Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη *
Στο πρόσωπο της “πολιτικής” Καρυστιανού δεν φοβούνται όλοι το ίδιο πράγμα. Άλλοι φοβούνται τη ρήξη. Άλλοι την ανυπακοή. Άλλοι τη σύγκρουση με το σύστημα. Όμως, βαθύτερα, πιο υπόγεια, πιο ανομολόγητα, αυτό που φοβούνται πραγματικά είναι ο ίδιος ο Λαός. Όχι ως αφηρημένη έννοια, αλλά ως παρόν, συνειδητοποιημένο και ηθικά ενεργό πολιτικό υποκείμενο.
Γιατί η Καρυστιανού δεν εμφανίστηκε ως επαγγελματίας πολιτικός, ούτε ως τεχνοκράτης, ούτε ως προϊόν κομματικού σωλήνα. Εμφανίστηκε ως άνθρωπος του πένθους που αρνήθηκε να μείνει σιωπηλός. Ως μάνα που μετέφερε τη vita privata μέσα στον δημόσιο χώρο, χωρίς άδεια, χωρίς διαμεσολάβηση, χωρίς φίλτρα. Και αυτό ακριβώς είναι που τρομάζει.
Τρομάζει όσους έχουν μάθει να μιλούν για τον λαό, αλλά όχι με τον λαό.
Όσους τον επικαλούνται προεκλογικά, αλλά δεν τον εμπιστεύονται πολιτικά.
Όσους τον θέλουν θεατή, όχι πρωταγωνιστή.
Ο φόβος απέναντι στην Καρυστιανού δεν είναι φόβος για τις «ιδέες» της. Είναι φόβος για το ενδεχόμενο να αρθρωθεί μια πολιτική χωρίς “ειδικούς”, χωρίς επαγγελματίες της εξουσίας. Μια πολιτική που δεν ζητά απλώς καλύτερη διαχείριση, αλλά θέτει ζήτημα ευθύνης, δικαιοσύνης και νοήματος.
Γι’ αυτό και η αντίδραση δεν είναι διάλογος, αλλά στιγματισμός:
«λαϊκισμός», «τραμπισμός», «επικίνδυνη», «απολίτικη», «ακροδεξιά», «συναισθηματική».
Αλλά αυτά δεν είναι επιχειρήματα. Είναι μηχανισμοί άμυνας.
Γιατί για ένα μεγάλο τμήμα του πολιτικού και πνευματικού κατεστημένου, ο Λαός είναι ανώριμος. Χρειάζεται καθοδήγηση. Χρειάζεται διαχείριση. Χρειάζεται επιτήρηση. Δεν είναι ικανός να αποφασίζει, μόνο να επικυρώνει. Αυτή η υποτίμηση δεν είναι ατύχημα. Είναι δομικό στοιχείο της μεταπολιτευτικής -και ευρωπαϊκής- πολιτικής κουλτούρας.
Η Καρυστιανού, όμως, φέρνει κάτι που δεν ελέγχεται, την ηθική νομιμοποίηση του πόνου. Και όταν ο πόνος αποκτά πολιτική φωνή, χωρίς να ζητά άδεια από κόμματα και θεσμούς, τότε το σύστημα απογυμνώνεται. Γιατί αποκαλύπτεται ότι πίσω από την επίκληση της «ωριμότητας», της «θεσμικότητας» και της «ευρωπαϊκής κανονικότητας» κρύβεται ένας βαθύς φόβος: μήπως ο Λαός μιλήσει χωρίς μεταφραστή.
Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος που κάποιοι επιτίθενται στην Καρυστιανού. Όχι επειδή απειλεί τη Δημοκρατία, αλλά επειδή αποκαλύπτει πόσο λίγο δημοκρατική είναι μια πολιτική τάξη που δεν αντέχει την είσοδο της κοινωνίας στην πολιτική.
Γιατί ο Λαός, όταν μιλάει από το τραύμα, δεν ζητά απλώς αλλαγή προσώπων. Ζητά αλλαγή κανόνων. Και αυτό είναι ασυγχώρητο για όσους έχουν μάθει να κυβερνούν χωρίς αυτόν.
Τελικά, λοιπόν, ποιος φοβάται τον Λαό;
Τον φοβούνται όσοι δεν τον εμπιστεύονται.
Τον φοβούνται όσοι έχτισαν την εξουσία τους πάνω στη σιωπή του.
Και τον φοβούνται γιατί, όταν ο Λαός πάψει να είναι θεατής, καμία περσόνα, κανένα θεσμικό προσωπείο, κανένα «ανεξάρτητο» άλλοθι δεν αρκεί για να κρύψει την απουσία νοήματος της εξουσίας.
Και αυτός ο φόβος, όσο κι αν κρύβεται πίσω από λέξεις, έχει ήδη γίνει ορατός.
* Αναπτυξιακός & Κοινωνικός Ψυχολόγος, Διδάσκων Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Neapolis.
