Νέα στοιχεία για το… γήινο κλιματικό παρελθόν του Κόκκινου Πλανήτη.
Βρέθηκαν ενδείξεις ότι το κλίμα στον Άρη κάποτε καθοριζόταν από βροχοπτώσεις δημιουργώντας ένα τροπικό περιβάλλον δίνοντας μια νέα εντυπωσιακή διάσταση στην κλιματική ιστορία του πλανήτη.
Έχει διαπιστωθεί η παρουσία νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του Άρη πριν ο πλανήτης απωλέσει την ατμόσφαιρα του και μετατραπεί στον άγονο, ερημικό και εντελώς αφιλόξενο για τη ζωή κόσμο που γνωρίζουμε σήμερα. Πλήθος μελετών με τη χρήση δεδομένων από τις διαφόρων ειδών αποστολές που έχουν σταλεί στον Άρη έχουν υποδείξει την ύπαρξη αρχικά κάποιου μεγάλου ωκεανού στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη και αργότερα λιμνών και ποταμών στην επιφάνεια τους κάτι που σημαίνει ότι μπορεί για κάποιο χρονικό διάστημα να είχαν αναπτυχθεί κάποιες μορφές ζωής έστω και σε μικροβιακή μορφή οι οποίες σύμφωνα με κάποιους ειδικούς μπορεί να βρήκαν καταφύγιο κάτω από την επιφάνεια όταν οι συνθήκες μεταβλήθηκαν και να εξακολουθούν να επιβιώνουν κρυμμένες στο εσωτερικό του πλανήτη.
Μικρές ανοιχτόχρωμες κηλίδες στο κοκκινοπορτοκαλί τοπίο του Άρη αποδείχτηκαν ένα νέο στοιχείο ότι τμήματα του πλανήτη ίσως κάποτε φιλοξενούσαν υγρές περιοχές τύπου οάσεων με υγρό κλίμα και βροχές παρόμοιες με αυτές των τροπικών περιοχών της Γης.
Το ρόβερ της αποστολής Perseverance της NASA εντόπισε αυτά τα χαρακτηριστικά ως λευκό καολινιτικό άργιλο πλούσιο σε αλουμίνιο σε πετρώματα που βρίσκονται στον κρατήρα Τζέζερο τον οποίο εξερευνά το ρόβερ της NASA. Στη Γη αυτό το είδος αργίλου σχηματίζεται όταν μακρές περίοδοι έντονων βροχοπτώσεων απομακρύνουν σταδιακά άλλα ορυκτά από τους βράχους και τα ιζήματα αφήνοντας πίσω το καθαρό υλικό.
Οι λεπτομέρειες της ανακάλυψης δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση «Communications Earth & Environment». Η μελέτη καθοδηγήθηκε από τον Άντριαν Μπροζ μεταδιδακτορικό ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Purdue ο οποίος εργάζεται στο εργαστήριο της Μπριόνι Χόργκαν η οποία είναι μακροχρόνια συνεργάτης σχεδιασμού της αποστολής Mars Perseverance της NASA και καθηγήτρια πλανητικών επιστημών στο Purdue.
«Τέτοιοι βράχοι είναι μάλλον από τους σημαντικότερους που έχουμε δει από τροχιά στον Άρη γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να σχηματιστούν» είπε η Horgan. Η παρουσία τους απαιτεί τόσο πολύ νερό ώστε πιστεύουμε ότι μπορεί να αποτελούν απόδειξη ενός αρχαίου, θερμότερου και υγρότερου κλίματος όπου έπεφτε βροχή για εκατομμύρια χρόνια. Τα τροπικά κλίματα όπως τα τροπικά δάση είναι τα συνηθέστερα περιβάλλοντα όπου βρίσκουμε καολινίτη στη Γη. Άρα όταν βλέπεις καολινίτη σε ένα μέρος όπως ο Άρης, που είναι άγονος, ψυχρός και χωρίς καθόλου υγρό νερό στην επιφάνεια, αυτό μας δείχνει ότι κάποτε υπήρχε πολύ περισσότερο νερό από ό,τι σήμερα» λέει ο Μπροζ.
