Τα γόνατά σας διαμαρτύρονται κάθε φορά που σηκώνεστε από τον καναπέ ή ανεβαίνετε σκάλες; Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι να το ανακουφίσετε και να τα κρατήσετε δυνατά για πολλά χρόνια. Αρκεί να μην τα αγνοήσετε.
Ο πόνος στα γόνατα είναι ένα από τα πιο συχνά παράπονα, ανεξάρτητα από ηλικία ή επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Κι όσο κι αν τον έχουμε συνδέσει με ηλικιωμένους ή όσους έχουν φθορές στις αρθρώσεις, η αλήθεια είναι ότι δεν συμβαίνει μόνο τότε. Μπορεί να επηρεάσει και νεότερους ανθρώπους, αθλητές ή όσους κάνουν καθιστική ζωή, καθώς το γόνατο είναι μια σύνθετη άρθρωση που δέχεται καθημερινά μεγάλη καταπόνηση. Όταν πονά, είναι συνήθως ένδειξη ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά, από μηχανική επιβάρυνση μέχρι φλεγμονή ή εκφυλιστική βλάβη.
Γιατί πονάνε τα γόνατα -οι πιο συχνές αιτίες
Φθορά του χόνδρου (οστεοαρθρίτιδα): Είναι η πιο συνηθισμένη αιτία, ειδικά μετά τα 45-50. Ο χόνδρος που «ντύνει» τα οστά φθείρεται, με αποτέλεσμα τα οστά να τρίβονται μεταξύ τους. Προκαλεί πόνο, δυσκαμψία, πρήξιμο και δυσκολία στο περπάτημα ή στο ανέβασμα σκάλας. Ο καιρός, ειδικά η υγρασία και το κρύο, συχνά επιδεινώνουν τα συμπτώματα.
Τραυματισμοί ή υπερκόπωση: Απότομες κινήσεις, στροφές, άλματα ή τρέξιμο σε ανώμαλο έδαφος μπορεί να προκαλέσουν κάκωση στους συνδέσμους (όπως ο πρόσθιος χιαστός), στους μηνίσκους ή στους τένοντες. Ακόμη και χωρίς σοβαρό τραυματισμό, η επαναλαμβανόμενη καταπόνηση μπορεί να οδηγήσει σε τενοντίτιδα ή σύνδρομο επιγονατιδομηριαίου πόνου.
Φλεγμονώδεις παθήσεις: Παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή η ουρική αρθρίτιδα προκαλούν έντονο πόνο, πρήξιμο, και δυσκαμψία, συνήθως συμμετρικά στα δύο γόνατα. Εδώ ο πόνος δεν είναι μηχανικός, αλλά αποτέλεσμα φλεγμονής στο εσωτερικό της άρθρωσης.
Ανατομικοί ή μυϊκοί παράγοντες: Πόνος μπορεί να προκύψει και από κακή στάση σώματος, πλατυποδία, ανισορροπία μυών ή υπερβολικό βάρος. Το επιπλέον βάρος αυξάνει την πίεση στα γόνατα: κάθε κιλό πάνω από το φυσιολογικό μεταφράζεται σε τέσσερις φορές περισσότερη επιβάρυνση στην άρθρωση κατά το περπάτημα.
Πώς εκδηλώνεται ο πόνος
Ο πόνος στα γόνατα μπορεί να είναι αιφνίδιος ή χρόνιος, εντοπισμένος ή διάχυτος. Συχνά συνοδεύεται από δυσκαμψία μετά από ακινησία, πρήξιμο ή ζέστη στην περιοχή, αίσθημα «πιασίματος» ή «κλικ» κατά την κίνηση, αλλά και μείωση κινητικότητας ή δυσκολία στο να σηκωθεί κανείς από καθιστή θέση. Η ένταση δεν αντικατοπτρίζει πάντα τη σοβαρότητα του προβλήματος, καθώς μερικές φορές ένας μικρός τραυματισμός μπορεί να πονά έντονα, ενώ μια χρόνια φθορά να περνά σχεδόν απαρατήρητη μέχρι να προχωρήσει.
