχειρίσιμο 3% επί του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων σε έως και 13% σε ορισμένες τράπεζες το διάστημα 2008 – 2011.
Τα περιουσιακά στοιχεία των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι εκτεθειμένα σε κρατικά ομόλογα, στην επιδείνωση της φερεγγυότητας στις μικρές επιχειρήσεις, αλλά και σε μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις ζόμπι.
Η τελευταία έρευνα δανεισμού της ΕΚΤ δείχνει ότι τα πιστωτικά στάνταρ γενικά αυστηροποιούνται για τις επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και τον δανεισμό ακινήτων.
Αλλά, όταν η πραγματική οικονομία χρηματοδοτείται κατά 80% μέσω τραπεζικών δανείων και οι τράπεζες εκτίθενται σε μεγάλο βαθμό σε κρατικούς κινδύνους, η επίδραση ενός ντόμινο, λόγω ασθενέστερου οικονομικού περιβάλλοντος, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να προέλθει πανταχόθεν.
Μέχρι στιγμής, οι αναλυτές λένε -ξανά- ότι η τραπεζική κρίση δεν έχει καμία σχέση με την Ευρώπη γιατί η ρύθμιση είναι ισχυρότερη και τα κεφάλαια είναι πιο εύρωστα – τα ίδια έλεγαν και το 2008.
«Οι καταθέτες έχουν αποσύρει 214 δισ. ευρώ από τις τράπεζες της ευρωζώνης τους τελευταίους πέντε μήνες, με τις εκροές να έχουν φτάσει σε επίπεδο ρεκόρ τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με την ΕΚΤ.
Δεν είναι αλήθεια ότι το bank run δεν αποτελεί πρόβλημα στην Ευρώπη.
Το μεγαλύτερο λάθος που μπορούν να κάνουν οι ευρωπαϊκές αρχές και οι επενδυτές είναι να πιστέψουν -και πάλι- ότι αυτή τη φορά είναι διαφορετική και ότι η τραπεζική κρίση δεν θα πλήξει το σύστημα της ευρωζώνης» καταλήγει ο Lacalle.
www.bankingnews.gr
