Πρόσφατες παγκόσμιες αναλύσεις δείχνουν ότι τα κρούσματα ψωρίασης αυξάνονται σε όλες τις ηπείρους και προβλέπεται να συνεχίσουν να αυξάνονται έως το 2050. Οι ερευνητές επισημαίνουν έναν συνδυασμό γενετικής προδιάθεσης, αλλαγών στον τρόπο ζωής και περιβαλλοντικών αλλαγών που ενισχύουν την ανοσοποιητική ενεργοποίηση.
Γιατί η ψωρίαση αυξάνεται παγκοσμίως
Η ψωρίαση δεν προκαλείται από έναν μόνο παράγοντα. Αντίθετα, εμφανίζεται όταν η γενετική προδιάθεση αλληλεπιδρά με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Μεγάλη επιδημιολογική έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Dermatology, δείχνει αρκετές αιτίες πίσω από την παγκόσμια αύξηση:
1. Αστικοποίηση και παράγοντες τρόπου ζωής
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν τις ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, το αυξημένο στρες και ο κακός ύπνος, που συμβάλλουν στη χρόνια συστημική φλεγμονή. Αυτοί οι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ψωρίασης και επιδεινώνουν τις εξάρσεις.
2. Υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου
Η ψωρίαση συνδέεται στενά με την μεταβολική δυσλειτουργία. Καθώς αυξάνονται τα παγκόσμια ποσοστά παχυσαρκίας, αυξάνεται και η συχνότητα εμφάνισης φλεγμονωδών δερματικών διαταραχών. Η χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή από το σπλαχνικό λίπος αυξάνει την ανοσοποιητική ενεργοποίηση, καθιστώντας την ψωρίαση πιο πιθανή.
3. Περιβαλλοντικές αλλαγές και έκθεση σε ρύπανση
Η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι περιβαλλοντικοί ερεθιστικοί παράγοντες μπορούν να διαταράξουν τις ανοσολογικές οδούς. Οι άνθρωποι που ζουν σε έντονα βιομηχανοποιημένα ή μολυσμένα περιβάλλοντα αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά εξάρσεων.
4. Βελτιωμένη διάγνωση και έγκαιρη ανίχνευση
Η καλύτερη πρόσβαση στην δερματολογική φροντίδα, η αυξημένη ευαισθητοποίηση και τα πιο ευαίσθητα διαγνωστικά κριτήρια συμβάλλουν στην υψηλότερη καταγραφή ασθενών. Πολλές ήπιες ή προηγουμένως μη αναγνωρισμένες περιπτώσεις εντοπίζονται πλέον σωστά.
5. Γήρανση πληθυσμού παγκοσμίως
Η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία λόγω αλλαγών στο ανοσοποιητικό σύστημα. Καθώς αυξάνεται το παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής, αυξάνεται και ο απόλυτος αριθμός των ατόμων που ζουν με ψωρίαση.
6. Αύξηση των αυτοάνοσων παθήσεων γενικά
Παρατηρείται μια ευρύτερη αύξηση των αυτοάνοσων και φλεγμονωδών ασθενειών παγκοσμίως. Οι ακριβείς λόγοι παραμένουν ασαφείς, αλλά οι ειδικοί υποθέτουν τις εξής αιτίες:
- Αλλαγές στο μικροβίωμα
- Μειωμένη έκθεση σε ορισμένα μικρόβια κατά την πρώιμη ζωή
- Υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης χρόνιων λοιμώξεων
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες στρες που μεταβάλλουν την ανοσολογική σηματοδότηση
Αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν συλλογικά στη συνεχή ανοδική τάση της συχνότητας εμφάνισης ψωρίασης έως το 2050, όπως προβλέπεται στις παγκόσμιες δερματολογικές αναλύσεις.
Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο;
Μεγάλης κλίμακας μητρώα δερματολογίας και μελέτες πληθυσμού δείχνουν σαφή μοτίβα στο ποιες ομάδες φέρουν το μεγαλύτερο βάρος:
1. Άτομα σε χώρες με υψηλότερο εισόδημα και ιδιαίτερα βιομηχανοποιημένες χώρες
Το παγκόσμιο βάρος είναι υψηλότερο στις πλουσιότερες χώρες, μια τάση που συνδέεται με
- υψηλότερα ποσοστά μεταβολικών ασθενειών
- καθιστικό τρόπο ζωής
- περιβαλλοντικές εκθέσεις
- πιο προηγμένα διαγνωστικά συστήματα
Αυτό το μοτίβο είναι συνεπές σε όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και μέρη της Μέσης Ανατολής.
2. Ενήλικες μεταξύ 30 και 60 ετών
Παρόλο που η ψωρίαση μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, η κορύφωση της εμφάνισής της συμβαίνει στην ενήλικη ζωή, ιδιαίτερα κατά την μέση ηλικία, όταν συσσωρεύονται χρόνιο στρες και συννοσηρότητες.
3. Άτομα με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό
Η γενετική προδιάθεση παραμένει ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου. Οι συγγενείς πρώτου βαθμού έχουν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ψωρίασης.
4. Άτομα με μεταβολικές, αυτοάνοσες ή καρδιαγγειακές παθήσεις
Η ψωρίαση συνδέεται στενά με:
- παχυσαρκία
- διαβήτη τύπου 2
- υπέρταση
- αυτοάνοση νόσο του θυρεοειδούς
- φλεγμονώδη νόσο του εντέρου
Αυτές οι συννοσηρότητες εντείνουν τη συστηματική φλεγμονή, καθιστώντας πιο πιθανές τις εξάρσεις ψωρίασης.
