Είχε διάρκεια επτά ωρών και είναι η μεγαλύτερη που γνωρίζουμε.
Αστρονόμοι εντόπισαν τη μεγαλύτερης διάρκειας έκρηξη ακτίνων γάμμα που έχει καταγραφεί ποτέ, μια κοσμική έκρηξη που διήρκεσε επτά ώρες και προσδιορίστηκε ότι ίσως προκλήθηκε από μια μαύρη τρύπα που κατέστρεψε ένα άστρο.
Οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα θεωρούνται οι ισχυρότερες κοσμικές εκρήξεις στο Σύμπαν όμως όταν η έκρηξη που έλαβε την κωδική ονομασία GRB 250702B εντοπίστηκε στις 2 Ιουλίου 2025 από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Ακτίνων Γάμμα Fermi της NASA ξεχώρισε αμέσως ανάμεσα στις περίπου δεκαπέντε χιλιάδες κοσμικές εκρήξεις που έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Η έκρηξη πιθανόν να ήταν το αποτέλεσμα μιας μαύρης τρύπας ενδιάμεσης μάζας που κατάπινε ένα άστρο.
Αυτή η έκρηξη είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ με καμία άλλη να πλησιάζει καν τη διάρκεια των επτά ωρών της. Επιπλέον η GRB 250702B παρουσίασε επαναλαμβανόμενες εκρήξεις που επέκτειναν τη διάρκειά της σε αρκετές ημέρες. Επειδή οι περισσότερες εκρήξεις ακτίνων γάμμα διαρκούν μόνο λίγα λεπτά η GRB 250702B παρείχε στους αστρονόμους μια μοναδική ευκαιρία μελέτης ενός τέτοιου φαινομένου. Πιστεύουν επίσης ότι αποτελεί έναν εντελώς νέο τύπο κοσμικής έκρηξης.
«Το αρχικό κύμα ακτίνων γάμμα διήρκεσε τουλάχιστον επτά ώρες, σχεδόν διπλάσια διάρκεια από την προηγούμενη μεγαλύτερη έκρηξη και εντοπίσαμε και άλλες ασυνήθιστες ιδιότητες. Πρόκειται σίγουρα για ένα ξέσπασμα διαφορετικό από οποιοδήποτε έχουμε δει τα τελευταία πενήντα χρόνια» δήλωσε η Ελίζα Νέιτς από το Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον και το Διαστημικό Κέντρο Goddard της NASA.
Ακολουθώντας τον αρχικό εντοπισμό από το Fermi οι αστρονόμοι στράφηκαν στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) στη Χιλή. Αυτό αποκάλυψε τη θέση προέλευσης της έκρηξης σε ένα γαλαξία δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη.
Μελετώντας την GRB 250702B με τρία από τα ισχυρότερα επίγεια τηλεσκόπια, ο Τζόναθαν Κάρνεϊ και η ομάδα του βρήκαν ενδείξεις για την αιτία της πρωτοφανούς έκρηξης. «Η ικανότητα γρήγορης στόχευσης των τηλεσκοπίων Blanco και Gemini είναι κρίσιμη για την καταγραφή προσωρινών φαινομένων όπως οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα. Χωρίς αυτή την ικανότητα, η κατανόηση μακρινών γεγονότων στον δυναμικό νυχτερινό ουρανό θα ήταν περιορισμένη» δήλωσε ο Κάρνεϊ.
Η μυστηριώδης πηγή
Η έρευνα υποδεικνύει ότι το αρχικό σήμα ακτίνων γάμμα προήλθε από μια στενή δέσμη πλάσματος που χτυπούσε σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός το γύρω αέριο και τη σκόνη. Αυτό δείχνει ότι ο γαλαξίας όπου συνέβη το φαινόμενο είναι πλούσιος σε σκόνη γύρω από το σημείο εκπομπής. Η ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι ο γαλαξίας που φιλοξενεί την GRB 250702B είναι πιο ογκώδης από τους γαλαξίες που συνήθως σχετίζονται με εκρήξεις ακτίνων γάμμα.
Μία θεωρία υποστηρίζει ότι οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα συμβαίνουν όταν τεράστια μπλε υπεργιγάντια άστρα καταρρέουν στο τέλος της ζωής τους, όταν γεννιέται ένα «ακραίο» άστρο νετρονίων που ονομάζεται μάγναστρο ή όταν μια μαύρη τρύπα διαμελίζει ένα άστρο σε ένα γεγονός παλιρροϊκής καταστροφής. Ωστόσο, η GRB 250702B δεν ταιριάζει πλήρως με κανένα από αυτά τα σενάρια.
Τα σενάρια
Οι ερευνητές εξετάζουν τρεις πιθανές εξηγήσεις για την εκτόξευση της έκρηξης. Η πρώτη περιλαμβάνει μια μαύρη τρύπα που συγκρούεται με ένα άστρο του οποίου τα εξωτερικά στρώματα υδρογόνου έχουν αφαιρεθεί και αποτελείται κυρίως από ήλιο. Η δεύτερη υποθέτει ότι ένα άστρο ή ένα μικρότερο ουράνιο σώμα όπως ένας καφέ νάνος ή ακόμη και ένας πλανήτης βρέθηκε υπό την τεράστια βαρυτική έλξη μιας μαύρης τρύπας ή ενός άστρου νετρονίων, προκαλώντας ένα μικρό, ασθενέστερο γεγονός τύπου παλιρροϊκής καταστροφής που ονομάζεται μικροπαλιρροϊκό γεγονός.
Η τρίτη πιθανότητα αφορά μια μαύρη τρύπα ενδιάμεσης μάζας η οποία διαθέτει με μάζα από εκατό έως εκατό χιλιάδες ηλιακές μάζες. Αν αυτό το σενάριο είναι σωστ, τότε για πρώτη φορά θα έχουμε εντοπίσει μαύρη τρύπα ενδιάμεσης μάζας να παράγει δέσμη πλάσματος αφού έχει διαμελίσει ένα άστρο.
«Αυτή η εργασία αποτελεί ένα συναρπαστικό πρόβλημα κοσμικής αρχαιολογίας, όπου ανασυνθέτουμε τις λεπτομέρειες ενός γεγονότος που συνέβη δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Η αποκάλυψη αυτών των κοσμικών μυστηρίων δείχνει πόσα ακόμη μαθαίνουμε για τα πιο ακραία γεγονότα του σύμπαντος και μας υπενθυμίζει να συνεχίσουμε να φανταζόμαστε τι μπορεί να συμβαίνει εκεί έξω» εξηγεί ο Κάρνεϊ.
