Του Σάββα Καλεντερίδη
Ο Γερμανός καγκελάριος επισκέφθηκε την Άγκυρα και συναντήθηκε με τον Ταγίπ Ερντογάν στις 30 Οκτωβρίου 2025, ενώ λίγα εικοσιτετράωρα πριν ήταν στην Τουρκία ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο οποίος πέτυχε την πώληση στην Τουρκία 20 μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter, με πρόβλεψη για πώληση άλλων είκοσι στο μέλλον.
Ο Γερμανός καγκελάριος μετά τη συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο κοινοποίησε μια σειρά από αναρτήσεις στον λογαριασμό του στο X. Σε μία από αυτές, η οποία ήταν γραμμένη στα τουρκικά και τα γερμανικά, έγραψε τα εξής: «Η Γερμανία και η Τουρκία είναι στενοί εταίροι στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία είναι βασικός παράγοντας σε σχεδόν όλα τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας που μας αφορούν. Σήμερα, συζητάμε επίσης αυτή τη στρατηγική συνεργασία».
Όμως, σε δύο άλλες αναρτήσεις, που ήταν γραμμένες στα γερμανικά, κάτι που σημαίνει ότι απευθυνόταν κυρίως στο γερμανικό ακροατήριο, έγραφε τα εξής:
«-Η Τουρκία δεν πληροί ακόμη τις προϋποθέσεις που αφορούν το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία (Κριτήρια της Κοπεγχάγης) για την ένταξη στην Ε.Ε., αλλά ο διάλογός μας για το θέμα αυτό συνεχίζεται.
-Ευχαριστούμε τον Ερντογάν για τη συμβολή του στην ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή και ελπίζουμε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τις προσπάθειές της να πείσει τη Χαμάς να συμμετάσχει στη δεύτερη φάση (της συμφωνίας των 20 σημείων του Τραμπ)».
Από τις αναρτήσεις του Γερμανού καγκελαρίου προκύπτει το συμπέρασμα ότι, ενώ γίνεται αναφορά στο κράτος δικαίου και στα ανθρώπινα δικαιώματα, αυτό δεν τον εμποδίζει να επιδιώξει στενότερη συνεργασία με την Τουρκία για τα στρατηγικά της συμφέροντα.
Να σημειωθεί ότι, λίγο πριν κάνει τις εν λόγω αναρτήσεις ο Μερτς, είχε έλθει σε αντιπαράθεση με τον Ερντογάν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο προεδρικό μέγαρο, ο οποίος επέκρινε με έντονο τρόπο -που υπερβαίνει τα διπλωματικά ειωθότα- τον φιλοξενούμενό του και τη Γερμανία για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τη «γενοκτονία» στη Γάζα, όπως ανέφερε ο ίδιος.
Το άλλο θέμα στο οποίο υπήρχε διαφωνία ήταν φυσικά αυτό του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, ο Γερμανός καγκελάριος, αφού πρώτα υποστήριξε ενθέρμως την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, επισήμανε ότι «η πορεία ένταξης περνά μέσα από την τήρηση των Κριτηρίων της Κοπεγχάγης», για να ακούσει το αμίμητο από τον Τούρκο πρόεδρο: «Η Τουρκία έχει τα δικά της κριτήρια, τα κριτήρια της Άγκυρας».
Στη συνέντευξη Τύπου δεν μπορούσε να λείπει ερώτηση δημοσιογράφου για την προφυλάκιση του Ιμάμογλου. Ο Ερντογάν, περιμένοντας προφανώς την ερώτηση, αποστασιοποιήθηκε από το θέμα και το «φόρτωσε» στη Δικαιοσύνη, λέγοντας: «Ανεξάρτητα από τη θέση που κατέχει κανείς, σε ένα κράτος δικαίου κανείς δεν μπορεί να καταπατά τον νόμο. Όποια θέση και αν κατέχει κανείς, αν καταπατήσει τον νόμο, οι δικαστικές Αρχές σε ένα κράτος δικαίου είναι υποχρεωμένες να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο. (…) Έτσι εξελίχθηκε η διαδικασία στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή τη στιγμή, η Δικαιοσύνη ακολουθεί τη διαδικασία σύμφωνα με δεδομένα που έχει και κάνει ό,τι είναι απαραίτητο».
Στο σημείο αυτό μπορούμε να πούμε ότι, παρά τις διαφωνίες των δύο χωρών στα θέματα του Ισραήλ, της Γάζας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπερισχύουν τα κοινά συμφέροντα στους τομείς της ασφάλειας και του εμπορίου, ειδικά την περίοδο αυτή, που οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή τρέχουν και δημιουργούν νέα δεδομένα.
Επίσης, πρέπει να επισημάνουμε ότι τα θέματα του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν επηρεάζουν πλέον τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση, άρα και με τη Γερμανία, για τους εξής λόγους:
-Είναι σε εξέλιξη η επιχειρούμενη προσέγγιση του τουρκικού κράτους με τους Κούρδους, που μέχρι τώρα ήταν ένα «αγκάθι» στις σχέσεις της Τουρκίας με τον δυτικό κόσμο.
-Στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, η Τουρκία διεκδικεί ρόλο διαμεσολαβητή.
-Το ειδικό βάρος που έχει η Τουρκία για τον Ντόναλντ Τραμπ και την Ουάσινγκτον, μετά τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε -όπως ομολογείται- στην αποδοχή από πλευράς Χαμάς της συμφωνίας των 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ για την εκεχειρία στη Γάζα, αλλά και ο ρόλος που επιφυλάσσει στην Άγκυρα για την επόμενη επίθεση, όποια χαρακτηριστικά κι αν έχει αυτή, κατά του Ιράν, το δίδυμο ΗΠΑ – Ισραήλ.
Τέλος, ένα ζήτημα που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν στην Αθήνα και τη Λευκωσία για το επόμενο διάστημα είναι ότι η οπτική των ΗΠΑ και της Ευρώπης για την Τουρκία μετατοπίζεται από την ποιότητα της δημοκρατίας στην ασφάλεια και τη συνεργασία στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου.
Οπότε, ας προετοιμαστούμε αναλόγως.