5. Γυναίκες και άνδρες επηρεάζονται διαφορετικά
Η ψωρίαση επηρεάζει και τα δύο φύλα, αλλά ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ελαφρώς υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στις γυναίκες και σοβαρότητα συμπτωμάτων στους άνδρες. Τα πρότυπα ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή και την εθνικότητα.
6. Πληθυσμοί που βιώνουν υψηλά φορτία στρες
Το χρόνιο ψυχολογικό στρες είναι μια καλά αναγνωρισμένη αιτία για την εμφάνιση και τις εξάρσεις της ψωρίασης. Οι περιοχές με υψηλή οικονομική πίεση ή/και συγκρούσεις εμφανίζουν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης. Δυστυχώς, η Ελλάδα εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία.
Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο ψωρίασης
Η ψωρίαση δεν μπορεί να προληφθεί πλήρως σε άτομα με ισχυρή γενετική προδιάθεση, αλλά μπορείτε να μειώσετε σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων και να ελαχιστοποιήσετε τις εξάρσεις, ελέγχοντας τους περιβαλλοντικούς και τους τρόπου ζωής παράγοντες.
1. Διατηρήστε ένα υγιές βάρος
Επειδή η παχυσαρκία αυξάνει τη συστημική φλεγμονή, η μείωση του βάρους είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τη βελτίωση της σοβαρότητας της νόσου και την μείωση των εξάρσεων.
2. Διαχειριστείτε το άγχος με προληπτικές μεθόδους
Το άγχος είναι ένας από τους ισχυρότερους γνωστούς παράγοντες που προκαλούν ψωρίαση. Χρήσιμες στρατηγικές πρόληψης:
- ενσυνειδητότητα
- ασκήσεις αναπνοής
- συμβουλευτική ή/και ψυχοθεραπεία
- τακτική σωματική δραστηριότητα
- επαρκής ύπνος
3. Αποφύγετε τα τραύματα του δέρματος (φαινόμενο Koebner)
Τραυματισμοί του δέρματος, όπως κοψίματα, εγκαύματα και τριβή, μπορούν να προκαλέσουν νέες αλλοιώσεις ψωρίασης. Χρησιμοποιήστε προστατευτικά ρούχα και αποφύγετε επαναλαμβανόμενους ερεθισμούς του δέρματος.
4. Μειώστε το αλκοόλ και σταματήστε το κάπνισμα
Τόσο το αλκοόλ όσο και το κάπνισμα αυξάνουν τις φλεγμονώδεις οδούς και επιδεινώνουν τη σοβαρότητα της ψωρίασης.
5. Διατηρήστε το δέρμα ενυδατωμένο και προστατευμένο
Η καθημερινή ενυδάτωση μειώνει τις εξάρσεις ενισχύοντας τον φραγμό του δέρματος. Τα προϊόντα χωρίς άρωμα είναι τα καλύτερα.
6. Αποφύγετε το υπερβολικό ηλιακό έγκαυμα κατά την μέτρια έκθεση στον ήλιο
Ενώ η ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο μπορεί να μειώσει τις πλάκες ψωρίασης, το ηλιακό έγκαυμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές εξάρσεις. Χρησιμοποιήστε προϊόντα με αντηλιακή προστασία και αποφύγετε τις ώρες αιχμής της υπεριώδους ακτινοβολίας.
7. Διαχείριση συννοσηροτήτων
Μειώστε τη συστηματική φλεγμονή και τη σοβαρότητα των εξάρσεων με τακτικό έλεγχο για:
- διαβήτη
- υπέρταση
- υψηλή χοληστερόλη
8. Άμεση αντιμετώπιση λοιμώξεων
Οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις, οι ιογενείς ασθένειες και οι χρόνιες λοιμώξεις των κόλπων ή του δέρματος μπορούν να προκαλέσουν εξάρσεις. Η έγκαιρη θεραπεία μειώνει τον κίνδυνο.
Συχνές Ερωτήσεις
Προκαλείται η ψωρίαση από το στρες;
Το στρες δεν προκαλεί ψωρίαση, αλλά είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες που πυροδοτούν τις εξάρσεις.
Είναι μεταδοτική η ψωρίαση;
Όχι. Η ψωρίαση είναι μια αυτοάνοση πάθηση και δεν μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο.
Βοηθά η απώλεια βάρους στην ψωρίαση;
Ναι. Η μείωση του σωματικού λίπους μειώνει τους δείκτες φλεγμονής και βελτιώνει τον έλεγχο των συμπτωμάτων.
Συμπέρασμα
Η ψωρίαση αυξάνεται παγκοσμίως λόγω των αλλαγών στον τρόπο ζωής, των μεταβολικών συνθηκών, της περιβαλλοντικής έκθεσης και της βελτιωμένης ανίχνευσης. Η πάθηση επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με αυξημένο επιπολασμό στις πλουσιότερες και ιδιαίτερα βιομηχανοποιημένες περιοχές. Ενώ η γενετική παίζει κεντρικό ρόλο, πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Πηγές:
medicalxpress.com
medscape.com
mayoclinic.org
clevelandclinic.org