Τα θραύσματα καολινίτη στον Άρη, από μικρά βότσαλα μέχρι μεγάλους ογκόλιθους, αποτελούν ένα νέο κομμάτι του παζλ για το πώς ήταν το κλίμα του πλανήτη πριν δισεκατομμύρια χρόνια. Οι πρώτες αναλύσεις με τα όργανα SuperCam και Mastcam-Z του ρόβερ επέτρεψαν στους ερευνητές να συγκρίνουν αυτά τα δείγματα με ανάλογα δείγματα από τη Γη. Αυτές οι συγκρίσεις ίσως βοηθήσουν στην αποκάλυψη των συνθηκών που επικρατούσαν κάποτε στον Άρη και πώς τελικά εξελίχθηκε στον ξηρό κόσμο που βλέπουμε σήμερα.
Σύμφωνα με την Χόργκαν ο καολινίτης θέτει και άλλο ένα μυστήριο. Οι ανοιχτόχρωμοι βράχοι εμφανίζονται κατά μήκος της πορείας του ρόβερ αν και δεν υπάρχει κάποια προφανής κοντινή πηγή. Το ρόβερ ταξιδεύει στον κρατήρα Jezero από την προσεδάφισή του τον Φεβρουάριο του 2021, σε μια περιοχή που κάποτε φιλοξενούσε μια λίμνη περίπου διπλάσια σε μέγεθος από τη λίμνη Tahoe.
Αναζητώντας την πηγή
«Καταγράφουν ξεκάθαρα ένα απίστευτο υδάτινο γεγονός, αλλά από πού ήρθαν. Ίσως να παρασύρθηκαν στη λίμνη του Τζέζερο από τον ποταμό που σχημάτισε το δέλτα ή ίσως εκτινάχθηκαν εκεί από μια πρόσκρουση και απλώς διασκορπίστηκαν. Δεν είμαστε απολύτως βέβαιοι» λέει ο Μπροζ.
Δορυφορικές εικόνες έχουν εντοπίσει μεγάλα κοιτάσματα καολινίτη σε άλλες περιοχές του Άρη.
«Αλλά μέχρι να μπορέσουμε να φτάσουμε σε αυτά τα μεγάλα κοιτάσματα με το ρόβερ αυτοί οι μικροί βράχοι είναι η μόνη επιτόπια απόδειξή μας για το πώς θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί. Προς το παρόν τα στοιχεία δείχνουν έντονα προς αρχαία, θερμότερα και υγρότερα περιβάλλοντα» αναφέρει η Χόργκαν.
Γήινες αναλογίες και μυστήρια του Άρη
Οι ερευνητές συνέκριναν τα δείγματα καολινίτη του Άρη που εξέτασε το ρόβερ με δείγματα βράχων από περιοχές κοντά στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια και από περιοχές στη Νότια Αφρική. Οι ομοιότητες ήταν εντυπωσιακές.
Εκτός από τροπικά, βροχερά κλίματα, ο Μπροζ ανέφερε ότι ο καολινίτης στη Γη μπορεί να σχηματιστεί και σε υδροθερμικά συστήματα όταν θερμό νερό διαβρώνει τον βράχο. Αλλά αυτή η διαδικασία δημιουργεί διαφορετικό χημικό αποτύπωμα από εκείνο που σχηματίζεται από βροχή σε χαμηλότερες θερμοκρασίες επί χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια. Χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από τρεις διαφορετικές τοποθεσίες για να συγκριθεί αυτό το υδροθερμικό σενάριο με τα δείγματα του Άρη.
Οι βράχοι στον Άρη, όπως ο καολινίτης, είναι ένα είδος χρονοκάψουλας που μπορεί να κρατά πληροφορίες δισεκατομμυρίων ετών για την ιστορία των περιβαλλοντικών συνθηκών του πλανήτη.
«Όλη η ζωή χρησιμοποιεί νερό. Γι’ αυτό όταν σκεφτόμαστε την πιθανότητα αυτοί οι βράχοι να αντιπροσωπεύουν ένα περιβάλλον διαμορφωμένο από βροχοπτώσεις, αυτό αποτελεί ένα απίστευτο, κατοικήσιμο μέρος όπου η ζωή θα μπορούσε να έχει ανθίσει αν υπήρξε ποτέ στον Άρη» εξηγεί ο Μπροζ.