Πώς οι «έξυπνοι πράκτορες» της τεχνητής νοημοσύνης ετοιμάζονται να σερφάρουν, να ψωνίζουν και να δρουν εκ μέρους μας
Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, το διαδίκτυο παραμένει – παρά τις τεχνολογικές εκρήξεις – βαθιά ανθρώπινο: πληκτρολόγηση, κλικ, αναζήτηση, επιλογή.
Το 1999, ωστόσο, ο Τιμ Μπέρνερς-Λι, ο άνθρωπος που το εφηύρε, είχε φανταστεί κάτι πολύ διαφορετικό. Έναν ιστό όπου το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας δεν θα το διαχειρίζονται άνθρωποι, αλλά «έξυπνοι πράκτορες»: λογισμικά που διαβάζουν, καταλαβαίνουν και ενεργούν.
Η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει πλέον αυτή τη φαντασίωση επικίνδυνα κοντά στην πραγματικότητα, σημειώνει σε ανάλυσή του ο Economist.
Από τις απαντήσεις… στη δράση
Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) μπορούν ήδη να συνοψίζουν, να απαντούν και να συλλογίζονται. Μέχρι πρόσφατα, όμως, είχαν έναν καθοριστικό περιορισμό: δεν μπορούσαν να δρουν. Αυτό αλλάζει με την εμφάνιση των λεγόμενων AI agents — συστημάτων που εξοπλίζουν τα μοντέλα με εργαλεία ώστε να εκτελούν εργασίες, όχι απλώς να παράγουν κείμενο.
Η στροφή ξεκίνησε το 2022 με το ChatGPT. Πολλοί χρήστες εγκατέλειψαν την παραδοσιακή αναζήτηση, προτιμώντας να «ρωτούν» ένα chatbot. Όμως οι λεγόμενες «μηχανές απαντήσεων» αξιοποιούν μόνο ένα μικρό μέρος των δυνατοτήτων. Όπως σημειώνει ο Κέβιν Σκοτ, CTO της Microsoft, οι πράκτορες που μπορούν να αναλαμβάνουν σύνθετα καθήκοντα «δεν απέχουν πολύ».
Για να συμβεί αυτό, όμως, πρέπει να αλλάξει η ίδια η αρχιτεκτονική του ιστού.
Το πρόβλημα της γλώσσας του web
Ο βασικός φραγμός είναι η επικοινωνία. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες συνομιλούν με τον έξω κόσμο μέσω APIs – τεχνικών διεπαφών σχεδιασμένων για ανθρώπους προγραμματιστές, με ξεχωριστούς κανόνες και τεκμηρίωση. Για ένα AI agent, αυτό είναι εφιάλτης: κάθε API μιλά τη δική του «διάλεκτο».
Για να μπορέσουν οι πράκτορες να λειτουργήσουν αυτόνομα, χρειάζεται ένα κοινό πρότυπο επικοινωνίας.
Εδώ μπαίνει το Model Context Protocol (MCP) της Anthropic. Αντί ένας πράκτορας να «μελετά» τεχνικά εγχειρίδια, μπορεί να ρωτά απευθείας τι μπορεί να κάνει μια υπηρεσία: να κλείσει εισιτήρια, να ακυρώσει συνδρομές, να εκδώσει επιστροφές χρημάτων. Και στη συνέχεια να ενεργεί, εκ μέρους του χρήστη, χωρίς ειδικό κώδικα για κάθε εφαρμογή.
Ένα ταξίδι χωρίς κλικ
Η πρακτική εφαρμογή δείχνει το μέλλον. Ο χρήστης δηλώνει:
«Θέλω να πετάξω από Λονδίνο στη Νέα Υόρκη, να κλείσω ξενοδοχείο και αυτοκίνητο, προτιμώ θέση διαδρόμου και vegan γεύμα».
Ένας «ταξιδιωτικός πράκτορας» σπάει το αίτημα σε υπο-εργασίες. Εξειδικευμένοι πράκτορες επικοινωνούν με αεροπορικές, ξενοδοχεία και εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων μέσω MCP servers, συγκρίνουν επιλογές και επιστρέφουν προτάσεις. Ο χρήστης απλώς εγκρίνει.
Ο ιστός παύει να είναι χώρος πλοήγησης. Γίνεται χώρος εκτέλεσης.