Τι κάνουμε όταν πονάει το γόνατο;
Η σωστή διάγνωση είναι κρίσιμη, γιατί οι αιτίες διαφέρουν και άρα και η αντιμετώπιση. Ο γιατρός (ορθοπεδικός ή ρευματολόγος) θα κάνει κλινική εξέταση, πιθανόν ακτινογραφίες ή μαγνητική τομογραφία, και ίσως αιματολογικές εξετάσεις αν υπάρχει υποψία φλεγμονής. Μην κάνετε αυτοδιάγνωση ή πάρετε αυθαίρετα αναλγητικά χωρίς καθοδήγηση, καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να καθυστερήσει τη σωστή θεραπεία και να επιδεινώσει την κατάσταση. Τι κάνετε, λοιπόν;
Ξεκούραση και αποφόρτιση
Αν ο πόνος εμφανίστηκε μετά από καταπόνηση ή τραυματισμό, λίγες μέρες ξεκούρασης, παγοθεραπεία και αποφυγή επιβαρυντικών κινήσεων μπορεί να αρκούν.
Έλεγχος βάρους
Η μείωση ακόμη και 5 κιλών μπορεί να ελαττώσει αισθητά τον πόνο και τη φθορά στα γόνατα.
Φυσικοθεραπεία και ενδυνάμωση
Η ήπια άσκηση είναι απαραίτητη, καθώς ενδυναμώνει τους μυς γύρω από το γόνατο, που λειτουργούν σαν «προστατευτικό πλαίσιο», αρκεί να προτιμάτε δραστηριότητες χωρίς κραδασμούς, όπως το περπάτημα σε ίσιο έδαφος, το ποδήλατο ή το κολύμπι. Ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να διδάξει σωστές ασκήσεις, διατάσεις και τεχνικές για να μειωθεί η πίεση στην άρθρωση.
Φάρμακα και συμπληρώματα
Σε περιόδους έξαρσης μπορεί να χρειαστούν αντιφλεγμονώδη ή παυσίπονα, πάντα με ιατρική καθοδήγηση. Ορισμένοι επωφελούνται από συμπληρώματα όπως γλυκοζαμίνη, χονδροϊτίνη ή κολλαγόνο τύπου ΙΙ, αν και τα αποτελέσματα ποικίλλουν. Ορισμένες θεραπείες περιλαμβάνουν ενέσεις υαλουρονικού οξέος ή PRP (πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια).
Ζέστη και ψύξη
Ο πάγος βοηθά στις φλεγμονές και στο πρήξιμο, ενώ η ζέστη χαλαρώνει τη δυσκαμψία σε χρόνιες περιπτώσεις. Μπορεί να εναλλάσσονται ανάλογα με το στάδιο του πόνου, πάντα με ιατρική καθοδήγηση.
Εναλλακτικές και υποστηρικτικές θεραπείες
Ο βελονισμός, η ρεφλεξολογία ή η οστεοπαθητική έχουν δείξει ότι μπορούν να μειώσουν τον πόνο σε κάποιους ασθενείς. Παρότι δεν αντικαθιστούν τη βασική ιατρική φροντίδα, μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά.
Πότε να ανησυχήσετε
Αν ο πόνος επιμένει πάνω από λίγες μέρες, συνοδεύεται από πρήξιμο, θερμότητα ή δυσκολία στο βάδισμα, απαιτείται ιατρική εκτίμηση. Επίσης, αν υπάρχει τραυματισμός με «κρακ» ή αίσθημα αστάθειας, πρέπει να αποκλειστεί ρήξη συνδέσμων ή μηνίσκου.
Τα γόνατα είναι «μεταφορικά εργαλεία» ζωής, μας επιτρέπουν να κινούμαστε, να στεκόμαστε, να εκφραζόμαστε. Όταν πονάνε, δεν είναι απλώς ενόχληση, είναι προειδοποίηση και ο σωστός συνδυασμός ξεκούρασης, κίνησης, φροντίδας βάρους και ιατρικής παρακολούθησης μπορεί να αποτρέψει σοβαρές βλάβες και να διατηρήσει τη λειτουργικότητα για πολλά χρόνια. Το ζητούμενο δεν είναι να σταματήσουμε να κινούμαστε, αλλά να μάθουμε να κινούμαστε σωστά.