Η μάχη των προτύπων ξεκινά
Η συνεργασία μεταξύ πρακτόρων απαιτεί και κανόνες εμπιστοσύνης. Η Google προωθεί το A2A (agent-to-agent) protocol, ώστε οι πράκτορες να «διαφημίζουν» τις δυνατότητές τους και να μοιράζονται ρόλους.
Η κούρσα είναι έντονη. Όπως λέει ο Λόρι Βος της Arize AI, βρισκόμαστε σε μια «landrush» για το ποιος θα ορίσει τα standards του agentic web. Όποιος τα επιβάλει, θα έχει στρατηγικό πλεονέκτημα.
Στις 9 Δεκεμβρίου, Anthropic, OpenAI, Google και Microsoft ανακοίνωσαν το Agentic AI Foundation, με στόχο ανοιχτά πρότυπα. Το MCP εντάσσεται σε αυτά — ένδειξη ότι το οικοσύστημα αρχίζει να συγκλίνει.
Από το οπτικό web στο web των μηχανών
Το πρόβλημα, ωστόσο, παραμένει: ο σημερινός ιστός είναι φτιαγμένος για ανθρώπινα μάτια. Μενού, φίλτρα, σελίδες. Η Microsoft επιχειρεί να γεφυρώσει το χάσμα με το Natural Language Web (NLWeb), που επιτρέπει συνομιλία με οποιαδήποτε ιστοσελίδα σε φυσική γλώσσα.
Έτσι, ένας ιστότοπος μπορεί ταυτόχρονα να εξυπηρετεί ανθρώπους και να «εκθέτει» το περιεχόμενό του σε AI agents. Το NLWeb γίνεται ο μεταφραστής ανάμεσα στο παλιό και το νέο διαδίκτυο, όπως εξηγεί ο Economist.
Νέος πόλεμος πλατφορμών
Όπως στους browser wars των 90s, ένας νέος ανταγωνισμός γεννιέται – αυτή τη φορά γύρω από τους ίδιους τους πράκτορες. OpenAI και Perplexity λανσάρουν agent-powered browsers. Το ChatGPT επιτρέπει ήδη απευθείας αγορές και συνδέσεις με Spotify και Figma.
Οι παλιοί παίκτες ανησυχούν. Η Amazon μήνυσε την Perplexity, κατηγορώντας τη ότι «ψωνίζει» χωρίς να το δηλώνει. Η Airbnb επέλεξε να μείνει εκτός ChatGPT, κρίνοντας ότι η τεχνολογία «δεν είναι ακόμη ώριμη».
Διαφήμιση χωρίς ανθρώπους
Το μεγαλύτερο σοκ ίσως έρθει στη διαφήμιση, σημειώνει ο Economist. Το σημερινό μοντέλο βασίζεται στην ανθρώπινη προσοχή. Όμως στο agentic web, οι πελάτες δεν είναι άνθρωποι, αλλά οι ψηφιακοί τους εκπρόσωποι.
Οι marketers θα πρέπει να πείθουν αλγορίθμους. Όχι τον ταξιδιώτη, αλλά τον ταξιδιωτικό του πράκτορα.
Τα ρίσκα ενός αυτόνομου ιστού
Όπου υπάρχει δράση, υπάρχει και σφάλμα. Οι πράκτορες μπορούν να κάνουν λάθη, να «εξηγούν» εκ των υστέρων λανθασμένες αποφάσεις ή να πέσουν θύματα χειραγώγησης, μέσω τεχνικών όπως το prompt injection.
Οι λύσεις περιλαμβάνουν περιορισμένα δικαιώματα, read-only agents, ανθρώπινη έγκριση για κρίσιμες ενέργειες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο άνθρωπος δεν θα φύγει ποτέ εντελώς από τον βρόχο.
Από το «pull» στο «push» διαδίκτυο
Παρά τους κινδύνους, η αισιοδοξία κυριαρχεί. Όπως προβλέπει ο Παραγκ Αγκραουάλ της Parallel Web Systems, περνάμε από ένα διαδίκτυο όπου ο άνθρωπος ζητά, σε ένα όπου οι πράκτορες ενεργούν προληπτικά: κανονίζουν συναντήσεις, εντοπίζουν πληροφορίες, λύνουν μικρά προβλήματα.
Δεν πρόκειται απλώς για μια τεχνολογική αναβάθμιση. Πρόκειται για μια ριζική επανεφεύρεση του ίδιου του web — ενός διαδικτύου που, για πρώτη φορά, δεν θα σχεδιάζεται πρωτίστως για εμάς.
